Cuộc xoay chuyển ở vùng đông - Bài 1: Sắp xếp lại không gian sống

LTS: Không khí đầu tư, xây dựng ở vùng đông ngày càng sôi động khi nhiều dự án động lực triển khai, đi vào hoạt động. Hàng nghìn hộ dân đã và đang di dời đến nơi ở mới, nhường đất cho dự án với yêu cầu đặt ra là đáp ứng nhanh chóng mặt bằng sạch cho nhà đầu tư. Cuộc xoay chuyển ở vùng đất phía đông của tỉnh đã vẽ nên những đường nét tươi sáng về cơ hội phát triển kinh tế - xã hội, sắp xếp lại không gian sống hợp lý và ổn định sinh kế lâu dài cho người dân. Tuy nhiên, bối cảnh thực tiễn và cơ chế quản lý đã đặt ra nhiều vấn đề khiến công tác quản lý hiện trạng, giải phóng mặt bằng, tái định cư, giải quyết bài toán an sinh cho người dân thêm khó khăn hơn. Báo Quảng Nam đăng tải loạt bài ngõ hầu góp thêm một góc nhìn, những câu chuyện từ thực tế về quá trình xoay chuyển ở vùng đông...

Thường trực HĐND tỉnh kiểm tra thực địa các khu tái định cư ở vùng đông Duy Xuyên. Ảnh: V.SỰ

BÀI 1: SẮP XẾP LẠI KHÔNG GIAN SỐNG

Nhiều năm qua, vùng đông của tỉnh dịch chuyển theo hướng phát triển đô thị bằng việc tận dụng các dự án trọng điểm để sắp xếp dân cư theo ý đồ quy hoạch. Làng cũ - phố mới đan xen tạo nên sắc màu đa dạng của bức tranh không gian sống hiện hữu.

Nhộn nhịp

Các địa phương vùng đông trong tỉnh dường như đã tìm thấy hướng phát triển bằng cách khai thác tối đa tính ưu việt ở cửa ngõ biển. Từ vùng đất hoang hóa, thưa thớt dấu chân người giờ đây vùng đông trở thành khu vực phát triển năng động, hấp dẫn các nhà đầu tư trong nước lẫn dự án đầu tư nước ngoài. Hiện vùng đông đã thu hút đến 121 dự án với tổng vốn đầu tư 2,67 tỷ USD. Trong định hướng của tỉnh, với 6 nhóm dự án vùng đông, thời điểm này đã hiện thực hóa 5 nhóm dự án trọng điểm. Những dự án đang đầu tư như Khu đô thị, nghỉ dưỡng Nam Hội An; dự án về ngành công nghiệp dệt may gắn với phát triển đô thị Tam Kỳ; dự án nhà máy Thaco - Mazda; khí - điện ở Tam Quang. Tuy bất thành trong một dự án tổng thể sắp xếp dân cư ven biển cách đây hơn 10 năm mà Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (do thiếu vốn), nhưng với vai trò là chủ đầu tư, Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai đã mở rộng các khu dân cư, tái định cư (TĐC) với mục tiêu kết cấu đầu tư đồng bộ, hiện đại, vừa có sức chống chịu với biến đổi khí hậu. Các khu làng chài, dân cư mới được sắp xếp có thể bộc lộ không ít bất cập, nhưng đã vẽ được những đường nét cơ bản trên bản đồ quy hoạch không gian sống dọc ven biển.

Nhiều dự án đầu tư phát triển du lịch, khu nghỉ dưỡng bắt đầu đưa vào sử dụng ở vùng đông. TRONG ẢNH: Khu resort Cát Vàng xã Tam Tiến (Núi Thành).

Nếu không có các dự án trọng điểm và một mạng lưới giao thông tương đối liên hoàn thì không biết đến bao giờ các địa phương ven biển như Duy Xuyên, Thăng Bình, Tam Kỳ, Núi Thành mới có thể “ngóc đầu lên”. Hơn 70km bờ biển và 20 nghìn héc ta đất ven biển sẽ là nguồn lực hình thành các khu đô thị, khu dân cư mới. Mấy năm nay, các xã Duy Nghĩa, Duy Hải (Duy Xuyên), xã Bình Minh (Thăng Bình) mạnh dạn quy hoạch, hình thành các khu đô thị từ đầu tư sắp xếp khu dân cư tập trung. Cầu Cửa Đại đưa vào lưu thông, càng tạo điều kiện hiện thực hóa việc kết nối các khu đô thị ven biển. Từ các dự án đầu tư về hạ tầng giao thông, sắp xếp lại làng chài, xã Duy Nghĩa đã quy hoạch ít nhất hơn 1.000ha cho dự án sắp xếp dân cư như khu dân cư Lệ Sơn, Nồi Rang, Hồng Triều, đường dẫn cầu Cửa Đại, đường ĐH6, đường giao thông trục chính khu dân cư làng chài. Xã Duy Nghĩa dành ít nhất 200ha đất bố trí sắp xếp dân cư lại cho người bị thu hồi đất từ dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An. Đến nay khu TĐC Lệ Sơn xây dựng gần 30ha; khu TĐC Nồi Rang hoàn thiện 26ha. Toàn xã Duy Nghĩa có hơn 400 hộ dân bị ảnh hưởng với diện tích bị giải tỏa trắng 256ha khi thực hiện dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An. Còn xã Duy Hải, năm 2017 này gần như chủ đầu tư, chính quyền địa phương tập trung mọi nguồn lực đầu tư, bố trí TĐC. Hai khu TĐC Duy Hải giai đoạn 1 và giai đoạn 2 đã có mặt bằng 50,8ha, với 730 lô TĐC đã hình thành, trong đó đã bố trí 365 lô TĐC.

