Giải phóng mặt bằng dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai: Những vướng mắc khó gỡ (kỳ 2)

>> Giải phóng mặt bằng dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai: Những vướng mắc khó gỡ (kỳ 1)

Quản lý... tràn lan

Sổ địa chính xã Tam Anh được lập tháng 4/1999, ghi loại đất công ích hơn 210,5ha; trong đó đất trồng cây hàng năm 144,1ha, đất trồng cây lâu năm gần 55ha, đất nuôi trồng thủy sản 11,4ha. Ngoài ra còn có hơn 465,8ha đất rừng trồng sản xuất cũng đưa vào loại đất này. Tuy nhiên, thực tế chỉ có hơn 7,3ha đất công ích được UBND xã Tam Anh Nam theo dõi quản lý, trong số này có gần 3,7ha được cho thuê.

Mất thời gian vì giải quyết thủ tục thừa kế

Ông Trần Văn Trường - Chủ tịch UBND xã Tam Anh Nam cho biết, khi thực hiện GPMB dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai, có rất nhiều thửa đất đến nay vẫn chưa phê duyệt phương án bồi thường vì chưa hoàn thành thủ tục thừa kế. Nguyên nhân là có nhiều người hợp người liên quan đến quyền thừa kế đi khỏi nơi cư trú, sinh sống ở nước ngoài và đặc biệt rắc rối là do gia đình bất hòa nên anh em không thống nhất thực hiện thủ tục thừa kế.

Theo ông Nguyễn Phụng - Giám đốc Trung tâm Bồi thường và GPMB (thuộc Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam), rắc rối pháp lý về quyền thừa kế tốn rất nhiều thời gian, công sức vận động bởi nhiều gia đình không hợp tác. Thời điểm này, Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam chưa thu hồi 32 thửa đất với diện tích hơn 3,5ha do chưa thực hiện xong thủ tục thừa kế theo quy định.

Theo ông Trường, các trường hợp không hợp tác thì hướng xử lý cuối cùng là lập thủ tục thừa kế chung theo quy định, nhưng như vậy thì sẽ thiệt thòi cho người nhận thừa kế bởi có thể mất đi nhiều khoản hỗ trợ.

Vậy diện tích đất công ích còn lại hơn 202ha, bây giờ hiện trạng ra sao, quản lý sử dụng như thế nào? Ông Trần Văn Trường – Chủ tịch UBND xã Tam Anh Nam cho biết, nhiều diện tích đất công ích đã được bồi thường (BT), thu hồi để thực hiện các dự án (chưa thống kê số liệu) như Khu công nghiệp Tam Anh 1; Dự án mở rộng đường ĐH3; Khu tái định cư Tam Anh Nam (giai đoạn 1, giai đoạn 2, giai đoạn 3); Dự án đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi; đường nối 2 khu công nghiệp, Khu tái định cư Tiên Xuân, dự án mở rộng quốc lộ 1... Ngoài ra, còn một số diện tích nhiều hộ dân đang canh tác, sử dụng.

Luật Đất đai 2013 quy định, mỗi xã, phường, thị trấn được lập quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích không quá 5% tổng diện tích đất trồng cây hàng năm, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản để phục vụ cho các nhu cầu công ích của địa phương.

Đất rừng trồng sản xuất không thuộc loại đất được đưa vào quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích. Thế nhưng, địa phương cũng đưa loại đất này vào, khiến toàn xã Tam Anh Nam qua rà soát có khoảng 700ha đất công ích, chiếm 30% tổng diện tích đất theo Nghị định 64/CP, trong khi theo quy định của pháp luật loại đất này không được vượt quá 5%.

“Trong các vướng mắc dai dẳng về giải tỏa BT thì địa phương đang bí về giải quyết thu hồi đất công ích 5%, bởi bất cập của lịch sử quản lý, sử dụng đất đai để lại. Tỉnh cũng đang chờ hướng dẫn giải quyết của Bộ TN-MT” – ông Trường cho biết.

Hồ sơ đất đai qua các thời kỳ tại xã Tam Anh Nam nhiều biến động, thay đổi nhưng chưa được chỉnh lý, cập nhật kịp thời. Đất công ích theo hồ sơ Nghị định 64/CP thì UBND xã đứng tên nhưng UBND huyện Núi Thành trước đây vẫn cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân.

Theo Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh - một trong 3 đơn vị thực hiện giải phóng mặt bằng (GPMB) dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai, ở dự án này, loại đất trồng cây hằng năm, trồng cây lâu năm, nuôi trồng thủy sản trong hồ sơ Nghị dịnh 64/CP ghi chủ sử dụng là UBND xã nhưng hộ dân sử dụng ổn định, liên tục trước 1/7/2004 có tổng diện tích hơn 10,2ha với 152 thửa đất.

