“Đói lòng ăn trái lòn bon”. Câu ca xưa gợi nhắc một loại trái cây có ở nhiều vùng trung du và miền núi xứ Quảng. Nhưng một trong những nơi lòn bon có hương vị ngon nhất là Tiên Phước. Tháng 9 âm lịch là khoảng thời gian lòn bon chín rộ, từng chùm quả vàng ươm khiến cho các khu vườn bừng lên một màu vàng đến nao lòng. Lòn bon chín với vị ngòn ngọt thanh thanh, ăn hoài không chán. Nhưng người Tiên Phước còn chế biến lòn bon thành gỏi trái cây độc đáo, ngon, lạ. Có người còn hào phóng vinh danh gỏi lòn bon là “Thiên hạ đệ nhất gỏi xứ Quảng”.
Để món gỏi lòn bon chua chua ngọt ngọt đúng điệu phải chọn lòn bon vừa chín tới. Nguyên liệu đi kèm là chả bò, tôm, ớt, tỏi, đậu phụng, hành phi, chanh, rau thơm và nước mắm. Cách làm cũng đơn giản: Lòn bon lột vỏ, tách riêng từng múi, chọn múi hạt lép hoặc loại bỏ hạt. Chả bò xắt sợi thật mảnh. Tôm luộc bóc vỏ, bỏ đuôi đầu. Nước mắm ớt tỏi pha chua ngọt tùy khẩu vị. Trước khi ăn, rưới nước mắm đã pha vào dĩa gỏi, trộn nhẹ hỗn hợp lòn bon, chả và tôm. Tuy nhiên, nếu không có chả bò, chỉ cần trộn với tôm và gia vị thì gỏi lòn bon vẫn ngon như thường. Trước khi thưởng thức, rắc đậu phụng rang giã dập cùng hành phi và rau thơm lên phía trên cùng. Món này có thể ăn với bánh tráng nướng hoặc bánh phồng tôm giòn.
Thưởng thức gỏi lòn bon ta cảm nhận được vị chua chua, ngọt ngọt, thơm thơm, béo béo. Ta nghe đâu đây có sự hòa quyện giữa hương vị miền xuôi và miền ngược...
NGUYỄN THỊ DIỆU HIỀN