Hình thành nhiều cụm dân cư

Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Văn Thu khẳng định, các dự án vùng đông kéo theo cuộc di dân, sắp xếp dân cư quy mô lớn có một không hai trong lịch sử của tỉnh. Chỉ riêng dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An, 1.000ha đất ở xã Duy Hải sẽ bị thu hồi để triển khai dự án. Thời điểm này đã giải phóng mặt bằng được gần 150ha và đã bàn giao cho nhà đầu tư. Khu TĐC xã Duy Hải giai đoạn 1  bố trí cho hơn 365 hộ dân (diện tích mỗi lô từ 160m đến gần 300m2). Khu TĐC Duy Hải giai đoạn 2 và 3 với tổng diện tích 86ha đang triển khai thi công, đảm bảo cung cấp gần 2.000 lô đất để bố trí TĐC cho người dân trong vùng.

Hạ tầng ở khu dân cư mới xã Duy Hải, Duy Xuyên tiếp tục hoàn thiện.Ảnh: HỮU PHÚC

Theo kế hoạch đến năm 2020, vùng đông nam của tỉnh sẽ giải phóng mặt bằng 4.522ha cho dự án khả thi đã công bố quy hoạch, trong đó giai đoạn 2017 - 2018 sẽ giải phóng mặt bằng gần 2.000ha, di dời 2.452 hộ dân vào TĐC. Từ năm nay, nhiều dự án mới đã công bố quy hoạch tại huyện Thăng Bình như dự án của Công ty CP Đạt Phương tại xã Bình Dương, Công ty CP Vinpearl Quảng Nam tại xã Bình Dương và Bình Minh, dự án khu TĐC ven biển Bình Minh, dự án khu nhà ở công nhân Thăng Hoa tại xã Bình Sa. Cùng lúc, 2 địa phương Duy Xuyên, Thăng Bình sẽ xây dựng 12 khu TĐC với diện tích gần 117ha. Công ty CP Đầu tư phát triển Kỳ Hà Chu Lai làm chủ đầu tư 5 dự án (gồm dự án sắp xếp dân cư ven biển Bình Dương, các khu TĐC Nồi Rang, Sơn Viên, TĐC Duy Hải giai đoạn 2 và 3) xây dựng 1.560 lô TĐC với quy mô diện tích rộng gần 92ha. Còn Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai làm chủ đầu tư 7 dự án gồm: trung tâm xã Bình Dương giai đoạn 1, các khu TĐC Duy Hải giai đoạn 1, Lệ Sơn, trung tâm xã Bình Dương giai đoạn 2, phía bắc xã Bình Minh, ven biển Bình Minh và khu dân cư xã Bình Hải với diện tích mặt bằng xây dựng hơn 85ha, bố trí 1.606 lô đất.

Cùng với tiến hành quy hoạch không gian phát triển kinh tế bằng các dự án chiến lược, vùng đông đã từng bước sắp xếp lại dân cư theo hướng lâu dài, ổn định vừa đáp ứng chức năng phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai. Phó Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai - ông Lê Vũ Thương cho biết, theo quyết định phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, vùng đông của tỉnh năm 2003 giao đơn vị quản lý có tổng diện tích 32.400ha thuộc 16 xã phường, thị trấn vùng đông của huyện Núi Thành và TP.Tam Kỳ. Năm 2010, UBND tỉnh quyết định giao thêm cho Ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai quản lý 10.000ha đất thuộc Dự án tổng thể sắp xếp dân cư vùng ven biển gồm 2 xã thuộc huyện Duy Xuyên và 6 xã thuộc huyện Thăng Bình. Như vậy, vùng đông theo quy hoạch có 4 địa phương (TP.Tam Kỳ, các huyện Duy Xuyên, Thăng Bình và Núi Thành) với tổng diện tích hơn 42.000ha.

Theo ông Đỗ Xuân Diện - Trưởng ban Quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai, các địa phương vùng đông sẽ sắp xếp dân cư theo hình thức cuốn chiếu, xây dựng khu TĐC rồi mới tính đến chuyện di dời, giải phóng mặt bằng. Các khu TĐC cũng sẽ bám theo các trục đô thị lớn Núi Thành, Tam Kỳ, Hà Lam - Thăng Bình, Hội An. Các làng chài ven biển không mất đi không gian sống, ngược lại trở nên khang trang hơn về hạ tầng, dịch vụ, kéo theo chất lượng cuộc sống người dân được nâng lên.

---------
Bài 2: rượt đuổi hạ tầng

HỮU PHÚC