Đường quê yêu dấu

Ai đã từng sinh ra và lớn lên chốn quê kiểng lại không từng gắn bó với những con đường quê. Những con đường đất. Những con đường không được đặt tên. Những con đường nhỏ nhắn, quanh co. Những con đường chỉ toàn cây cỏ… Ấy thế mà nó lại như mảnh hồn quê níu bước chân những ai đi xa lâu ngày đến thế!

Đường làng ngày mùa. Ảnh: PHƯƠNG THẢO

Bây giờ, nơi nơi thi đua xây dựng nông thôn mới. Những con đường làng đã được khoác lên mình tấm áo mới là lớp bê tông vững chãi, đêm về đèn điện được bắt sáng choang trông thật khang trang. Ấy thế mà sao ta vẫn nhớ hình ảnh những con đường làng đất cát đến thế. Một thời, ta theo sau gánh khoai của mẹ đi bán khắp đường làng ngõ xóm. Mưa xuống, gánh khoai kĩu kịt lại đè nặng trên đôi vai mẹ hao gầy, bàn chân mẹ bấm chặt xuống đường đất trơn chệnh choạng. Ta chưa biết gì, lại thấy thích thú khi được đặt bước chân lên những vũng nước mưa hay bùn đất nhầy nhụa trên đường làng, cảm giác mát lạnh, mơn man khắp da thịt.

Đi trên những con đường đất trong làng, ta còn cảm nhận được mùi âm ẩm, ngai ngái bốc lên, nhất là những khi có cơn mưa bất chợt đổ xuống. Đó là mùi của đất mẹ, của quê hương xứ sở mà có lẽ những ai xa quê đến chốn thị thành không dễ gì quên được. Còn gì thoải mái hơn khi ta dạo bước trên đường đất quanh co, ngắm nhìn những rào giậu tươi xanh, những luống rau quê mơn mởn ngọt lành.

Một chiều lang thang trên đường bờ đê quê nhà, nhớ sao tuổi thơ ta, từng dấu chân xưa như vẫn còn in trên triền đê ngập tràn cỏ mướt. Những buổi chiều lộng gió, ta để mặc đàn bò nhởn nhơ gặm cỏ, chân ta chạy trên mặt đê, mắt ta dõi theo cánh diều dập dìu lên xuống, chao lượn. Và thế là hai ống quần ta dệt kín bông may! Để mặc như thế, ta ngồi trên bờ đê, lấy những bông cỏ may cuống hãy còn tươi non thả xuống hang mối. Và thế là kiểu gì cũng kéo được những chú mối béo mẫm háu ăn lên khỏi mặt đê. Cả bọn trẻ chăn trâu xúm đầu lại nghịch mối trong tiếng cười nắc nẻ.

Hoa cỏ may, thứ hoa đồng nội ta có thể dễ dàng bắt gặp bất cứ nơi đâu, nhưng có lẽ chỉ ở những bờ đê vào dịp cuối thu chúng mới nhiều và đẹp đến thế. Bông may tim tím khi còn xanh rồi chuyển màu bàng bạc lúc khô dần, cứ phất phơ trước gió, trông thật gợi tình. Có lẽ vì thế mà từ lâu nó đã trở thành nguồn cảm hứng dạt dào cho những thi sĩ, làm nên những vần thơ đi cùng năm tháng: “Hồn anh như hoa cỏ may/Một chiều cả gió bám đầy áo em…” (Nguyễn Bính). Con đê làng giăng mắc những bông may là chứng nhân cho biết bao mối tình trai gái. Và rồi, khi không đến được với nhau, bờ đê, cỏ may lại như những người bạn để họ chia sẻ, tâm tình: “Trăng vàng đêm ấy bờ đê/Có người ngồi gỡ lời thề cỏ may” (Phạm Công Trứ).

Ai ở chốn đồng quê hẳn sẽ không thể quên được những con đường bờ vùng chạy thẳng xuống cánh đồng bát ngát hay đường bờ thửa ôm từng ruộng lúa chín vàng. Nơi thôn quê, làng xóm ở cạnh hoặc có khi nằm giữa cánh đồng. Từ nhỏ, ta đã biết men theo đường bờ vùng, bờ thửa cắt cỏ, chăn trâu. Những ngọn cỏ tươi non nép mình bên bờ lúa cứ thế theo tay liềm ta thoăn thoắt. Dọc theo những con đường này còn là không gian lý tưởng cho những chú cua đào hang làm nhà ở. Những hôm thèm canh cua, nhất là mùa lúa trổ, ta lại mang giỏ ra đồng. Những chú cua đồng béo vàng ẩn mình trong hang, lấm lem bùn đất cứ thế được ta bắt bỏ giỏ, tròn xoe mắt nhìn, theo ta về nhà. Rồi ngày mùa rộn rã đến. Các bác nông dân lại quảy từng gánh lúa nặng trĩu bước đi trên đường làng, gọi nhau í ới, khuôn mặt rạng rỡ báo hiệu một vụ mùa bội thu.

Ta lớn lên, khát vọng giục giã bước chân ngày một đi xa. Bao năm sống xa quê, ta đã từng đặt chân đến biết bao con đường. Và rồi một ngày trên con đường lớn nơi đất khách quê người, lòng ta lại nao nao nhớ về những con đường quê yêu dấu.

TỰ TRI