Giải quyết đất cho công trình điện

Lưới điện nông thôn sau ngày Công ty Điện lực Quảng Nam (PC Quảng Nam) tiếp nhận đã có sự chuyển biến tích cực về chất lượng điện và các dịch vụ. Tuy nhiên, hiện nhiều địa phương và ngành điện phải đối mặt với khó khăn trong giải quyết đơn thư khiếu nại, chủ yếu phát sinh từ quyền sở hữu đất cho các công trình lưới điện.

Không rõ ràng

Giai đoạn 2009 - 2011, PC Quảng Nam được UBND tỉnh và Tổng Công ty Điện lực miền Trung giao thực hiện đề án tiếp nhận bán lẻ điện đến hộ dân nông thôn. Hơn 1.925km lưới điện hạ áp, 156.000 công tơ đã được giao - nhận. Sau tiếp nhận, ngành điện đã đầu tư gần 700 tỷ đồng bằng nguồn vốn sửa chữa thường xuyên, vốn vay từ các dự án ADB, KFW, ADB mở rộng và DEP để sửa chữa, nâng cấp lưới điện, đảm bảo an toàn và nâng cao chất lượng điện cho hàng trăm nghìn hộ dân. Trong khi người dân được hưởng những tiện ích cao hơn về điện thì địa phương và PC Quảng Nam phải “chạy theo” giải quyết đơn thư khiếu nại quyền sở hữu đất đai ở một số địa phương.

Trạm biến áp này đã “yên vị” từ lâu nhưng một hộ dân đòi phải di dời đi chỗ khác vì nằm trong phần đất thuộc quyền sở hữu.Ảnh: NHỊ TRIỀU

Theo quy định, mọi công trình lưới điện đều phải được bố trí đất xây dựng. Tuy nhiên, với nhiều công trình lưới điện trung, hạ áp nông thôn do địa phương xây dựng từ mấy chục năm trước thì lại ít được chú trọng tính pháp lý về đất đai. Có nhiều công trình xây dựng rồi mới xin cấp đất; có công trình người dân hiến đất không nhận đền bù mà được chủ đầu tư cam kết miễn, giảm tiền điện; thậm chí có công trình đã được quyết định cấp đất nhưng không ghi rõ địa giới, không thu hồi đất từ chủ sở hữu trước... Đó là “chuyện cũ” diễn ra từ hồi một số xã và các hợp tác xã còn kinh doanh điện năng. Qua mấy chục năm lưới điện đã có đất để “yên vị”, không có kiện tụng, tranh cãi về đất đai. Vậy nhưng từ khi ngành điện tiếp nhận bán lẻ đến hộ, quyền sở hữu lưới điện thuộc về PC Quảng Nam thì đơn đòi đất, đòi di dời công trình lại rộ lên. Người nào cũng dẫn chứng đất có bìa đỏ, chưa được đền bù, muốn làm nhà mà vướng lưới điện, hoặc hợp tác xã không thu tiền điện mà sau tiếp nhận tại sao ngành điện lại thu...

Nếu xét kỹ thì người dân có lý mà ngành điện cũng không sai! Người dân viện dẫn họ là chủ đất nên ngày xưa lưới điện là của dân nên không đòi hỏi, bây giờ doanh nghiệp quản lý thì phải đền bù. Ngành điện có lý vì bởi làm đúng chủ trương, tiếp nhận lưới điện có đầy đủ hồ sơ pháp lý. Ngoài ra, để kịp tiến độ giao nhận, tỉnh còn cho phép PC Quảng Nam tạm thời tiếp nhận lưới điện chưa đủ hồ sơ, địa phương và chủ tài sản phải có trách nhiệm bổ sung sau. Cam kết rõ ràng như thế, nhưng sau khi kết thúc đề án, PC Quảng Nam phải tự loay hoay đi tìm tính pháp lý cho đất công trình điện, và trở thành “nạn nhân” vừa là “bên bị” của các vụ khiếu kiện.

