Cơ hội định hình chiến lược phát triển

Việc điều chỉnh quy hoạch Khu kinh tế mở (KKTM) Chu Lai là điều kiện để Quảng Nam định hình khung chiến lược phát triển cho khu vực này phù hợp thực tế.

Ảnh: T.D

Động lực kinh tế

Con số 111/158 dự án đầu tư đang hoạt động với tổng vốn đăng ký tương đương 4,52 tỷ USD là những gì có được của KKTM Chu Lai sau 15 năm. Ý nghĩa hơn khi nhìn vào con số tổng thu ngân sách ước khoảng 17.000 tỷ đồng và 25.470 lao động khu vực này tạo ra. Ông Huỳnh Khánh Toàn – Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh nói chính KKTM Chu Lai đã đưa Quảng Nam từ một tỉnh nghèo thứ 2 Việt Nam năm 2003 đã có thể vươn lên, tự cân đối ngân sách và điều tiết về TW 10% kể từ năm 2017. Khu vực này với nòng cốt là ô tô Trường Hải và nhiều doanh nghiệp khác đã góp phần thay đổi cơ cấu kinh tế và GRDP Quảng Nam, đưa tỷ lệ công nghiệp, xây dựng, thương mại và dịch vụ chiếm đến 88% cơ cấu kinh tế địa phương và khoảng 87% tổng thu ngân sách.

Những thống kê trên chứng minh KKTM Chu Lai là động lực phát triển của toàn Quảng Nam, cho dù phải tự mò mẫm cách làm, tự đề xuất cơ chế, và không được mở riêng khung chính sách gì đột phá. “Kế hoạch” xây dựng một KKTM với “hạt nhân” khu thương mại tự do, thí điểm các chính sách kinh tế mới… bất thành. Chu Lai chỉ như một “khu công nghiệp bậc cao”, hiện thân của một trong 8 nhóm khu kinh tế trọng điểm quốc gia được đầu tư giai đoạn 2016 - 2020.  Song “cơn sốt” đầu tư vào khu vực này vẫn không hề “hạ nhiệt”.

Khởi từ Hội nghị xúc tiến đầu tư vào Quảng Nam 2017 hôm 26.3.2017, hai thỏa thuận đầu tư chiến lược, một cam kết giải phóng mặt bằng, 32 giấy chứng nhận chủ trương, thỏa thuận, giấy phép đầu tư và nhiều thỏa thuận cấp tín dụng đã được ký kết với tổng vốn đăng ký đạt 15,8 tỷ USD, nhưng vướng mắc về cơ chế, chính sách đất đai nên nhiều dự án trắc trở, đành giẫm chân tại chỗ. Ngoại trừ dự án Nam Hội An và Vinpearl Nam Hội An tiếp diễn dự án thì ngay từ tháng 4. 2018, gần như các dự án tại khu vực này đã bị buộc phải dừng lại. Những nhà đầu tư, dự án lớn như An Thịnh – PPC, BRG, Opal Ocean View, MB Land, TUI BIUE Hyosung (Hàn Quốc), Mitsubishi (Nhật), Globe Developers Inc (Mỹ)… nóng lòng, hối thúc chính quyền địa phương hoàn thiện điều chỉnh quy hoạch để sớm triển khai dự án.
Vướng thủ tục, cơ chế, chính sách liên quan đến đất đai không giải quyết được, không chỉ gây khó khăn cho nhà đầu tư mà Quảng Nam cũng đang mất đi nguồn thu lớn khi doanh nghiệp không thể triển khai, đưa dự án hoạt động. Theo một tính toán, mỗi năm Chu Lai đóng góp cho ngân sách địa phương hơn 17.000 tỷ đồng. Nếu những dự án đầu tư hoạt động thì chắc chắn nguồn thu Quảng Nam không chỉ dừng lại ở 21.745 tỷ đồng như năm 2018.

Định hình chiến lược

Quyết định điều chỉnh quy hoạch KKTM Chu Lai sẽ được công bố ngày 16.12.2018. Quy hoạch (27.040ha) được xác định phù hợp với chiến lược phát triển quốc gia, phát triển kinh tế biển. KKTM Chu Lai sẽ được xây dựng thành khu vực phát triển kinh tế năng động, bền vững. Đây sẽ là trung tâm phát triển du lịch, dịch vụ, công nghiệp, logistics và sản xuất nông nghiệp của vùng, khu vực, gắn kết chặt chẽ phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh quốc phòng. Quy mô dân số hiện tại khu vực này chỉ 128.094 người nhưng dự báo sơ bộ đến năm 2035 sẽ lên đến khoảng 550 - 600 nghìn người.

Một khi quy hoạch điều chỉnh, mở rộng không gian phát triển, Chu Lai sẽ không còn loay hoay tìm đường phát triển trong tấm áo cũ đã quá chật. Không ít nhà đầu tư không còn “nhờ” chính quyền sở tại hỗ trợ các thủ tục pháp lý mà có thể trực tiếp làm việc với các cơ quan TW để có cơ chế triển khai dự án. Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu cho hay sau 15 năm nhìn thấy những bất cập, nên cần thiết phải có sự điều chỉnh, mở rộng không gian, nhưng tổng diện tích không thay đổi. Sự điều chỉnh này sẽ tạo ra cơ hội, điều kiện để Quảng Nam thực hiện quy hoạch một cách tốt hơn. Khi công bố quy hoạch, Quảng Nam sẽ tạo điều kiện cho các nhà đầu tư sớm triển khai dự án.