Trong 152 thửa này có 9 thửa, diện tích gần 1,4ha đã được UBND huyện Núi Thành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho dân nhưng sai sót ranh giới, đo đạc, chủ sử dụng... so với thực tế, nên quá trình làm thủ tục thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để công nhận theo hiện trạng tốn rất nhiều thời gian và công sức.

Theo thống kê của UBND huyện Núi Thành, dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai có 59,5ha đất nông nghiệp (chủ yếu đất trồng cây lâu năm và đất trồng cây hàng năm) có tên trong Sổ địa chính của UBND xã Tam Anh Nam nhưng hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định, liên tục trước 1/7/2004.

Trong số này, đã lập phương án, chi tiền BT với diện tích hơn 38,7ha; chưa lập phương án, chi tiền BT gần 11ha. Trong khi đó, Sở TN-MT công bố, đất công ích 5% của dự án chiếm 27,76ha; trong đó có gần 20ha đã thông báo thu hồi đất nhưng chưa phê duyệt phương án BT; chưa thông báo thu hồi đất gần 8ha. Toàn bộ diện tích này đều không có hợp đồng thuê, nhận đấu thầu sử dụng đất với UBND xã.

Theo ông Nguyễn Phụng - Giám đốc Trung tâm BT và GPMB (thuộc Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam), hiện đơn vị còn 19,4ha chưa triển khai thu hồi đất, riêng thống kê đất công ích có 170 thửa với 7,6ha. Theo chỉ đạo của UBND tỉnh, đến 30/6/2023 phải bàn giao mặt bằng sạch, đủ điều kiên cho thuê/giao đất cho nhà đầu tư, song chắc chắn sẽ không đảm bảo được tiến độ, bởi nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào ý kiến trả lời của Bộ TN-MT.

Xin cơ chế gỡ “nút thắt”

Về diện tích 59,5ha đất nông nghiệp có tên trong Sổ địa chính của UBND xã Tam Anh Nam nhưng hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định trước 1/7/2004 ở dự án Khu công nghiệp Thaco Chu Lai, theo UBND huyện Núi Thành là không theo quy định về lập và quản lý sử dụng đất công ích của Luật Đất đai qua các thời kỳ, vì vậy không thể xác định diện tích này là quỹ đất công ích. Do đó, Núi Thành đề nghị UBND tỉnh cho phép huyện công nhận quyền sử dụng đất, thu hồi, BT cho các hộ dân.

Pháp Luật đất đai hiện hành quy định, khi Nhà nước thu hồi đất công ích của xã/phường/thị trấn thì không được BT về đất mà chỉ được BT chi phí đầu tư vào đất còn lại (chi phí đầu tư vào đất còn lại gồm toàn bộ hoặc một phần của các khoản chi phí san lấp mặt bằng; chi phí cải tạo đất…) và các khoản hỗ trợ khác do tỉnh quy định.

Sở TN-MT đề xuất mức hỗ trợ khác khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích do hộ gia đình, cá nhân đang quản lý, sử dụng trên địa bàn tỉnh (ngoài mức hỗ trợ cho UBND cấp xã theo quy định hiện hành của UBND tỉnh bằng 50% theo bảng giá đất).

Tại cuộc làm việc với Bộ TN-MT vừa qua, Sở TN-MT đề xuất hướng giải quyết thu hồi đất công ích. Theo đó, trường hợp hộ gia đình, cá nhân có hợp đồng thuê, nhận đấu thầu sử dụng đất công ích thì được hỗ trợ khác bằng một lần giá đất nông nghiệp cùng loại theo bảng giá đất do UBND tỉnh quy định.

Ngoài ra, còn được hỗ trợ ổn định đời sống bằng 80% mức hỗ trợ ổn định đời sống cho các đối tượng quy định tại Khoản 5, Điều 4 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 6/1/2017 của Chính phủ. Trường hợp hộ gia đình, cá nhân không có hợp đồng thuê, nhận đấu thầu sử dụng đất công ích thì được hỗ trợ bằng một lần giá đất nông nghiệp cùng loại theo bảng giá đất do UBND tỉnh quy định đối với trường hợp đã sử dụng đất ổn định từ trước ngày 1/7/2004.

Đối với trường hợp đã sử dụng đất ổn định từ ngày 1/7/2004 đến nay thì được hỗ trợ bằng 80% giá đất nông nghiệp cùng loại theo bảng giá đất do UBND tỉnh quy định. Diện tích được hỗ trợ khác theo diện tích đất công ích thực tế bị thu hồi, nhưng không vượt quá 5 lần hạn mức giao đất ở theo quy định của UBND tỉnh.

Vì vậy, để có cơ sở thực hiện hỗ trợ khác khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích đảm bảo quy định, Quảng Nam đã đề nghị Bộ TN-MT cho ý kiến hướng dẫn về nội dung đề xuất mức hỗ trợ khác. Điều này đồng nghĩa việc giải quyết BT, thu hồi đất công ích hiện nay vẫn đang ở trạng thái… chờ.

---------------------
Kỳ cuối: Không thống nhất nguồn gốc đất đai