Dấu ấn di sản

Nỗ lực đầu tư bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn đã đem lại kết quả khả quan. Lượng khách từ vài nghìn lượt mấy năm trước đã tăng lên khoảng 250.000 khách với doanh thu hơn 23 tỷ đồng trong năm nay.

Bảo tồn

Thành công lớn nhất của Mỹ Sơn chính là việc thúc đẩy hiệu quả công tác bảo tồn di sản gắn với hợp tác quốc tế sâu rộng trong vòng 15 năm qua. Gần như tất cả tổ chức khoa học, văn hóa, khảo cổ lớn trên thế giới như UNESCO, JICA (Nhật Bản), Lerici Foundation (Italia), Viện Khảo cổ học, Viện Bảo tồn di tích… đã góp phần tạo nên diện mạo mới cho cổ tháp. Nhiều cuộc khai quật, khơi thông dòng suối Khe Thẻ, chống sạt lở các nhóm tháp, xây dựng nhà trưng bày, chương trình thông tin địa lý, trùng tu và tiếp nhận 1.500 hiện vật cùng hệ thống dữ liệu tiên tiến phân loại, lập danh mục hiện vật… đã góp phần quan trọng vào việc gia cố, chống xuống cấp di tích và quảng bá hình ảnh Mỹ Sơn. Một sự kiện có ý nghĩa quan trọng khác phải kể đến là sau một thời gian dài chuẩn bị các thủ tục, văn bản pháp lý cần thiết, hồ sơ về “Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn” đã được hoàn thiện và triển khai thực hiện. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Ban Quản lý Mỹ Sơn thực hiện công tác quản lý bảo tồn, phát huy giá trị Mỹ Sơn. Thông qua sự hợp tác này không chỉ giúp khôi phục diện mạo di tích mà còn tạo điều kiện để triển khai hiệu quả nhiều hoạt động phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản. Dự án trùng tu nhóm tháp G thành công là tiền đề khoa học quý báu để Mỹ Sơn tiếp tục triển khai dự án bảo tồn tu bổ các nhóm tháp E, A cũng như nhiều di tích đền tháp khác tại Quảng Nam và miền Trung trong tương lai. Ông Nguyễn Công Khiết, Phó ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn cho biết, những năm gần đây huyện Duy Xuyên đã đầu tư hàng chục tỷ đồng xây dựng hạ tầng (nhà làm việc, nhà đón tiếp khách, nhà biểu diễn, đường dẫn vào khu đền tháp, bãi đổ xe). Năm nay, Ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn đã đầu tư hơn 5,4 tỷ đồng sửa chữa, xây mới nhà làm việc, nhà biểu diễn và công trình vệ sinh tại khu vực ngoài di tích.

Làng du lịch cộng đồng Mỹ Sơn.Ảnh: T.D

Phát huy giá trị di sản

Không chỉ nỗ lực bảo tồn, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, hình ảnh Mỹ Sơn cũng đã quảng bá, giới thiệu trên toàn thế giới thông qua các lễ hội điển hình. Đó là các lễ hội “Ấn tượng Mỹ Sơn”, “Hành trình di sản”, “Mỹ Sơn huyền ảo” và nhiều hoạt động triển lãm, hội nghị, hội thảo, hội chợ, họp báo… về di sản đã liên tục được mở. Một kênh quảng bá vô cùng quan trọng là hệ thống thông tin đại chúng, phát hành tờ rơi, sản xuất đĩa DVD, lập trang website, tranh thủ các hãng lữ hành trong và ngoài nước, các công ty du lịch để quảng bá di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn đến du khách trong và ngoài nước. Việc cho ra đời các kỷ yếu, sách báo, phát hành tem về Mỹ Sơn như “Kỷ yếu bảo tồn Mỹ Sơn 2003”, hoặc như “Thánh địa Mỹ Sơn”, xuất bản bằng ba thứ tiếng Việt, Anh, Nhật… và hợp tác lập dự án khoanh vùng bảo tồn 1.060ha, rà phá bom mìn… đã mang lại sự mới mẻ cho khu di tích. Văn nghệ dân gian Chăm, một sản phẩm nghệ thuật “độc nhất vô nhị” được đưa vào biểu diễn phục vụ thường xuyên đã mang đến cho du khách nhiều ấn tượng. Ngoài ra, một dự án khác là “Đổi mới và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch Mỹ Sơn”, bao gồm đào tạo, hướng dẫn thuyết minh về Mỹ Sơn, xây dựng bảng biểu, điều chỉnh hướng tham quan, xây dựng biểu trưng (logo)… và việc trao đổi, hợp tác, học hỏi, thăm viếng lẫn nhau thường xuyên giữa Ban Quản lý các di sản như Huế, Phong Nha - Kẻ Bàng (Quảng Bình), di tích Cát Tiên (Lâm Đồng), Di sản văn hóa thế giới Watphou (Lào), Ăng Ko (Campuchia)… cũng đã giúp Mỹ Sơn dễ dàng tiếp cận những nguồn thông tin, kiến thức mới trong công tác bảo tồn di sản của khu vực và thế giới. Hiệu ứng truyền thông Mỹ Sơn lan tỏa, thông qua các chương trình đưa giáo dục di sản vào trường học kéo dài hơn 10 năm qua đã thức dậy niềm tin và tình yêu vào di sản của cộng đồng cư dân địa phương. Ông Nguyễn Công Hường, nguyên Trưởng ban Quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn, người đã gắn bó với Mỹ Sơn từ những ngày quản lý sơ khai khẳng định sự thành công của việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản 15 năm qua đã thực sự dựa vào yếu tố con người. Đó là sự toàn tâm, toàn lực, lòng yêu di sản. Nếu năm 1995, cán bộ, nhân viên quản lý di tích và du lịch Mỹ Sơn chỉ có 5 người đã tăng lên khoảng 90 người kèm theo trình độ chuyên môn cũng nâng cao.

Mười lăm năm qua là quá trình tích lũy kinh nghiệm đối với những người làm công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Nhiều hoạt động được chính quyền Duy Xuyên tổ chức nhân kỷ niệm 15 năm Mỹ Sơn trở thành Di sản văn hóa thế giới (4.12.1999 - 4.12.2014) sẽ là dịp để thức nhận thêm giá trị di sản, tìm ra phương thức hữu hiệu để bảo tồn và phát huy giá trị.

HOÀNG THƠ