Con chó trên gốm cổ

Trên những cổ vật gốm tìm thấy ở con tàu đắm Cù Lao Chàm, các hoa văn, họa tiết trang trí đều mang dấu ấn đậm nét về quê hương Đại Việt xưa vào thời kỳ Lê sơ, thế kỷ 15 - 16. Phong cảnh, con người, hoa điểu, thú nuôi xuất hiện khá phong phú. Nhưng cũng ngạc nhiên là hình ảnh con chó - con vật  được cho là khôn ngoan và trung thành với chủ lại rất hiếm trong các đồ án trang trí trên đồ gốm; chỉ có một tiêu bản được vẽ lam - xanh cô ban dưới men trang trí hình ảnh con chó trong lòng đĩa. Đĩa có kích thước cỡ trung với đường kính 36cm.

Nhóm tượng tròn hình thú.

Hình ảnh con chó vẽ ở trung tâm đĩa, trong tư thế quen thuộc ta thường bắt gặp là đang liếm chân với chiếc chân trước bên phải đang đưa lên. Chung quanh con chó và phần vành tròn đĩa trang trí những đám mây cuộn cách điệu, vẻ như tôn kính loài chó trời - thiên cẩu. Trong quá trình đo vẽ hoa văn các cổ vật gốm sứ ngay tại hiện trường khai quật (từ năm 1998 - 2000), ngoài tiêu bản hiếm hoi trên,  tôi còn thấy các tượng gốm tròn cao 20cm phủ men màu xanh lục có hình dáng giống như loại chó đá trang trí ở đình, miếu miền Bắc. Tượng có tư thế đầu hơi hếch lên trông gần với con chó, cổ đeo lục lạc, nhưng các chi tiết mũi, răng, bờm lại hơi giống con lân... Nhóm tượng tròn hình con thú này được các chuyên gia nước ngoài xếp vào loại “thú thiêng canh giữ”.

Đĩa trang trí hình chó.

Tác giả trên sà lan chứa cổ vật trục vớt.

NGUYỄN THƯỢNG HỶ