Duy Xuyên ứng phó nhiễm mặn

Mặn liên tục xâm nhập

Vụ hè thu này, gia đình bà Trần Thị Năm ở thôn Mỹ Phước (xã Duy Phước) canh tác 3 sào lúa trên cánh đồng Học Trường bằng 2 loại giống trung - ngắn ngày là HT1 và TBR225. Tất cả diện tích lúa vừa nêu đều phụ thuộc vào nguồn nước tưới từ trạm bơm điện 19.5.

“Ba sào lúa của tôi sắp bước vào giai đoạn tỉa dặm. Với tình hình nắng nóng như hiện nay, nguồn nước bị nhiễm mặn là điều khó tránh khỏi, mong các cấp, các ngành sớm đưa ra giải pháp khắc phục hữu hiệu” - bà Năm nói.

Ông Lê Trung Nam - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Duy Phước cho biết, hè thu năm nay nông dân địa phương sản xuất gần 500ha lúa và 150ha hoa màu. Nhờ có sự chỉ đạo từ cấp trên nên thời gian qua các nhà máy thủy điện ở thượng nguồn đã xả lượng nước cần thiết xuống hạ du giúp đẩy mặn trên sông Thu Bồn. Từ đó, trạm bơm điện 19.5 vận hành thuận lợi, đảm bảo cung ứng nguồn nước ngọt phục vụ việc đổ ải, gieo sạ lúa.

Tuy nhiên, những ngày qua nước mặn liên tục án ngữ trước miệng bể hút của trạm bơm điện 19.5 với nồng độ đo được hơn 1 phần nghìn, trong khi theo quy định nồng độ mặn vượt mức 0,8 phần nghìn đã không được vận hành các tổ máy bơm nước tưới.

“Nắng nóng liên tục mấy ngày gần đây với nền nhiệt độ lên đến 38 - 40 độ C khiến mực nước sông Thu Bồn xuống thấp hơn so với cùng kỳ các năm trước.

Cạnh đó, các hồ chứa thủy điện mới chỉ có một đợt vận hành xả nước về vùng hạ du khiến mặn liên tục tấn công vào bể hút của trạm bơm điện 19.5. Vì vậy, 300ha lúa của xã Duy Phước, 50ha lúa của xã Duy Vinh và 25ha lúa của xã Cẩm Kim (Hội An) thuộc khu tưới của trạm bơm 19.5 đang đối mặt với nguy cơ khô hạn.

Nếu ngay từ bây giờ không chủ động triển khai đồng loạt các biện pháp đối phó với tình trạng mặn xâm nhập thì thời gian tới khô hạn sẽ xảy ra khốc liệt, dẫn đến năng suất cây trồng tụt giảm mạnh, thậm chí là mất trắng” - ông Lê Trung Nam nói.

Nỗ lực ứng phó

Nhằm đảm bảo cung ứng nước tưới phục vụ sản xuất hè thu, HTX Nông nghiệp Duy Phước vừa lắp đặt 4 máy bơm dã chiến 22kW để bơm nước trực tiếp từ sông Đào lên kênh chính 19.5 chống hạn cho cây trồng khi trạm bơm điện 19.5 ngừng vận hành do mặn xâm nhập.

Đồng thời địa phương khẩn trương xây dựng trạm bơm điện 3.2 và 1,3km kênh dẫn loại 3. Công trình này có tổng vốn đầu tư 3,4 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước, dự kiến hoàn thành và đưa vào sử dụng trong tháng 7.2021.

“Chúng tôi cũng đã bố trí 2 máy bơm điện tại cầu Đông, cầu 3.2 và lắp đặt 3 máy bơm dầu dã chiến tại một số nơi để chống hạn ở khu vực Bàu Văn, cống Bà Thành và hố Trời Đào thuộc địa bàn xã Duy Phước.

Cùng với đó, bố trí 2 hệ thống quay mở cửa đập chính Bổ Uyển và 2 cống dẫn nước để phục vụ bơm tưới cho cánh đồng 19.5 của xã Duy Vinh. Ngoài ra, đơn vị đang chuẩn bị lực lượng, phương tiện để tiến hành nạo vét sông Đào, khơi thông dòng chảy. Tổng kinh phí chống hạn mà HTX đã chi trong những ngày qua là hơn 260 triệu đồng” - ông Lê Trung Nam nói.

Tại thị trấn Nam Phước, mặn cũng bắt đầu tấn công khu vực trạm bơm điện Xuyên Đông với nồng độ đo được 0,1 - 0,3 phần nghìn. Nếu thời tiết nắng nóng kéo dài, khả năng nồng độ mặn sẽ tăng cao, ảnh hưởng đến hoạt động của trạm bơm điện 2.9.

Ông Trịnh Công Sơn - Phó Chủ tịch UBND thị trấn Nam Phước cho biết, cả 2 trạm bơm vừa nêu phục vụ nước tưới cho gần 250ha lúa của địa phương và một số diện tích của các xã Duy Phước, Duy Vinh.

“Để đảm bảo cho trạm bơm điện Xuyên Đông hoạt động ổn định, Chi nhánh Thủy lợi Duy Xuyên thuộc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam tích cực phối hợp cùng các đơn vị liên quan tiến hành đắp đập bổi ngăn mặn tại khu vực Cầu Đen nhằm đưa nước ngọt vào sông Bến Giá.

Đây là nguồn nước cung ứng cho trạm bơm Xuyên Đông vận hành phục vụ tưới cho cây trồng; hỗ trợ tưới cho hàng trăm héc ta lúa và hoa màu thuộc các khu tưới của trạm bơm điện 19.5 và 2.9. Tuyến đập bổi này có chiều dài 176m, rộng gần 10m, cao trình 1,5m, khối lượng đắp khoảng 5.500m³ đất cát” - ông Sơn cho hay.

Ông Nguyễn Phước Năm - Giám đốc Chi nhánh Thủy lợi Duy Xuyên cho biết, cùng với xây dựng đập bổi ngăn mặn tại Cầu Đen, đơn vị cũng khẩn trương triển khai nạo vét lạch dẫn nước trên nhiều tuyến sông, hệ thống kênh chính, bể hút các trạm bơm điện.

Mặt khác, cắt cử cán bộ thủy nông túc trực thường xuyên tại miệng bể hút các trạm bơm điện, nhất là trạm bơm 19.5 của xã Duy Phước để đo nồng độ mặn, khi nào giảm xuống dưới mức cho phép mới vận hành các tổ máy.

Bên cạnh giải pháp nêu trên, đơn vị đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn nông dân thực hiện tưới nước tiết kiệm và nạo vét kênh dẫn nội đồng. Đối với trạm bơm 19.5 có nguồn nước đang bị mặn xâm nhập, chi nhánh theo dõi chặt chẽ lịch thủy triều và quan trắc thường xuyên để bơm lách triều; đồng thời tận dụng tối đa nguồn nước hồi quy từ các khu vực khác để bơm tưới...