Đi tìm ngọn gió heo may

Cho dù tiết trời đang vào thu, và nhất là Tết Trung thu đang về thật gần, nhưng biết tìm đâu ra một ngọn heo may lay phay man mác giữa bầu không khí nắng nóng oi bức như người ta từng đúc kết kinh nghiệm thời tiết: Nắng tháng tám nám trái bưởi. Không một chút heo may nào của  mùa màng gió thổi mây bay, thôi thì gần năm mươi con người tóc đã bạc của chúng tôi ngồi quanh đây, tự mỗi người là một ngọn heo may của tâm tình, của niềm hoài cảm, mà thả giấc mơ bay về ngôi trường làng thuở xưa, của đâu những hơn nửa thế kỷ trước.

Đến trường. Ảnh: PHƯƠNG THẢO

Từ vài ba năm nay, những bạn làng của chúng tôi bỗng ngẫu hứng sáng kiến ra cái cuộc hội hè rất chi là trẻ thơ: Gặp mặt cựu học sinh trường tiểu học Lộc Tân. Ôi chao, người ta tổ chức gặp mặt nhau thường là khóa nọ trường kia tiếng tăm sáng danh cả tỉnh, cả nước, chứ ai đời cái trường làng bé xíu, nhỏ nhoi ở một miền quê nghèo khó, gieo neo cách trở khuất lấp tuổi tên, mà đã những năm mươi năm rồi thì… gặp mặt, họp mặt cái nỗi gì. Ngay đến cái tên trường “Tiểu học Lộc Tân”, bây giờ về làng về xã, gặp bọn trẻ hỏi có khi chúng còn chẳng biết, bởi đất còn đổi thay tên huống là lớp là trường.

Ấy vậy mà chúng tôi tổ chức họp mặt! Cũng chẳng phải vì trong số chúng tôi có ai làm nên danh phận hay giàu có đại gia gì, mà vẽ vời nên những cuộc họp mặt theo kiểu thời thượng cốt để khoe mẽ, để xưng tụng. Tất cả hầu như đã quá lớp “lục thập”, nghĩa là lớp tuổi nghiêng về phía hoàng hôn chứ chả còn vụng dại nào mà í ới nông nỗi  gọi nhau. Hóa ra những ngọn heo may mong manh trong ký ức là vậy mà thời gian vật đổi sao dời khó bề tước đoạt nổi. Có thể trong chúng tôi kẻ nhớ người quên, ngay cả những gương mặt  từng người  bây giờ còn có khi không nhận ra nhau nếu không kể lể ngọn nguồn gốc gác. Nhưng có một thứ mà  hầu như bất cứ ai cũng khó mà quên được.  Nó có thể văn vẻ như một tiếng ngân xa của thời “Tôi đi học” mà nhà văn Thanh Tịnh tuồng như gieo ngập đầy hồi quang trong thiên đường ký ức tuổi thơ tôi: Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường… Nhưng cũng có thể chỉ là những câu vần vè ngu ngơ trần trụi bọn học trò chúng tôi chọc ghẹo nhau trên đường tới lớp hoặc những lúc tan trường: Tau đi đường ni có bông có hoa. Mi đi đường nớ có ma dẫn đường… Vậy đấy, từ mù khơi trí nhớ, mọi cung bậc cảm xúc cứ trên cái nền “quê quán tôi xưa” bật lên bát ngát những âm thanh chan chứa hồn nhiên. Chừng như mỗi lúc véo von như thế, tất cả chúng tôi nguyên vẹn là những  thằng bé tung tăng sách vở đến trường. Hả hê trò chuyện, hả hê hát ca, trong veo những thanh âm như suối khe róc rách buổi đầu nguồn.

Quả thật, chẳng ai có thể tắm hai lần trên một dòng nước, nhưng những giấc mơ thì có thể dẫn dắt ta trở về tắm gội nhiều lần. Thế nên, ai nỡ đang tâm giết chết những giấc mơ. Ví như mùa thu này, không như mọi năm chúng tôi rủ nhau chạy về làng họp mặt, mà tổ chức ngay ở thành phố. Với lý do: Anh em bây giờ sinh sống ở phố xá khá đông, nên cứ chia phiên ra năm ở làng, năm ở phố cho nó đề huề. Ấy vậy mà, mới lần đầu vài ba ly bia quây quần với nhau ở một nhà hàng bên cạnh mấy lầu đài cao chót vót, không biết cái không gian hiện đại  ồn ã kia có làm tổn thương những ngọn heo may tâm cảm lao xao mây gió trong hồn hay không, mà những “cô cậu học trò” sương gieo đầy tóc bỗng lắc đầu quầy quậy, tuyên bố như “nghị quyết”: Thu sang năm dứt khoát gặp nhau ở làng, không ra phố nữa ! Ừ, thì thôi không ra phố. Thi sĩ Đỗ Trung Quân đã nói từ lâu rồi mà: Thu ở phố phường thu không lạnh/ Heo may ngọn gió trốn nơi nào/ Lá me rụng xuống đường đi học/Lòng anh bất chợt cũng xôn xao. Thế nhé, thu năm tới ta lại rủ nhau về làng!

NGUYỄN NHÃ TIÊN