Không ít những lo ngại, sự thay đổi này có ảnh hưởng gì đến các dự án đã thực sự đầu tư vào KKTM này, nếu phải bị loại ra khỏi điều chỉnh quy hoạch. Cụ thể là dự án Nam Hội An và Vinpearl. Theo Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu, hai dự án này không nằm trong quy hoạch chung của KKTM Chu Lai trước đây hay quy hoạch điều chỉnh. Hai dự án này thuộc về khu vực sắp xếp dân cư ven biển. “Dự án Sắp xếp dân cư ven biển và Ban quản lý KKTM Chu Lai sáp nhập nên diện tích nằm trong khu vực sắp xếp ven biển nằm đan xen trong chuỗi kéo dài của KKTM Chu Lai, không nằm trong KKTM Chu Lai, nên không có gì thay đổi hay tác động. Mọi ưu đãi vẫn như cũ” - Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu nói.

Sự kiện này, theo dự đoán của các nhà hoạch định kinh tế, sẽ dẫn dắt Chu Lai bùng nổ đầu tư. Tuy nhiên, Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu khẳng định điều chỉnh quy hoạch để định hình khung chiến lược phát triển. Tất cả phải đi vào chi tiết cụ thể, phác đồ rõ từng vị trí các khu công nghiệp, thương mại, dịch vụ, cảng biển, hàng không… Quảng Nam phải tổ chức thực hiện trong định khung ấy bằng những ý tưởng, kết hợp cơ chế để mời gọi thì mới biết được có bùng nổ đầu tư hay không. “Có bùng nổ hay không không phải từ quy hoạch mà do năng lực xúc tiến đầu tư của địa phương. Tất nhiên, Quảng Nam rất kỳ vọng. Nếu không có quy hoạch thì không thể mời gọi đầu tư. Nó là một điều kiện đủ để có thể tổ chức thực hiện trong không gian quy hoạch. Không có nó thì nhà đầu tư có vào cũng chịu bởi một khi chưa có quy hoạch thì không ai cho phép” - Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu nói.

MẢNG SÁNG TRONG BỨC TRANH ĐẦU TƯ Nhận định của cơ quan quản lý và các nhà đầu tư cho thấy một “bức tranh đầu tư” sáng sủa của KKTM Chu Lai. Ông Đỗ Xuân Diện - Trưởng Ban quản lý KKTM Chu Lai: “Quản lý quy hoạch chặt chẽ” Có lúc mô hình KTTM này tưởng chừng đã đóng lại bằng hai từ “thất bại” khi phải tự làm, tự xin cơ chế, tổ chức quy hoạch, đào tạo, tuyển dụng cán bộ… Sự đồng hành, “vướng đâu, gỡ đó” cho doanh nghiệp, không sử dụng “quyền lực” quản lý nhà nước đã dẫn đến thành công. Khu vực này đã trở thành động lực gắn liền với sự phát triển của nhiều doanh nghiệp lớn, trở thành “bản lề” để Quảng Nam vạch ra 6 nhóm dự án chiến lược vùng đông nam, quyết định cho sự phát triển của địa phương, cho dù chưa bao giờ thực sự được trao quyền thử nghiệm các chính sách “mở”. Quảng Nam thu hút nhiều dự án nhưng không triển khai được vì vướng quy hoạch. Một khi điều chỉnh được quy hoạch, giải quyết xong thủ tục, cơ chế, chính sách liên quan đến đất đai, sẽ thúc đẩy nhiều dự án triển khai. Để hiện thực hóa quy hoạch, đầu tư cần một quá trình. Phải quản lý quy hoạch chặt chẽ, lựa chọn đúng nhà đầu tư để họ đưa ra những “đôi đũa thần”, tạo làn sóng đầu tư mới nhằm tạo bước đột phá cho KTTM. Bà Cecile Le Pham - Tổng Giám đốc Dacotex Group (Pháp): “Nhận nhiều đãi ngộ đặc biệt” Dacotex đã đầu tư nhiều nơi, nhưng nhận từ Chu Lai nhiều chế độ ưu đãi đặc biệt. Môi trường đầu tư tốt, chúng tôi chưa gặp bất cứ khó khăn gì. Sự hỗ trợ kịp thời đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động, dễ dàng vượt qua khó khăn. Mục đích sang Việt Nam mở nhà máy, phát triển sản xuất, thu hút lao động, xuất khẩu hàng “bình dân” 100% cho các siêu thị lớn ở châu Âu và Bắc Mỹ, chúng tôi đã thành công. Dacotex đang có ý định mở thêm nhà máy để phát triển ngành may, tuyển dụng lao động, vay vốn…, chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý để có thể phát triển bền vững ở Chu Lai. Ông Bodo Th. Boelzle – Giám đốc điều hành Tập đoàn Amann (Đức): “Nơi xử lý thủ tục hành chính nhanh nhất” Quyết định đặt nhà máy ở Tam Thăng là tin vào sự phát triển mạnh mẽ của khu vực này trong một vài năm tới. Công nhân trẻ, sẵn sàng học hỏi điều mới mẻ, cởi mở, giáo dục tốt, có động lực cao để làm việc chăm chỉ. Những trải nghiệm ấn tượng này cũng đã ủng hộ quyết định đến Việt Nam đầu tư của chúng tôi. Không thể tin được trong một thời gian ngắn, Quảng Nam đã giúp đỡ, hoàn tất thủ tục đầu tư nhanh chóng. Ban quản lý, các cơ quan chuyên môn đã hỗ trợ, tư vấn, xử lý chuyên nghiệp. Điều này sẽ bảo đảm thành công của doanh nghiệp và địa phương. Quảng Nam là nơi xử lý thủ tục hành chính đầu tư nhanh nhất. Tôi mong ước được hợp tác lâu dài và hiệu quả cao.

TRỊNH DŨNG