Đóng tàu "chui"chở cát lậu

Thời điểm cuối năm, hoạt động khai thác cát trái phép lại bùng phát trên sông Thu Bồn thuộc địa phận thị xã Điện Bàn. Lo ngại hơn, tình trạng đóng tàu bằng vỏ sắt “chui” để vận chuyển cát trái phép phát triển rầm rộ, nhưng chưa có cơ quan nào đứng ra xử lý.

Khó xử lý

Mặc dù đã có các trạm kiểm tra, kiểm soát cát sỏi tại những vị trí xung yếu trên sông Thu Bồn, nhưng tình hình tận thu cát trái phép trở nên phức tạp vào thời điểm cận tết. Nếu như trước đây, đối tượng sử dụng phổ biến ghe thuyền bằng gỗ, công suất nhỏ thì gần đây đưa phương tiện hiện đại, tàu thuyền bằng vỏ sắt công suất lớn vận chuyển cát trái phép. Chỉ trong vòng 3 tháng cuối năm 2015, lực lượng chức năng đã tạm giữ gần 50 tàu vỏ sắt tham gia hút, chở cát. Gần đây nhất, giữa tháng 12.2015, sau một đêm mật phục, lực lượng cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh) đã vây bắt 8 tàu vỏ sắt đang hút cát giữa lòng sông Thu Bồn - khu vực giáp ranh các xã Điện Phong và Điện Trung (thị xã Điện Bàn). Mỗi tàu vận chuyển từ 30 - 60m3 cát. Cách đó không lâu, lực lượng chức năng cũng bắt quả tang 15 tàu vỏ sắt hút trộm cát tại khu vực chỉ cách Trạm chốt chặn kiểm soát, bảo vệ tài nguyên khoáng sản của thị xã Điện Bàn vài trăm mét. Qua kiểm tra cho thấy, hầu hết phương tiện đều không được đăng ký, đăng kiểm và đảm bảo các quy định hoạt động vận tải đường thủy. Chính vì khâu quản lý của các cơ quan chức năng lỏng lẻo nên tại các bến bãi dọc sông Thu Bồn mọc lên nhiều cơ sở đóng tàu vỏ sắt tự phát.

Một tàu vỏ sắt chui sắp đóng hoàn thiện tại bên kia bờ sông Thu Bồn qua xã Điện Minh. Ảnh: TR. HỮU

Tận dụng những bãi đất trống ven sông, người dân đã tự mở xưởng đóng tàu vỏ sắt. Tại một bến thuộc xã Điện Minh (Điện Bàn), có ít nhất 5 tàu thuyền đang trong quá trình đóng dở dang. Dưới nước tàu vỏ sắt nối đuôi nhau neo đậu, các khoang chở đầy cát; trên bờ những ụ cát to đùng đang được các xe tải lớn nhỏ hối hả chở đi tiêu thụ. Theo xác nhận của chính quyền xã Điện Minh, các điểm đóng tàu vỏ sắt trên địa bàn xuất hiện từ 2 năm trước. Địa phương không có mỏ khai thác cát lậu, chỉ có bến bãi trung chuyển cát. Chính quyền không có thẩm quyền kiểm tra các cơ sở đóng tàu vỏ sắt. Chủ tịch UBND thị xã Điện Bàn - ông Trần Úc khẳng định: “Tôi chắc chắn rằng, các tàu trên đóng chẳng có phép tắc gì hết, nên chỉ đạo các ngành liên quan có văn bản tham mưu đề nghị Sở GTVT vào cuộc thanh tra”. Còn ông Võ Quang Lâm - Chánh Thanh tra Sở GTVT cho rằng, đến nay đơn vị chưa thực hiện thanh tra việc đóng tàu vỏ sắt tại thị xã Điện Bàn. Nghị định của Chính phủ trước đây khá “mở”, hướng dẫn nếu không đủ điều kiện kinh doanh vận tải thì vẫn có thể hoàn thiện trong vòng 5 năm. “Như vậy, muốn xử phạt người ta phải chờ đến 5 năm sau, cho nên khâu xử lý bây giờ rất khó. Anh em lấn cấn khi kiểm tra, thanh tra cơ sở đóng tàu vỏ sắt” - ông Lâm cho biết.

Kiểm soát không xuể

Thủ đoạn khai thác cát trái phép ngày càng tinh vi, trắng trợn. Một số khu vực mà sa tặc hoành hành nằm sát Trạm kiểm soát khoáng sản của thị xã Điện Bàn. Nhiều điểm tái diễn liên tục như khu vực ngã ba sông Thu Bồn, đoạn qua thôn Cẩm Đồng, xã Điện Phong đi sông Vĩnh Điện; thôn Đông Khương, xã Điện Phương; khu vực sông Tứ Câu, phường Điện Ngọc; vùng giáp ranh giữa Điện Bàn với huyện Đại Lộc và TP.Đà Nẵng. Tính đến nay, Điện Bàn có 7 giấy phép khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường do UBND tỉnh cấp còn hiệu lực. Ít nhất 5 đơn vị hoạt động như Công ty CP An Thịnh, Công ty CP Đầu tư và xây dựng 501, Công ty CP Xây dựng và vật liệu Phước Lợi, Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển Gia Lộc và Công ty TNHH Đại Việt. Thời gian qua, các cơ quan chức năng đã phát hiện một số doanh nghiệp tiêu thụ cát trái phép; thậm chí sử dụng những phương tiện “chui” trong vận chuyển cát. Điển hình như Công ty TNHH Phúc Thịnh Đạt đã khai thác cát trái phép tại khu vực thôn Chiêm Sơn, xã Duy Trinh (Duy Xuyên) và xã Điện Quang (Điện Bàn) vừa được UBND tỉnh xử phạt hành chính. Báo cáo của Phòng Tài nguyên - môi trường thị xã Điện Bàn cho thấy, năm 2015, có 56 cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính trong hoạt động khoáng sản, với tổng số tiền xử phạt hơn 760 triệu đồng. Sa tặc lộng hành mọi thời điểm, mọi lúc mọi nơi ở lòng sông Thu Bồn.

Theo ông Phạm Ngọc Anh, Phó Trưởng phòng Tài nguyên - môi trường thị xã Điện Bàn, cát lậu được khai thác cả ngày lẫn đêm. Đối tượng khai thác cát trái phép với thủ đoạn tinh vi, có trang bị dụng cụ để chống đối, đe dọa và rất manh động, theo dõi lực lượng truy quét. Trong khi đó, nhiệm vụ kiểm tra, truy quét thường bị lộ thông tin, hiệu quả đem lại thấp...

TRẦN HỮU