Còng gió

Còng gió, hay dã tràng, cứ miên man đi trong một ước mơ kỳ lạ: xây nhà trên cát. Thật đùa với sóng biển. Còng đào hang, đụn lên vòm cát trước cửa hang nhà rồi không lâu bị sóng xóa mất. Dựng và xóa, điệp khúc nhẫn nại và lao lực, bình yên và xao động. Còng vẫn chạy nhanh như gió nhưng sao nhanh bằng biến thiên của đất trời biển cả.

Ấy là hình ảnh mà ai qua vùng biển cũng thường suy tư. Rằng, bờ biển đó, mấy mươi năm trước hoang sơ, vi vút rừng dương và bóng dừa xõa tóc nay đã trở nên loang lổ. Nhiều khu nghỉ dưỡng, khách sạn, khu đô thị được khởi công xây dựng bề thế với ước mơ được ngửa mặt nhìn biển, bỗng chốc hoang vu. Những Victoria, Hội An Beach Resort, Vinpearl, Golden Sand… bên bờ biển Cửa Đại (Hội An) như “chỉ mành treo chuông” trước sóng và gió. Tốc độ xói lở bờ biển nhanh không ngờ, từng có khu nghỉ dưỡng như Fusion Alya đầu tư gần hoàn thiện thì bị đánh sập gần phân nửa.Tuyến đường Âu Cơ trước đây cách bãi tắm mấy trăm mét thì bây giờ gần như cái thềm nhà chông chênh. Chìm khuất gốc dương, tan tác bẹ dừa, bờ biển hoang hoải lở lói, lổn nhổn những kè đá lô nhô. Con người đi trên bờ cát xiêu vẹo những dấu hỏi thụt lùi.  

Chợt nhớ đến một thời “hoành tráng” chưa xa. Năm 2003, Khu đô thị Phước Trạch - Phước Hải (Cửa Đại  Hội An) đã được phê duyệt quy hoạch, với hướng nhìn xây dựng khu đô thị hiện đại trong cấu trúc không gian bên sông và biển. Rồi nhiều năm tháng sau đó, quy hoạch khu đô thị này tiếp tục chỉnh sửa để bảo đảm không gian phát triển phù hợp trên 50ha, nhằm đầu tư xây dựng hạ tầng đáp ứng nhu cầu phát triển loại hình du lịch sinh thái, phục vụ nghỉ dưỡng với khoảng 370 biệt thự cao cấp. Nhớ, tại lễ khởi công giai đoạn 2 hoành tráng năm 2010, người ta báo cáo sẽ đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị khoảng hơn 300 tỷ đồng trong vòng 4 năm. Bên cạnh khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp sẽ có khu tái định cư cho 300 hộ dân bị dự án giải tỏa. Ngày đó, tôi đã nghĩ về nỗi khao khát của cư dân làng Gành cuối dòng Đế Võng. Một khu đô thị bên sông, ven biển hình thành, hướng tới sự giao hòa sông - biển, sẽ góp phần cho Hội An hiện đại hóa trong khung cảnh thiên nhiên và tạo những “nốt lặng” của bản giao hưởng du lịch văn hóa - sinh thái. Theo đó thì cư dân của vùng đất này sẽ đổi đời, dải đất thoi loi này sẽ xanh lên. Nhưng bây giờ thì sao? Nhiều cư dân ở Gành xưa cũng đã bỏ những nghề nò, rớ, đó, đăng để lên bờ chạy chợ. Những người dân Phước Trạch, Phước Hải, đã từng sắm những chảo gang để hỏa táng hài cốt ông bà cha mẹ nhằm giảm thiểu đất cải táng mà nhường chỗ cho những khu du lịch, đô thị khai sinh. Tất cả chờ đợi sự đổi thay kỳ diệu cho vùng đất nghèo, nhưng Khu đô thị Phước Trạch – Phước Hải dàn ra đó, nay thông thốc nắng và cát. Đất nền xây dựng biệt thự ở đây từng hô giá hơn 5 triệu đồng mỗi mét, nhưng được mấy ai vào? “Dã tràng xe cát biển đông/ nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì”. Câu ca xưa này như vận vào những chủ doanh nghiệp bị bất động sản ven biển ghìm ngộp thở, những chủ đầu tư bỏ cả đống tiền xây khu nghỉ dưỡng du lịch bị biển nuốt chửng. Nhiều người giờ như con còng tìm cách loay hoay xây kè, nuôi bãi, hòng vớt vát của cải nhưng sẽ không dễ dàng gì.

Oải quá, trưa ghé vào quán Việt, nơi có tiếng với những món đặc sản của biển Hội An. Ngồi đó, trong hầm hập cái nóng lại nghĩ về miền trùng dương sóng gió với thân phận con người. Rằng, đứng trước biển con người khác gì con còng. “Tang điền biến vi thương hải”, chuyện cát trôi, sông lở, biển cạn, non mòn đều không phòng xa, lo xa mà còn đào bới quăng quật thì đến lúc căn nhà con người khác chi cái hang con còng. Biển đã từng cho bãi tắm đẹp và đặc sản. Nhưng rồi có thứ đã cạn kiệt. Như chủ quán Việt này nói, giờ đâu thể tìm vú nàng, bào ngư, cua đá như mươi năm trước nữa. Và, cũng xa rồi dĩ vãng đẹp ven bờ thùy dương, nơi còng gió chạy lao xao trên bãi biển Cửa Đại ngày nào.

NGUYỄN ĐIỆN NAM