Giải thưởng Văn học Goncourt 2017

Goncourt - giải thưởng văn học lâu đời và danh giá nhất của nền văn học Pháp ngữ năm nay được trao cho nhà văn Eric Vuillard với tác phẩm “L’ordre du jour” (tạm dịch: Chương trình nghị sự).

Nhà văn Eric Vuillard và tác phẩm đạt giải Goncourt năm 2017. Ảnh: AFP

L’ordre du jour xoay quanh câu chuyện về nhà độc tài Adolf Hitler (1889 - 1945) và bi kịch châu Âu thế kỷ 20. Hitler là người Đức gốc Áo, được bầu làm thủ tướng Đức vào năm 1933 và một năm sau đó được bầu làm Tổng thống Đức trong một hành động củng cố quyền lực chưa từng có trong lịch sử ngắn ngủi của nền cộng hòa này. Năm 1939, Hitler phát động tấn công xâm lược Ba Lan, mở màn cho chiến tranh thế giới thứ hai, là cuộc chiến vô cùng phi lý và khắc nghiệt nhất mà phát xít Đức tiến hành, khiến hơn 60 triệu người thiệt mạng, cả châu Âu chìm trong đổ nát và Hitler bị xem là tội đồ của thế giới. Với L’ordre du jour, tác giả có cái nhìn vào những ngóc ngách bí mật trong cuộc xâm lược của Đức quốc xã ở Áo vào năm 1938.

Ban giám khảo Goncourt 2017 nhận xét, tác phẩm L’ordre du jour với 160 trang là cái nhìn thẳng thừng, không sáng tác thêm chi tiết nào cả, tất cả đều là sự thật, đã vẽ lại bi kịch châu Âu trong thế kỷ 20. Bằng lối viết sắc sảo, với sức mạnh càn quét những định kiến và quy tắc trước đó, cuốn tiểu thuyết “L’ordre du jour” được coi là đã làm sáng tỏ nhiều bí mật đằng sau cuộc tuần hành của những chiếc xe tăng Đức khi tiến vào Áo và những sự kiện bên lề từ các cuộc hội nghị, đàm phán, gặp gỡ của giới cầm quyền Đức với giới kỹ nghệ tài chính của Đức thời bấy giờ. Về sự hòa trộn giữa sự thật lịch sử và tính chất hư cấu của thể loại tiểu thuyết, tác giả Eric Vuillard nói: “Văn chương là phương tiện để chuyển tải những câu chuyện quan trọng, những bí mật và thậm chí là những thông điệp mang tính đe dọa... Những gì tôi gọi là hư cấu đó là cách mà tôi đã “biên tập” những dữ liệu đã được thu thập từ thực tế”.

Eric Vuillard sinh năm 1968 ở Lyons (Pháp), hiện sống cùng gia đình ở Rennes. Ông là tác giả của cuốn tiểu thuyết trước đó cũng đã gây sóng gió trong giới văn chương viết bằng tiếng Pháp – tiểu thuyết “Tristesse de la terre” (tạm dịch: Nỗi buồn của trái đất). “L’ordre du jour”  là cuốn sách thứ 9 của nhà văn người Pháp này.

Cùng lúc với công bố giải Goncourt, giải thưởng khác của văn học Pháp là Renaudot đã vinh danh nhà văn Olivier Guez với tác phẩm La disparition de Joseph Menguele (tạm dịch: Sự biến mất của Joseph Menguele). Tác phẩm gợi lại những năm tháng cuối cùng của một viên bác sĩ chuyên tra tấn ở trại tập trung Auschwitz (hay trại hủy diệt do Đức Quốc xã dựng lên trong chiến tranh thế giới thứ hai).

Đến nay, đã có nhiều tác phẩm đạt giải thưởng Goncourt được dịch và ra mắt bạn đọc tại Việt Nam. Năm ngoái, giải Goncourt về tay nữ văn sĩ Leila Slimani, với tác phẩm Chanson douce, sau đó được chuyển ngữ sang tiếng Việt với tên “Người lạ trong nhà”, đề cập về những mối quan hệ trong gia đình, đặc biệt là đời sống vợ chồng thị dân trẻ với nhiều thay đổi trong xã hội hiện đại. Trước đó vào năm 2014, tác giả Lydie Salvare đoạt giải Goncourt với tiểu thuyết Pas Pleurer, viết về cuộc sống và tình yêu của một cô gái trẻ để nói về lịch sử, đất nước Tây Ban Nha, đồng thời là lịch sử châu Âu trong những năm 1930. Sau đó, tác phẩm này được dịch sang tiếng Việt với tựa đề “Không khóc”.

Giải thưởng Goncourt chỉ được tặng tượng trưng về tài chính, với một tấm ngân phiếu chỉ 10 euro (khoảng 12 USD). Song, nhà văn đoạt giải sẽ trở nên rất nổi tiếng và tác phẩm của họ sau đó sẽ được bán ra toàn cầu với số lượng thường lên tới 200.000 đến 500.000 bản. Goncourt là một giải thưởng văn học Pháp được sáng lập theo di chúc của Edmond de Goncourt vào năm 1896. Viện Hàn lâm Goncourt thành lập chính thức năm 1900 và giải đầu tiên được trao vào năm 1903. Giải chỉ trao cho mỗi nhà văn một lần. Duy có nhà văn Romain Gary năm 1956 nhận giải với tiểu thuyết Racines du ciel (Cội rễ của bầu trời) và năm 1975 nhận một giải nữa với La vie devant soi (Cuộc sống trước mặt), nhưng dưới bút danh Émile Ajar.

NAM VIỆT