Chậm đóng cửa mỏ vàng ở bãi 38 (xã Phước Hòa, Phước Sơn): Rầm rộ khai thác trái phép

Liên tục truy quét

Gần 2 năm nay, bãi 38 của xã Phước Hòa nổi lên là địa bàn “nóng” về tận thu vàng trái phép. Đáng lo ngại, Phước Sơn vừa xuất hiện các ca dương tính Covid-19, nếu không có biện pháp cứng rắn, quản lý chặt chẽ dòng người từ địa phương khác qua lại địa bàn thì sẽ khó kiểm soát dịch bệnh.

Bãi 38 luôn nằm trong các chiến dịch truy quét của lực lượng kiểm tra liên ngành. Gần đây nhất, sáng 28.7.2021, tổ công tác đặc biệt của lực lượng Công an tỉnh phát hiện gần 100 đối tượng đang hoạt động trái phép tại hiện trường bãi 38.

Tổ công tác làm việc, lập biên bản với 2 đối tượng được xác định là chủ tổ chức khai thác gồm ông Nguyễn Văn Hà (SN 1976, trú huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên) và ông Hoàng Văn Trang (SN 1985, trú xã Phước Đức, huyện Phước Sơn). Tại hiện trường, tổ công tác phá 9 lán trại, 11 máy nổ và máy phát điện cùng nhiều công cụ, máy móc khác phục vụ tận thu vàng.

Hơn 2 năm nay, giới phu vàng đổ xô vào địa bàn xã Phước Hòa, đặc biệt là bãi 38, khu vực đã được cấp phép khai thác cho Công ty TNHH Nguyên Thành Đạt trước đây. Hồi giữa tháng 6.2021, cũng tại khu vực này, Công an huyện Phước Sơn đã phá hủy 12 lán trại, 12 máy nổ và đẩy đuổi 30 đối tượng khai thác vàng trái phép dọc theo suối, đồi núi.

Thượng tá Nguyễn Quốc Tuấn - Trưởng Công an huyện Phước Sơn cho biết, Công an huyện đã lập biên bản với 8 cá nhân là người trực tiếp quản lý các đối tượng thực hiện hành vi khai thác vàng trái phép, yêu cầu họ ký cam kết không khai thác vàng trái phép và rời khỏi địa bàn khai thác. Các vụ khai thác vàng ở Phước Hòa luôn tiềm ẩn tai nạn chết người, đơn cử là vụ sạt lở núi làm 6 phu vàng thiệt mạng tại đây vào cuối năm 2017.

Theo chính quyền huyện Phước Sơn, trong khi chờ đóng cửa mỏ vàng ở bãi 38, lực lượng chức năng địa phương sẽ tăng cường truy quét, đẩy đuổi, nhất là kiểm soát chặt người ra vào địa bàn thời điểm dịch Covid-19 diễn biến khó lường.

Thiếu kinh phí đóng mỏ

Liên quan đến bãi vàng 38, Sở Tài nguyên - môi trường đã có văn bản yêu cầu đóng cửa mỏ và UBND tỉnh cũng giao cho huyện Phước Sơn thực hiện đóng cửa mỏ. Tuy nhiên, từ năm 2019 đến nay, mặc dù doanh nghiệp đã chấm dứt thời gian hoạt động ghi trong giấy phép tại bãi vàng 38, nhưng vẫn chưa đóng cửa mỏ.

Phó Chủ tịch UBND huyện Phước Sơn - ông Hồ Công Điểm giải thích, chi phí để thực hiện đóng cửa mỏ hơn 500 triệu đồng là quá lớn, trong khi địa phương chưa có nguồn thực hiện.

“Tỉnh nói sử dụng nguồn kinh phí ký quỹ phục hồi môi trường từ Công ty TNHH Nguyên Thành Đạt đã nộp vào ngân sách trước đây để thực hiện. Tuy nhiên, số tiền ký quỹ chỉ có 150 triệu đồng, trong khi huyện thì không có nguồn” - ông Điểm nói.

Lãnh đạo huyện Phước Sơn cho biết thêm, thời gian qua có doanh nghiệp muốn xin khai thác, nhưng thẩm quyền cấp huyện không thể xem xét, giải quyết. Trước mắt, để giữ bãi vàng, địa phương tiếp tục cử lực lượng đẩy đuổi truy quét, còn việc cấp phép lại hay không thuộc thẩm quyền của tỉnh. Sở Tài nguyên - môi trường khẳng định, theo quy định, doanh nghiệp sẽ chịu trách nhiệm đóng cửa mỏ vàng từ nguồn ký quỹ phục hồi môi trường trước đây sẽ được địa phương hoàn trả lại. Trường hợp doanh nghiệp không đóng mỏ thì huyện phải thực hiện.

Được biết, năm 2006 Công ty TNHH Nguyên Thành Đạt được UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác vàng ở bãi 38 xã Phước Hòa. Đến ngày 1.9.2016 giấy phép khai thác hết hạn.

Ngày 14.8.2017, UBND tỉnh cấp giấy phép thăm dò cho công ty với diện tích 9,2ha; đến tháng 8.2019 thì hết hạn thăm dò. Tuy nhiên, từ đó đến nay Công ty TNHH Nguyên Thành Đạt không thực hiện báo cáo kết quả thăm dò trữ lượng, nên UBND tỉnh buộc phải chấm dứt hoạt động, yêu cầu địa phương đóng cửa mỏ.

Tiếp tục đôn đốc đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu

Đầu tháng 8.2021, Sở Tài nguyên - môi trường tiếp tục có văn bản tham mưu tỉnh kiến nghị Bộ Tài nguyên - môi trường có biện pháp gấp rút đóng cửa mỏ vàng Bồng Miêu (Tam Lãnh, Phú Ninh). Trước đó, tháng 9.2020, UBND tỉnh có công văn gửi Bộ Tài nguyên - môi trường về việc đề nghị lựa chọn nhà đầu tư thăm dò, khai thác khoáng sản tại mỏ vàng Bồng Miêu.

Theo đó, đề nghị bộ này xem xét, báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép lựa chọn nhà đầu tư mới để thực hiện việc thăm dò, đánh giá trữ lượng còn lại, làm cơ sở cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ vàng Bồng Miêu thay vì quyết định đóng cửa mỏ. Sau đó, ngày 23.10.2020, Bộ Tài nguyên - môi trường có Công văn (số 5936) trả lời, việc lựa chọn nhà đầu tư thăm dò khai thác tại mỏ vàng Bồng Miêu sẽ được xem xét sau khi hoàn thành đóng cửa mỏ theo quy định.

Theo Điều 73 Luật Khoáng sản năm 2010, mỏ vàng Bồng Miêu thuộc trường hợp phải đóng cửa mỏ vì giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hạn. Do tổ chức được cấp phép khai thác đã phá sản, việc thực hiện đóng cửa mỏ khoáng sản được thực hiện theo quy định tại Khoản 2, Điều 74 Luật Khoáng sản, Điều 46 Nghị định số 158 ngày 29.11.2016 của Chính phủ. Như vậy, đề án đóng cửa mỏ thuộc thẩm quyền trách nhiệm của Bộ TN-MT.