Chúng tôi vừa theo chân lãnh đạo Phòng Văn hóa - thông tin, Tài nguyên - môi trường, Trung tâm VH-TT và truyền thanh truyền hình huyện Duy Xuyên đi khảo sát hiện trạng Khu di tích Đặc khu ủy Quảng Đà. Tại hiện trường, chúng tôi không khỏi chạnh lòng khi nơi đây vắng lặng, hiu quạnh không một bóng người, cỏ dại mọc um tùm phủ khắp lối đi. Tuyến đường chính dẫn vào khu di tích đi lại hết sức khó khăn do cây cối ngã đổ, nằm chắn ngang, ô tô không thể chạy qua. Một số khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất đá nếu xuất hiện mưa lớn. Tiếp cận khu vực chính của khu di tích, chúng tôi nhận thấy các công trình như phục dựng nhà đồng chí Bí thư, Phó Bí thư Đặc khu ủy, nhà hội trường, văn phòng, nhà ăn… bị ẩm thấp, mối mọt tấn công. Một số bộ bàn ghế đá bị gãy, nứt toát, nằm ngổn ngang. Ông Trần Tuấn - thành viên Tổ quản lý, bảo vệ rừng xã Duy Sơn (đóng dưới chân núi Hòn Tàu) nói: “Hàng ngày, khu di tích này không có ai trông coi nên một số người dân thiếu ý thức chăn thả trâu bò, làm mất mỹ quan. Mặt khác, một số đoàn khách thập phương đến tham quan, tìm hiểu nhưng không quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường, vô tư vứt bỏ chai nhựa, lon bia - nước giải khát và ăn uống ngay tại khu di tích”.

Trao đổi với phóng viên, bà Nguyễn Thị Xuân Hương - Phó Trưởng phòng Văn hóa - thông tin huyện Duy Xuyên cho biết, qua khảo sát thực tế cho thấy, hiện nay tại khu di tích, bàn ghế làm bằng chất liệu gỗ bắt đầu hư hại, mối ăn mục rỗng, chỉ còn lớp vỏ bên ngoài. Một số hình ảnh trưng bày của các vị lãnh đạo Đặc khu ủy Quảng Đà trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ bị ẩm mốc, không còn nguyên vẹn như trước. Ngoài ra, nhà trưng bày dù được xây dựng hoàn thành nhưng cửa đóng im lìm, không có người trông coi, phía bên ngoài cây cối ngã đổ, dẫn đến cảnh nhếch nhác. “Theo kế hoạch, thời gian tới Khu di tích lịch sử cách mạng Đặc khu ủy Quảng Đà sẽ được chuyển giao về UBND huyện Duy Xuyên trực tiếp quản lý. Tuy nhiên, muốn gìn giữ, tôn tạo và phát huy giá trị cần có sự quan tâm của các cấp, các ngành ở tỉnh, nhất là nguồn kinh phí để địa phương có điều kiện bố trí đội ngũ quản lý, làm việc trực tiếp ở đây hoặc ít nhất thuê một số lao động trông coi bảo vệ, quét dọn vệ sinh xung quanh khu di tích, góp phần tạo cảnh quan môi trường thông thoáng, sạch đẹp” - bà Hương nói.

Được biết, trong giai đoạn cam go nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, Đặc khu ủy Quảng Đà là nơi tổ chức nhiều cuộc họp quan trọng nhằm hoạch định chiến lược và lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của Đặc khu ủy Quảng Đà, quân và dân Quảng Đà đã vượt qua khó khăn thử thách, góp phần làm thay đổi cục diện trên chiến trường tiến đến giải phóng Quảng Nam - Đà Nẵng và góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Năm 2012, Khu di tích lịch sử Đặc khu ủy Quảng Đà được Bộ VH-TT&DL xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia. Với ý nghĩa lịch sử đó, Tỉnh ủy Quảng Nam và Thành ủy Đà Nẵng đã quyết định đầu tư tu bổ, phục dựng Khu di tích lịch sử Đặc khu ủy Quảng Đà với tổng kinh phí gần 50 tỷ đồng, trong đó TP.Đà Nẵng đóng góp 8 tỷ đồng. Công trình này hoàn thành, đưa vào sử dụng vào ngày 20.10.2017 và được giao cho Sở VH-TT&DL Quảng Nam trực tiếp quản lý. Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân khác nhau, đến nay khu di tích này xuống cấp nghiêm trọng, đòi hỏi các cấp chính quyền tỉnh Quảng Nam, huyện Duy Xuyên có giải pháp hữu hiệu để bảo tồn, khôi phục hiện trạng như lúc ban đầu. Qua đó, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đấu tranh chống giặc ngoại xâm trong thế kỷ 20 của quân và dân Quảng Nam - Đà Nẵng cho các thế hệ mai sau.