Du lịch địa phương năm 2023 nên theo xu hướng nào?

Nguy cơ lặp lại cách cũ

Năm du lịch quốc gia 2023 - Bình Thuận - Hội tụ xanh đã được truyền thông công bố. Theo tin từ ngành du lịch Việt Nam thì sẽ có 204 sự kiện, hoạt động. Trong đó, nhóm đứng đầu là 13 hoạt động mang tầm quốc gia do Bộ VH-TT&DL, các bộ, ban, ngành Trung ương tổ chức.

Tỉnh Bình Thuận chủ trì tổ chức chuỗi 31 sự kiện, hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch đặc sắc, hấp dẫn có quy mô liên tỉnh, quốc gia và quốc tế diễn ra xuyên suốt năm 2023. Cuối cùng là nhóm 164 sự kiện, hoạt động văn hóa, thể thao và du lịch hưởng ứng Năm du lịch quốc gia 2023 do 41 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức.

Tóm lại cấu trúc của phương thức phát triển du lịch Việt Nam nhiều năm gần đây đều theo cách này. Nghĩa là chọn một tỉnh đăng cai tổ chức khai mạc năm du lịch quốc gia tại đó, rồi tổ chức hàng loạt sự kiện du lịch tại chỗ và ở hàng loạt tỉnh thành trên toàn quốc để hưởng ứng. Và thế là tạo thành chuỗi sự kiện.

Những hoạt động này về lý thuyết là tốt. Tuy nhiên làm sao cho hàng trăm sự kiện này hiệu quả, sau khi đầu tư vào đó hàng núi chi phí, có thể thu hút khách trong và ngoài nước tới du lịch trong năm và nhiều năm sau thì còn phải xem xét lại.

Từ nhiều năm nay, các điểm yếu của du lịch địa phương ở ta đã được nhắc đi nhắc lại trong nhiều báo cáo, nhiều hội thảo về phát triển du lịch các cấp từ trung ương tới địa phương, mà nằm chủ yếu ở công tác xây dựng và quảng bá sản phẩm du lịch.

Không khó khăn gì để thấy các sản phẩm du lịch của các tỉnh thành trong từng khu vực đều na ná nhau. Khi sản phẩm giống nhau, việc quảng bá cũng tương tự nhau, chủ yếu mang hình thức truyền thống và thiếu hấp dẫn, nên khó khăn trong thu hút khách.

Các sản phẩm du lịch này cũng chưa bám sát thị hiếu của khách trong nước và quốc tế, thậm chí không đi theo từng phân khúc cụ thể, thành ra theo kiểu tự phát, được đến đâu hay đến đó chứ ít có định hướng rõ ràng. Từ đó dẫn tới việc làm du lịch theo phong trào, không có hiệu quả thực chất.

Nhìn kinh nghiệm của thế giới

Kinh nghiệm từ các quốc gia du lịch phát triển mạnh trên thế giới cho thấy để từng địa phương có thể thu hút du khách, họ định vị rất rõ thế mạnh của họ là gì. Tất nhiên các xứ này cũng như ta, chắc chắn không thể tránh khỏi việc có tình trạng na ná nhau với  các tỉnh thành nằm cạnh nhau.

Vậy thứ để họ tạo ra những định vị khác nhau chính là bám sát vào văn hóa và con người, lịch sử đặc trưng của mỗi vùng đất. Ví dụ như bang Nam Úc của nước Úc tự định vị họ là Bang của lễ hội. Là vì vùng đất ở đây rất khô cằn, nghèo nàn. Do đó chỉ có cách tạo ra các lễ hội độc đáo thì mới có thể thu hút du khách. Họ làm ra hàng loạt lễ hội đa dạng về ẩm thực, thể thao, âm nhạc và du lịch rất đặc sắc, loại có một không hai trên thế giới.

Ví dụ năm 2023, bang này sẽ tổ chức Giải vô địch bóng đá nữ thế giới của Úc và New Zealand, Tuần lễ ẩm thực tại thung lũng Clare, Vòng tập hợp mùa giải ngoại hạng Toyota AFL 2023 và Lễ hội cổ điển Barossa 2023 - vốn đã có truyền thống 75 năm về nho và rượu vang.

Trong khi đó, bang New South Wales lại định vị việc thu hút du khách của họ qua thủ đô Canberra, qua  thành phố lớn nhất nước Úc - Sydney vốn rất phồn hoa đô hội và các thắng cảnh đặc trưng Úc tại các bãi biển, các đảo và vùng hoang mạc thuộc bang này.

