Cơ hội hồi sinh nhóm tháp L Mỹ Sơn

Chuẩn bị chu đáo

Trong khoảng 1 tháng lưu lại Khu di tích Mỹ Sơn, các chuyên gia đến từ Quỹ Carlo Maurilio Lerici (Ý) (viết tắt: Quỹ Lerici) đã tiến hành dọn dẹp khảo cổ khu tháp L, vẽ lại mặt bằng khu tháp L theo hiện trạng, xây dựng cơ sở dữ liệu… trước khi lên phương án khảo cổ và trùng tu khu tháp L vào năm 2024. Đây là những công việc đã được Quảng Nam và phía đối tác Ý thống nhất từ trước.

Trong báo cáo gửi UBND tỉnh và các bên liên quan về chương trình khảo sát khảo cổ nhóm tháp L Mỹ Sơn, TS.Mauro Cucarzi - Chủ tịch Quỹ Lerici cho biết, dự án sẽ tiếp tục khai quật khảo cổ học và nghiên cứu các vật liệu/hiện vật trước khi can thiệp bảo tồn nhóm tháp L.

Dự án cũng sẽ cập nhật, sắp xếp lại kho hiện vật khảo cổ của Bảo tàng Mỹ Sơn; tiếp tục lập danh mục, đánh giá rủi ro của di tích Chăm ở Mỹ Sơn và tỉnh Quảng Nam với Hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu di tích do Quỹ Lerici sáng lập.

Cuộc khai quật khảo cổ sẽ được chỉ đạo bởi TS. Patrizia Zolese với sự hỗ trợ và hợp tác khoa học của các chuyên gia Ý và Việt Nam, tập trung vào các hoạt động gồm vệ sinh sơ bộ khu vực nhóm tháp L, dọn dẹp khảo cổ khu vực tháp L1 và L2, khai quật khu vực tháp L2. Ngoài ra, có thể thăm dò ở khu vực phía tây L2 để đánh giá khả năng tồn tại một phế tích khác của nhóm tháp L.

Phát huy giá trị di sản

Dự án khai quật nhóm tháp L là chương trình tiếp theo của các chuyên gia Ý sau khi dự án bảo tồn nhóm tháp G cũng do các chuyên gia đến từ Ý thực hiện hoàn thành năm 2013.

Trước đó, cuối tháng 12/2022, Đại sứ quán Ý tại Hà Nội đã có công văn gửi UBND tỉnh và các bộ ngành liên quan thông báo về việc cử các chuyên gia của Quỹ Lerici đến Việt Nam khảo sát chuẩn bị cho việc triển khai dự án.

Ngày 16/8 vừa qua, UBND tỉnh đã có công văn gửi Đại sứ quán Ý tại Việt Nam phúc đáp về các đề nghị liên quan đến chương trình khảo cổ năm 2023 do Tổ chức Foundation Carlo Maurilio Lerici tài trợ thực hiện tại Khu di tích Mỹ Sơn.

Nội dung công văn đánh giá cao hoạt động của Tổ chức Foundation Carlo Maurilio Lerici trong việc tích cực hỗ trợ các hoạt động tôn tạo, bảo tồn Khu di tích Mỹ Sơn thời gian qua.

Đồng thời thống nhất chủ trương của tổ chức này về tài trợ thực hiện chương trình nghiên cứu khảo cổ năm 2023, giao UBND huyện Duy Xuyên, Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn thực hiện các thủ tục liên quan triển khai chương trình khảo cổ theo quy định.

Ông Nguyễn Công Khiết - Phó Giám đốc Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn cho biết, dự án sẽ diễn ra trong thời gian 4 tháng, kinh phí khoảng 36,6 nghìn Euro (không bao gồm kinh phí trả lương cho 20 công nhân và 5 chuyên gia kỹ thuật do tỉnh chi trả).

Nội dung chính tập trung khai quật khảo cổ học tháp L2, trong quá trình khai quật nếu xuất hiện hiện vật hoặc kiến trúc sẽ tiếp tục có phương pháp bảo quản, trùng tu. “Hiện nay mọi thủ tục đã xong, theo kế hoạch dự án triển khai trong năm 2023 nhưng lúc này sắp vào mùa mưa nên sẽ thực hiện đầu năm 2024” - ông Khiết nói.

Nhóm tháp L nằm trên một gò đất cao gồm 2 tháp L1 và L2 tương đối cách biệt với các nhóm còn lại trong khu di tích. Năm 2019, tháp L1 đã được khai quật khảo cổ theo chương trình thỏa thuận hợp tác và đào tạo thuộc dự án “Trung tâm đào tạo nghề trùng tu di tích và bảo tồn di tích văn hóa tại Quảng Nam” ký kết giữa Trường Đại học Bách khoa Milan (Ý) và Trường Cao đẳng Nghề Quảng Nam do các chuyên gia Ý đào tạo.

Theo chương trình đào tạo, các học viên đã có khóa thực hành tham gia khảo sát, khai quật tháp L1, thực hành lập bản đồ di tích, khảo sát hình học… Tuy nhiên, do một số yếu tố và dịch bệnh nên đến nay dự án mới khởi động lại.

Cùng với sự hồi sinh các nhóm tháp G, H, K, A và các dự án tiềm năng tại khu tháp F, E, việc triển khai chương trình bảo tồn nhóm tháp L được xem là một bước tiến mới trong công cuộc bảo tồn Khu di tích Mỹ Sơn sau hơn 100 năm phát hiện, góp phần hồi sinh khu di sản, mở cửa đón khách tham quan.