Con lụt đầu mùa

Quê tôi là một xóm chài thấp trũng thuộc vùng hạ lưu sông Tam Kỳ. Mỗi năm khi mùa mưa về, hồ Phú Ninh xả lũ thì cả xóm trắng xóa trong màu nước. Và trong tôi cứ chớm đông thì ký ức con lụt đầu mùa lại tràn về...

Cá mè lụt đầu mùa. Ảnh: V.P

Vốn lăn lộn với nghề sông đã thành quen nên khi nước lụt tràn về, ngư dân quê tôi không mấy người lo lắng. Ngược lại, có khi họ còn hồ hởi, vui mừng vì cá theo nước lũ tràn về, tha hồ mà đánh bắt, nhất là trong con lụt đầu mùa.

Hồi còn nhỏ, lúc trời chớm đông, khi tiếng giông sét ầm ầm, nước từ thượng nguồn sắp “chế”, báo hiệu con lụt đầu mùa thì những người dân chài quê tôi đang đêm bỗng “rùng rùng” thức giấc chuẩn bị lưới chạy vào sông Tam Kỳ đón bắt cá gáy. Cá gáy (còn gọi là cá chép) nghe trời sấm sét, mưa lớn, báo hiệu con lụt đầu mùa thì “tức trứng” chạy ào ào từ thượng nguồn Phú Ninh về phía hạ du dòng sông để đẻ trứng. Cá gáy con nào con nấy đều mang ruột trứng to đùng bơi hàng đàn theo dòng nước mưa đổ về phía hạ lưu sông Tam Kỳ. Ngư dân quê tôi tức tốc giăng lưới “cắm dạy” tức là dùng lưới quây tròn, đón cá gáy vào. Sau đó, cá bí đường phải nhảy vào lưới treo lơ lửng trên không. Trong con lụt đầu mùa, chỉ trong vòng một buổi, có khi đôi ba tiếng đồng hồ là người hành nghề lưới dạy có thể bắt được cả trăm con cá gáy. Mỗi con cá nặng chừng gần cả ký, bụng mang đầy trứng luôn là thức được nhiều người ưa thích…

Cùng đi theo với cá gáy từ thượng nguồn sông Tam Kỳ đổ về, trong nước lụt đầu mùa, nhiều loại cá tôm cũng ra sông Trường Giang xuôi về các miệt Hòa Hương, xã Tam Phú… (TP.Tam Kỳ), xã Tam Xuân 1, Tam Xuân 2, Tam Tiến, Tam Anh, Tam Hòa, Tam Hải, Tam Quang… và ra cả cửa biển An Hòa (huyện Núi Thành), nhiều nhất là cá trảnh, cá diếc, cá dưng, cá lúi, cá mương, cá mại, cá rô đồng…

Đặc biệt, trong con lụt đầu mùa, nghề rớ đáy của ngư dân dọc sông Trường Giang cũng trúng đậm các loại tôm đất, tôm càng, tôm bắp, lạch huyết, cá bống thệ, cá lưỡi trâu, rạm, cua và nhiều loại thủy sản khác. Đầu đông, khi những cơn mưa dồn dập, nước bắt đầu “chế”, các ngư dân hò nhau đem rớ đáy ra sông. Đóng rớ ngày lụt phải “neo đõi” kỹ càng vì nước chảy xiết và do nước sông đục ngầu nên nhiều loại cá tôm cứ chui vào đuột rớ… Với hai miệng rớ đáy, trong chừng một buổi, có ngư dân thu hàng mấy gánh tôm cua cá các loại. Trong số thủy sản mà nghề rớ đáy đánh bắt được trong lụt đầu mùa có nhiều loại thuộc hàng “đặc sản” như lạch huyết, cá bống thệ, tôm bắp, tôm tít, cá lưỡi trâu… Những loại này đem kho tiêu nghệ, um vàng hay ướp gia vị kho mặn ăn với cơm nóng ngày mưa thì... không thể chê vào đâu được.

Những năm gần đây, trong con lụt đầu mùa có thêm cá mè, cá trắm cỏ từ lòng hồ Phú Ninh tràn về đã đem lại nguồn thu khá cho ngư dân ven sông Trường Giang, sông Tam Kỳ. Những loại cá tôm, cua, lạch huyết… khan hiếm đi nhưng thỉnh thoảng ngư dân vẫn đánh bắt được.

Trời đã chớm sang đông, ngư dân vùng sông nước đang ngóng chờ con lụt đầu mùa tràn về với một tâm trạng đầy háo hức!

VĂN PHIN