Tại Mỹ, hai bang sát nhau là Tennessee và Alabama ở vùng Deep South định vị thu hút du khách bằng những đặc trưng văn hóa của riêng họ. Ở Tennessee, du khách có thể đi thăm các địa điểm, nhà hát liên quan tới nhạc Country nổi tiếng là nơi xuất phát điểm và thành công của hầu hết ca sĩ và nhạc sĩ nhạc Country Mỹ, thăm nhà của ca sĩ là “vua” nhạc Rock n’ roll - Elvis Presley cũng như khám phá các địa điểm du lịch đặc sắc trên dãy Grear Rocky Mt, các di tích của nội chiến Nam Bắc Mỹ.

Trong khi bang Alabama có nhiều di tích và đài tưởng niệm liên quan tới cuộc đấu tranh giành quyền bình đẳng của người da đen và tiến sĩ mục sư Martin Luther King tại Birmingham, khu thiết kế hàng không và vũ trụ lớn nhất nước Mỹ tại Rocket City - nơi này đã thiết kế ra tên lửa và tàu vũ trụ lên mặt trăng lần đầu tiên của Mỹ, và vùng vịnh biển ở thành phố Mobile tuyệt đẹp.

Bang này cũng có 2 nhân vật nổi tiếng về văn học là tác giả cuốn Giết chết con chim nhại - nhà văn Harper Lee và Helen Keller, nhà văn khiếm thị, nhà hoạt động xã hội và diễn giả hàng đầu thế giới. Hiện nhà của hai nhà văn này đều đã thành bảo tàng rất hấp dẫn, thu hút nhiều du khách trên toàn thế giới thăm viếng hàng năm…

Xu hướng cho du lịch địa phương

Chỉ cần định vị dựa trên lịch sử và văn hóa; từng tỉnh thành, từng vùng đất sẽ xây dựng được đặc trưng riêng rất hấp dẫn. Từ đó thu hút du khách dễ dàng hơn rất nhiều. Do đó các sự kiện hay các điểm đến du lịch và dịch vụ kèm theo của từng tỉnh trong từng năm cũng cần được đầu tư dựa trên những đặc tính này.

Ví dụ như tại Quảng Nam, các đặc trưng liên quan tới văn hóa và lịch sử của vùng đất Ngũ phụng tề phi, đến các danh nhân xứ Quảng như các nhà cách mạng Phan Châu Trinh, Nguyễn Duy Hiệu, Huỳnh Thúc Kháng, Hoàng Diệu, Thái Phiên hay các nhà văn như Bùi Giáng, Nguyễn Văn Xuân, nhóm anh em Tự lực văn đoàn… cần được khai thác triệt để để thu hút du khách. 

Hoặc từ văn hóa bản địa của một vùng rộng lớn rừng núi phía tây hay vùng ven dòng sông mẹ Thu Bồn, tất cả đều có những câu chuyện theo dòng folklore sẽ cực kỳ hút khách.

Vấn đề là làm thế nào cho ra đặc trưng, và làm thật cẩn thận, bài bản, theo các thông lệ thế giới là có thể tạo ra sức hút du khách. Nếu chỉ làm hời hợt thì sẽ ra mọi thứ theo hơi hướm phong trào. Điều ấy rất dễ nhận ra khi so sánh cách làm ở ta và ở một số quốc gia phát triển trên thế giới.

Chỉ ví dụ bằng việc đi thăm nhà cũ hay nhà hiện nay - kiêm bảo tàng của các nhà văn hay danh nhân là sẽ thấy. Ở ta chưa có nhiều địa điểm văn hóa như vậy làm bài bản, chi tiết, cẩn thận, khiến cho du khách một lần vào là có thể hiểu rõ cuộc đời, sự nghiệp, những cống hiến sinh động của danh nhân cho vùng miền, cho quốc gia hay thế giới thế nào, những hiện vật của họ đã sử dụng trong cuộc đời thật ra sao.

Thành ra khi tới nơi chỉ có một ngôi mộ sơ sài, hay là chỉ có nêu tên chứ không có gì khác. Nếu cho chính người địa phương tới đó cũng chán, nói chi du khách từ xa tới. Khi đánh mất linh hồn sống động từ nội dung của lịch sử, của văn hóa từng vùng đất, từng địa phương thì cũng đồng nghĩa với việc các sản phẩm du lịch na ná nhau.

Chưa kể hiện nay phong trào học đòi, lai căng làm cho tình hình này càng trầm trọng hơn. Đó là những gì mà mỗi tỉnh cần suy nghĩ, tính toán để khai thác thật sự nghiêm túc tiềm năng du lịch của mình.

Xu hướng phát triển du lịch bền vững nhất, cũng là chiến lược mà từng địa phương nên chọn không chỉ cho năm 2023 mà lâu dài, đó là tạo ra bản sắc độc đáo tại vùng miền của mình. Bản sắc là điều duy nhất có thể định vị từng con người, từng tỉnh thành và quốc gia trên bản đồ văn hóa, lịch sử gắn với du lịch thế giới. Và đó mới là điều duy nhất thu hút du khách.