Chuyển đổi nông nghiệp khu vực hạ lưu Thu Bồn

Gặp khó vì đô thị hóa

Từ lâu, năng suất lúa cùng các loại cây trồng khác của 3 địa phương Điện Bàn, Duy Xuyên, Hội An luôn nằm trong tốp đầu của tỉnh. Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Võ Hồng nhận định: “Trước đây, các vùng nông thôn ở khu vực này, nhất là ở Điện Bàn đã hội tụ nhiều nền tảng cơ bản về hạ tầng, con người, tư liệu sản xuất…, nên khi triển khai xây dựng nông thôn mới thì làm rất bài bản và sớm đạt hiệu quả cao”.

Tuy nhiên, do nằm trong khu vực đô thị hóa, du lịch - dịch vụ phát triển rất mạnh nên đóng góp của ngành nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế của 3 địa phương trên ngày càng ít đi. Hiện giá trị sản xuất nông nghiệp của huyện Duy Xuyên chiếm 11% trong tổng cơ cấu kinh tế huyện, trong khi con số tương tự của thị xã Điện Bàn là 7% và Hội An là 5%.

Tỷ lệ tăng trưởng sản xuất của ngành nông nghiệp luôn thấp nhất trong số các ngành, thậm chí tại TP.Hội An, Duy Xuyên tỷ lệ tăng trưởng ngành nông nghiệp còn không đạt chỉ tiêu đề ra nhiều năm gần đây.

Theo ông Lê Ngọc Trung - Giám đốc Sở NN&PTNT, dẫu biết thực trạng giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp tại các địa phương trên là xu thế tất yếu, nhưng như mục tiêu tỷ lệ tăng trưởng của Duy Xuyên trong những năm tới chỉ còn 2,5%/năm là thấp quá và cần phải xem lại. Ngay cả Hội An, Điện Bàn cũng nên chú trọng hơn nữa tới mảng này.

Tình trạng thiếu hụt lao động nông nghiệp đang là một cản lực lớn khi lao động trẻ dần chuyển đổi sang các ngành nghề khác bởi cơ hội việc làm phi nông nghiệp ở khu vực này luôn dồi dào. Đơn cử tại huyện Duy Xuyên, lao động trong ngành nông nghiệp đã giảm từ gần 21 nghìn người (năm 2015) xuống chỉ còn hơn 16,3 nghìn người (năm 2020), và dự kiến sẽ tiếp tục giảm sút mạnh khi các dự án lớn ở khu vực nam Hội An đi vào hoạt động. Từ việc thiếu hụt lao động và thu nhập thực tế từ nghề nông không cao, tình trạng bỏ hoang đất sản xuất đang dần diễn ra phổ biến ở các địa phương trên.

Cần gắn nông nghiệp với du lịch, dịch vụ

Chia sẻ về tình hình phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa, gắn với dịch vụ, ông Lê Ngọc Trung nhận định: “Các hợp tác xã phát triển theo luật mới ở Điện Bàn cũng như các địa phương lân cận hiện không nhiều trong khi đây là hình thức ưu việt cần phải phát huy. Các hợp tác xã kiểu cũ có thành viên nhiều thì nên củng cố, đổi mới phương thức hoạt động, còn các đơn vị ọp ẹp, ì ạch quá nên xem xét cho phá sản, giải tán”.

Ông Lê Ngọc Trung thông tin thêm, các địa phương cần có cơ chế, chính sách vận động người dân góp vốn, góp đất đai để sản xuất lớn bởi doanh nghiệp đầu tư vào mảng nông nghiệp không thiếu nhưng hầu hết đều gặp khúc mắc do thiếu đất đai để triển khai.

Ông Nguyễn Công Dũng - Bí thư Huyện ủy Duy Xuyên nhìn nhận: “Ngành nông nghiệp của huyện thời gian gần đây gặp khó vì thị trường không ổn định, trong khi người nông dân thường rơi vào cảnh đơn độc để xoay xở nên sắp tới huyện sẽ tính toán để gắn việc phát triển nông nghiệp với phục vụ du lịch”.

Vừa qua Sở NN&PTNT đã phối hợp với Viện Khoa học nông nghiệp (Bộ NN&PTNT) tiến hành khảo sát ở một số vùng chịu tác động mạnh bởi biến đổi khí hậu dọc sông Thu Bồn để nghiên cứu chuyển đổi cây trồng, tập quán sản xuất nhằm nâng cao giá trị trên một đơn vị diện tích.

Hiện nay, các khu vực Cẩm Thanh, Cẩm Hà (Hội An) đã gắn được việc canh tác nông nghiệp với dịch vụ du lịch, từ đó tạo ra nhiều nguồn thu trên diện tích sản xuất. Với lợi thế của mình, các vùng sản xuất truyền thống giáp ranh đô thị Duy Hải, Duy Nghĩa (Duy Xuyên) cũng như khu vực bán đô thị nam Đà Nẵng (Điện Bàn) cần được đầu tư, chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang canh tác nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ để khai thác thị trường tiêu thụ dồi dào.

Việc canh tác hoa cây cảnh cũng tạo nguồn thu lớn cho nông dân các địa phương, nhất là Hội An (bình quân hơn 80 tỷ đồng/năm). Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia nông nghiệp, người nông dân khu vực này cần thận trọng khi muốn chuyển đổi hoặc mở rộng diện tích canh tác hoa, cây cảnh, tốt nhất là hướng đến các sản phẩm mới để tránh tình trạng bão hòa, rớt giá cũng như đầu ra gặp khó khăn.