Giữ rừng ở Nam Trà My

Để giữ núi rừng, những người dân Xê Đăng sống ở xã Trà Nam, huyện Nam Trà My đã thành lập các chốt canh gác ngày đêm. Nhờ thế, những cánh rừng già ở đại ngàn Ngọc Linh luôn được bình yên sinh trưởng, nuôi dưỡng cây sâm quý giá.

Người dân giữ rừng để trồng sâm và dược liệu cải thiện cuộc sống.

Lập chốt giữ rừng

Trà Nam là xã có diện tích rừng đặc dụng, rừng phòng hộ khá lớn, riêng về hệ thực vật rất đa dạng phong phú, trong đó có các loại gỗ rất quý hiếm như lim, gõ, chò, huỳnh đàn đỏ... Từ khi có quốc lộ 40B đi ngang qua, tình trạng khai thác lâm sản trái phép, xâm hại rừng phòng hộ, rừng đặc dụng ở đây diễn ra khá phức tạp. Trong khi lực lượng kiểm lâm còn quá mỏng, công tác tuần tra, bảo vệ chưa chặt chẽ khiến cho rừng ngày đêm bị chảy máu.

Trước tình hình đó, người dân Xê Đăng đứng ra thành lập chốt canh bảo vệ rừng. Cứ đúng 8 giờ sáng hàng ngày, tiếng kẻng vang vọng giữa đại ngàn Ngọc Linh, báo hiệu cho các thành viên trong nhóm bảo vệ rừng ở xã Trà Nam chuẩn bị cho chuyến tuần tra rừng. Âm vang của tiếng kẻng đã quá quen thuộc và ăn sâu vào tiềm thức của những người dân nơi đây. Họ chuẩn bị dụng cụ cá nhân gồm con rựa với một ít lương thực để đi đến những khu vực rừng có nguy cơ bị xâm hại. Xã Trà Nam có 10 nhóm với 215 hộ Xê Đăng được giao khoán 4.277ha rừng nhận quản lý, bảo vệ. Anh Trần Văn Lễ - nhóm trưởng bảo vệ rừng ở thôn 2 cho biết, từ khi Hạt Kiểm lâm huyện Nam Trà My phối hợp với Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh vận động cộng đồng dân cư tham gia công tác bảo vệ rừng, bà con đã đưa ra ý tưởng lập 5 chốt trại nằm phân tán dọc theo tuyến quốc lộ 40B và tại các cửa ngõ ra vào rừng để tuần tra, kiểm soát, canh giữ, chốt chặn và xử lý các trường hợp xâm hại đến rừng. Mỗi chốt luôn có 4 - 5 thành viên túc trực 24/24 giờ để canh gác, tuần tra trong rừng.

Các chốt cũng tự phân chia địa phận để dễ dàng quản lý, bảo vệ. Bà con lập các chốt canh bằng tre nứa để các thành viên trong nhóm ngồi canh cho rừng xanh sinh trưởng và nghỉ ngơi sau những chuyến tuần tra khá vất vả. Nhờ số hộ tham gia đông mà thời gian luân phiên thay ca trực chốt cũng khá lâu nên không ảnh hưởng đến tình hình sản xuất kinh tế gia đình của các thành viên. “Từ khi Nhà nước giao khoán bảo vệ rừng chúng tôi tổ chức đi tuần tra theo quyết định của nhóm một tháng 4 lần, diện tích rừng rất là rộng có khi phải ngủ trong rừng. Chúng tôi chưa phát hiện sai sót trong việc giữ rừng, rừng vẫn nguyên vẹn, vẫn đảm bảo không bỏ sót một thời gian nào. Chỉ trừ trường hợp mưa bão chúng tôi không thể đi được vì sợ nguy hiểm đến tính mạng” - anh Lễ cho biết. Từ khi thành lập các chốt để thay nhau canh giữ rừng, đồng bào Xê Đăng ở xã Trà Nam đã phát huy vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn, tố giác các hành vi xâm hại rừng tự nhiên. Người dân nơi đây đã kiên cường, quyết tâm chống lại các đối tượng phá rừng, trục lợi.

Kết quả khả quan

Theo ông Nguyễn Vĩnh Hiền - Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Linh, thông qua các buổi tuần tra bà con đã phát hiện 42 vụ phá rừng với tổng khối lượng là 420m3 gỗ, tạm giữ 3 ô tô và 4 mô tô giao nộp cho ngành chức năng xử lý theo quy định của pháp luật. Nhiều đối tượng có ý đồ phá rừng cũng bị bà con kịp thời phát hiện và đẩy đuổi ra khỏi địa bàn. Có thể nói đây là cách bảo vệ rừng tốt nhất hiện nay ở huyện Nam Trà My, khi mà quần chúng nhân dân trực tiếp tham gia giữ rừng. Ông Nguyễn Vĩnh Hiền cho biết thêm: “Qua quá trình triển khai thực hiện các chốt bảo vệ rừng trên địa bàn thôn 2, thôn 5 xã Trà Nam, hơn 2 năm nay ở đây không có trường hợp phá rừng, xâm hại rừng. Có thể nói rằng bà con sử dụng các chốt để mà nghỉ ngơi sau khi tuần tra và tiếp tục đi tuần tra nữa cho nên rất là hiệu quả trong quá trình thực hiện. Đơn vị đã có sự tính toán, phối hợp với các xã khác để mở rộng xây dựng thêm các chốt trên địa bàn toàn huyện. Theo tôi thì các mô hình chốt bảo vệ rừng này cần phải nhân rộng để đảm bảo cho công tác toàn dân tham gia bảo vệ rừng”.

Đến nay, huyện Nam Trà My đã giao hơn 12.000ha rừng tự nhiên, hơn 6.000ha rừng phòng hộ và gần 15.000ha rừng đặc dụng cho cộng đồng quản lý bảo vệ. Thông qua việc tăng cường công tác giữ rừng, các nhóm hộ được hưởng lợi từ việc giao khoán, chi trả dịch vụ môi trường rừng với kinh phí khoảng 250.000 đồng/ha. Ngoài ra, bà con cũng được quyền khai thác các loại lâm sản phụ như mây, đót, hạt ươi, nấm rừng, mật ong... Đặc biệt là từ diện tích rừng tự nhiên được giao khoán, bảo vệ, các nhóm hộ sẽ tổ chức trồng sâm Ngọc Linh và các loài cây dược liệu dưới tán rừng để tăng thu nhập, làm giàu cho gia đình.

Ông Trần Văn Mẫn - Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho biết: “Riêng về trồng cây dưới tán rừng, đây là chủ trương chung của tỉnh và huyện Nam Trà My, chúng tôi đang quy hoạch các vùng phát triển sâm là hơn 19.000ha, quy hoạch vùng dược liệu dưới tán rừng khoảng 7.000ha, hiện nay việc phát triển dược liệu rất là mạnh. Mục đích chính là phát triển dược liệu đồng thời với việc quản lý và bảo vệ rừng, đảm bảo tái sinh rừng để phục vụ cho việc phát triển dược liệu và các loài cây bản địa của huyện Nam Trà My”. Với cách làm sáng tạo này, người Xê Đăng ở Trà Nam nói riêng và bà con các dân tộc trên địa bàn huyện Nam Trà My nói chung đã bảo vệ được sự bình yên cho những cánh rừng xanh tốt. Họ chính là tai mắt, là lực lượng giữ vai trò quan trọng để thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng.

TUẤN TÚ - NGỌC SÁNG