Chất lượng nguồn nước được cải thiện

Theo số liệu Sở TN&MT vừa công bố, trong năm 2019 cơ quan chức năng đã thực hiện 12 lần quan trắc môi trường không khí, 16 lần quan trắc nước sông và nước hồ thủy lợi, 4 lần lấy mẫu nước dưới đất. Hệ thống sông Vu Gia có 4 điểm quan trắc, trên 4 nhánh sông gồm: sông Đắc Mi, sông Cái, sông Côn và dòng chính Vu Gia.

Riêng hệ thống sông Thu Bồn có 10 điểm gồm 2 điểm trên sông Tranh (tại xã Trà Mai, huyện Nam Trà My và khu vực  sau thủy điện sông Tranh, huyện Bắc Trà My); 1 điểm trên sông Tiên; 1 điểm trên sông Bồng Miêu; 1 điểm trên sông Trường; 3 điểm trên dòng chính Thu Bồn (tại cầu Nông Sơn, cầu Câu Lâu và khu vực Cửa Đại); 1 điểm trên sông Ly Ly và 1 điểm ở hạ lưu sông Vĩnh Điện.

Đáng chú ý, sông Bồng Miêu, đoạn gần với khu vực mỏ vàng Bồng Miêu thuộc xã Tam Lãnh (Phú Ninh) trước đây luôn đặt trong tình trạng ô nhiễm nặng ở hầu hết thông số hóa học; tuy nhiên, kết quả quan trắc năm 2019 cho thấy, các chỉ số, nhất là nồng độ Pb thấp hơn nhiều lần. Nguyên nhân được nhận định là hoạt động khai thác vàng ở khu vực mỏ vàng Bồng Miêu đã giảm đi. Ở hệ thống sông Vu Gia, các thông số gồm pH, DO, TSS, BOD5, COD, NH4+, PO43-, xianua, dầu mỡ, chất hoạt động bề mặt và vi sinh coliform trong nguồn nước hầu hết đạt quy chuẩn. Chỉ riêng hàm lượng Fe ở sông Côn có biến động và xuất hiện ô nhiễm (vượt 1 - 1,6 lần) vào các tháng 4, 6, 8, 9, 10, 11.

Sông bị ô nhiễm do xâm nhập mặn

Sở TN&MT đánh giá, hầu hết thông số của nguồn nước ở hệ thống sông Tam Kỳ biến động không đáng kể và đều nằm trong giới hạn cho phép, riêng hàm lượng Fe có xuất hiện ô nhiễm trên sông Bàn Thạch vào các đợt tháng 1 - 6 và từ tháng 9 - 12 (vượt 1 - 2,2 lần). Ngoài ra xuất hiện ô nhiễm coliform (vượt hơn 1,2 lần) thời điểm quan trắc tháng 1 ở 4 nhánh sông và ở sông Bàn Thạch đợt tháng 6 (vượt 3,2 lần). Đối với thông số clorua, ở các sông thường vượt quy chuẩn vào những tháng mùa khô, do chịu sự xâm nhập mặn tự nhiên. Nước sông Trường Giang đạt mức cho phép ở hầu hết thông số, chỉ riêng nồng độ clorua vượt giới hạn do bị xâm nhập mặn.

So sánh qua các năm 2016 - 2019, nguồn nước ở các sông cải thiện đáng kể từ đầu năm 2019, thể hiện rõ nhất ở các thông số TSS, Fe và coliform.

Bà Lê Thị Tuyết Hạnh - Phó Giám đốc Sở TN&MT cho rằng, từ năm 2019 chất lượng nguồn nước ở sông Vu Gia khá ổn định so với các năm 2016 - 2018. Đơn cử, về thông số TSS, năm 2016 vượt nhẹ 1,5 - 1,6 lần vào đợt tháng 6 và tháng 8; các năm 2017 - 2018 vượt 1,1 - 6 lần, tập trung vào các tháng 5, 11, 12.2017 và đợt tháng 7 - 9.2018, nhưng sang năm 2019 hầu hết không vượt giới hạn. Cơ quan quan trắc phân tích, giai đoạn 2017 - 2018 do các dòng sông bị can thiệp bởi hoạt động khai thác cát sỏi, kết hợp bị ảnh hưởng các đợt mưa cục bộ làm cuốn trôi nhiều đất đá từ khe suối nhỏ vùng thượng nguồn, cùng với việc xả nước từ các hồ thủy điện làm gia tăng hàm lượng TSS trong nước. Nhưng từ đầu năm 2019 chỉ số TSS ổn định có thể từ việc kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác cát sỏi lòng sông và việc xả lũ ở thượng nguồn. 

Tương tự, ở sông Thu Bồn, nguồn nước không có nhiều biến động qua các đợt quan trắc, với phần lớn các thông số gồm pH, DO, TSS, BOD, COD, NH4+, PO43-, kim loại (Fe, Cd, Hg), dầu mỡ, xianua và chất hoạt động bề mặt đều nằm trong mức cho phép. Tuy nhiên, chỉ xuất hiện ô nhiễm nhẹ ở thông số hóa học Fe ở sông Tranh tại Bắc Trà My; các sông Tiên, sông Trường, sông Ly Ly và hạ lưu sông Thu Bồn tại Cửa Đại (vượt 1 - 2,4 lần). Ngoài ra một số đợt xuất hiện ô nhiễm coliform ở một số điểm hạ lưu trong các đợt tháng 1 - 3 (vượt 1,8 - 48 lần).

Cũng trong năm 2019, cơ quan chuyên môn quan trắc 4 hồ thủy lợi lớn gồm: Khe Tân, Việt An, Phú Ninh và Thái Xuân. Đây là những hồ nước ngọt cung cấp nước tưới tiêu và sử dụng làm nguồn cấp nước sinh hoạt cho các địa phương vùng trung du và đồng bằng ven biển. Kết quả quan trắc 4 đợt cho thấy cả 4 hồ đều có các thông số nằm trong mức cho phép nguồn cấp nước sinh hoạt theo quy định.