Điểm sáng đầu năm 2015

Việc cải thiện quan hệ ngoại giao giữa Cuba và Mỹ hay Cuba với Liên minh châu Âu (EU) được xem là điểm sáng nổi bật của bức tranh toàn cầu vào đầu năm 2015.

Phái đoàn đàm phán của Cuba và EU tại Cuba vào đầu tháng 3. (Ảnh: Reuters)

Vào tháng 12.2014, Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro bất ngờ cùng tuyên bố quyết định tái thiết lập quan hệ ngoại giao, mở đường cho việc bình thường hóa quan hệ song phương, mở lại đại sứ quán, nới lỏng dịch vụ tài chính ngân hàng và tạo điều kiện cho người dân đi lại giữa hai nước, sau hơn nửa thế kế kỷ bị gián đoạn. Ngay sau đó, các hoạt động xúc tiến đàm phán hướng tới mục tiêu trên được diễn ra hết sức nhộn nhịp và nhanh chóng. Tháng 1.2015, phái đoàn cấp cao của Mỹ đến Cuba và có cuộc hội đàm đầu tiên với các quan chức Cuba, trong đó tập trung vào vấn đề nhập cư và tái thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước. Tiếp đến, tháng 2.2015, các quan chức Mỹ và Cuba tổ chức đối thoại vòng hai bao gồm việc mở trở lại đại sứ quán tại mỗi nước và trao đổi tù nhân.
Để minh chứng cho nỗ lực cải thiện quan hệ Mỹ và Cuba, đầu năm 2015, công ty dịch vụ tài chính hàng đầu của Mỹ là American Express thông báo kế hoạch triển khai dịch vụ tín dụng cho người dùng tại Cuba, tuy chưa cho biết thời gian cụ thể. Trước đó, một công ty tương tự là MasterCard đã bắt đầu các hoạt động giao dịch tại Cuba vào tháng 3.2015. Ngoài ra, sau khi được Ủy ban Thông tin liên lạc Liên bang Mỹ cho phép, ngày 7.3, công ty viễn thông Mỹ IDT Corporation khai trương dịch vụ điện thoại trực tiếp tới Cuba. Trước đây, các tổng đài điện thoại Mỹ không được phép kết nối các cuộc gọi trực tiếp tới Cuba mà luôn phải thông qua đối tác tại nước thứ 3…

Không muốn là người tới sau, EU bắt đầu xúc tiến bình thường hóa quan hệ Cuba - EU. Mối quan hệ Cuba - EU bị gián đoạn từ năm 2003 do những tranh cãi về vấn đề nhân quyền. EU sau đó áp đặt lệnh trừng phạt lên Cuba cho tới tháng 1.2008. Đến tháng 2.2014, EU tuyên bố bắt đầu bình thường hóa quan hệ với Cuba. Hai tháng sau đó, hai bên bắt đầu quá trình đàm phán thỏa thuận được coi là văn bản công nhận quan hệ chính trị song phương, đồng thời có thể mở ra cơ hội tăng cường trao đổi thương mại giữa hai bên.

Ngày 5.3.2015, đại diện của cả hai phái đoàn Cuba và EU đều bày tỏ hài lòng sau khi kết thúc tại thủ đô La Habana vòng đàm phán thứ 3 về Thỏa thuận đối thoại chính trị và hợp tác, thường được hiểu như quá trình bình thường hóa quan hệ toàn phần giữa hai bên. Hai cuộc đàm phán trước đó là vào tháng 4 tại Cuba và tháng 8 tại Bỉ vào năm 2014. Thứ trưởng Ngoại giao Cuba Abelardo Moreno cho biết hai bên đã đạt được nhiều tiến bộ trong thảo luận về các vấn đề văn hóa, giáo dục, y tế và nông nghiệp, hợp tác lao động. Hiện nay, EU là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất và là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba với kim ngạch thương mại trao đổi hằng năm đạt mức 3,7 tỷ USD.

Mặc dù tiến trình hướng tới bình thường hóa quan hệ giữa Mỹ - Cuba; Cuba - EU vẫn còn rất nhiều bất đồng nhưng dư luận vẫn bày tỏ ủng hộ nỗ lực của các bên trong thời gian qua, hướng tới tháo gỡ khó khăn để đem lại xu hướng “cùng sống chung” trong thế giới văn minh, cho dù đòi hỏi các bên cần có nhiều thời gian.

NAM VIỆT (Tổng hợp)