Các bên cùng chịu thiệt

Tình trạng đòi giải quyết chuyện đất đai tuy không “nóng” nhưng một số vụ việc dai dẳng, gây mất thời gian, tốn kém tiền của và công sức. Một số vụ việc điển hình như đường dây 35kV Quế Sơn - Nam Phước đi ngang qua vườn nhà ông Phùng Đ. và bà Phùng Thị B. (thôn Dưỡng Mông Tây, xã Quế Xuân 1, Quế Sơn) từ mấy chục năm nay. PC Quảng Nam lập kế hoạch thay dây chuyển thành lưới 22kV, nhưng đến nhà ông Đ. và bà B. thì bị “tắc”. Lãnh đạo huyện, xã cùng PC Quảng Nam vào cuộc, nhưng các giải pháp đưa ra đều bị ông Đ. từ chối phối hợp. Sự việc kéo dài hơn 6 tháng, cuối cùng PC Quảng Nam phải thực hiện phương án nâng cao 3 khoảng trụ, chính quyền địa phương tích cực vận động, cam kết hỗ trợ thì công trình mới được tiếp tục xây dựng. Vụ ông Đỗ T. (xã Điện Tiến, Điện Bàn) cũng như vụ của bà Lê Thị M. (xã Duy Tân, Duy Xuyên) khởi kiện yêu cầu di dời đường dây, trạm biến áp ra khỏi đất vườn nhà. Vụ việc được TAND tỉnh xét xử phúc thẩm bác đơn yêu cầu. Một vụ khác mới xảy ra từ đầu năm 2015, hàng trăm hộ dân ở thôn Đại Bình (xã Quế Trung, Nông Sơn) bị mất điện hơn 1 tuần do quá trình thi công nâng cấp trạm biến áp công suất 160kVA bị trục trặc. Nguyên nhân là chủ hộ tên N. (nơi đặt trạm biến áp) không cho vào vườn nhà để thi công vì gia đình cho rằng hồi hợp tác xã xây dựng lưới điện chưa giải quyết đền bù. Mọi nỗ lực vận động đều bị chủ nhà khước từ, kể cả khi xã và huyện tổ chức họp khẩn vẫn không thuyết phục được, cho đến khi phải “xuống nước” thực hiện một số các yêu cầu của chủ nhà thì mới thay được trạm biến áp.

 Ông Hồ Xuân Trâm - cán bộ pháp chế PC Quảng Nam cho biết, trong số các vụ việc khiếu kiện liên quan đến đất đai hành lang an toàn lưới điện, có 5 vụ khởi kiện ra tòa, dù phần lớn các vụ khiếu kiện đều giải quyết vấn đề “kẻ làm người chịu”, không thuộc trách nhiệm của PC Quảng Nam. Mặt khác khi ra tòa, dù nguyên đơn hay bị đơn thắng kiện thì việc kiện thưa ít nhiều cũng làm ảnh hưởng đến tình cảm và mối quan hệ gắn bó lâu dài giữa bên bán điện và một số khách hàng. “Theo chúng tôi, việc này các cấp chính quyền địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa để tránh tạo ra tiền lệ xấu và tâm lý lây lan trong việc kiện tụng đòi đất gây khó khăn trong cung ứng điện” – ông Trâm nói.

Sau khi kết thúc đề án giao nhận lưới điện hạ áp nông thôn, UBND tỉnh đã có thông báo kết luận phải sớm kiểm tra hiện trạng, thực hiện cấp đất cho các công trình và hành lang an toàn lưới điện theo từng xã, huyện, lấy xã Tam Đàn và huyện Phú Ninh làm thí điểm. Vì vậy nếu các địa phương thực hiện tốt chỉ đạo của UBND tỉnh thì lưới điện Quảng Nam chắc chắn sẽ đảm bảo an toàn, lưới điện sẽ không còn bị cây ngã đổ gây hư hại vào mùa mưa bão, việc tranh chấp đất đai gây tốn công, tốn của cũng sẽ được giải quyết rốt ráo.

NHỊ TRIỀU