Hai mươi năm du lịch Hội An

Hội An vừa kỷ niệm 20 năm thành lập Văn phòng Hướng dẫn tham quan đô thị cổ Hội An. Dịp này, cùng nhìn lại những thành tựu nổi bật và những hạn chế cần khắc phục, để phát triển du lịch Hội An.

Khẳng định thương hiệu

Ngày 15.10.1995 Văn phòng Hướng dẫn tham quan đô thị cổ Hội An  được thành lập trên cơ sở sáp nhập Ban Quản lý di tích và dịch vụ du lịch Hội An và Phòng Văn hóa thông tin. Cùng với đó, phương án bán vé tham quan phố cổ trọn gói với mức giá 10 nghìn đồng (khách Việt Nam) và 50 nghìn đồng (khách quốc tế) cũng được triển khai phát hành. Đến tháng 7.1997 khi Trung tâm Văn hóa thể thao được thành lập, Văn phòng Hướng dẫn tham quan trực thuộc trung tâm này với các chức năng như phát hành vé, thuyết minh, kiểm soát vé tham quan và xây dựng các đề án về sản phẩm dịch vụ, du lịch… Nếu như trước năm 1995 tổng thu từ vé tham quan khoảng 52 triệu đồng (tiền in vé và phát sinh khác là 57 triệu đồng) thì đến năm 2014 tổng nguồn thu đã xấp xỉ 100 tỷ đồng. Riêng 6 tháng đầu năm 2015 đã đạt 65 tỷ đồng, gấp đôi nguồn thu từ khai thác yến sào - nguồn thu chủ yếu của thành phố trong nhiều năm. Cùng với đó, nhiều sản phẩm du lịch đã được hình thành tạo nên thương hiệu cho du lịch Hội An như “Đêm phố cổ”, “Phố không có tiếng động cơ xe máy”, “Phố đi bộ”; “Sông xưa thuyền cổ”; các hoạt động biểu diễn nghệ thuật cổ truyền…. Trong đó, “Đêm phố cổ” đã được Thời báo Kinh tế Việt Nam trao giải “The Guide Awards” vào năm 2005.

Thuyết minh viên của văn phòng trở thành những “đại sứ thân thiện” với người dân và du khách. Ảnh: K.LINH

Đặc biệt, tháng 10.2001 làng gốm Thanh Hà chính thức được đưa vào chương trình tham quan với tư cách là một sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo. Đến nay, qua gần 15 năm hoạt động tuyến tham quan làng gốm Thanh Hà đã khẳng định được giá trị của một điểm đến bên ngoài di sản với gần 244 nghìn lượt khách ghé thăm, tổng doanh thu đạt gần 5 tỷ đồng, giúp tạo công ăn việc làm, ổn định đời sống cho người dân, góp phần bảo tồn làng gốm tưởng chừng đã mai một. Ông Võ Phùng - Giám đốc Trung tâm Văn hóa - thể thao TP.Hội An, nhận xét: “Theo tôi, thành công nhất chính là kết nối được tình yêu phố cổ với hàng triệu con người từ khắp nơi trên thế giới, để cùng chung tay vì một Hội An, để di sản luôn được bảo tồn tốt nhất, du khách được phục vụ một cách tốt nhất và Hội An là điểm đến hấp dẫn nhất, trong đó những nhân viên của văn phòng đã thật sự là những đại sứ thiện chí đúng nghĩa. Ngoài ra, đó còn là một thương hiệu du lịch được xác lập vững chắc với gần 30 danh hiệu đã được các tổ chức, tạp chí du lịch uy tín trong và ngoài nước bình chọn”.

Hoàn thiện để phát triển

Không phủ nhận thành tích 20 năm qua của Văn phòng Hướng dẫn tham quan đô thị cổ Hội An nói riêng và du lịch Hội An rất đáng tự hào. Trong đó, con số 7,5 triệu lượt khách đến tham quan phố cổ mang lại doanh thu hơn 545 tỷ đồng là minh chứng rõ nét nhất về vai trò và lợi ích cụ thể kể từ khi văn phòng được thành lập. Tuy nhiên, quá trình phát triển cũng làm phát sinh nhiều vấn đề cần khắc phục. Theo ông Nguyễn Sự - Chủ tịch HĐND TP.Hội An, điều chưa được là chuyện vé và kiểm soát vé dẫn đến những “va chạm” trong việc soát vé khách tham quan phố cổ. “Tôi chỉ khuyên anh em kiểm soát viên phải quan sát tinh tế, hỏi chào tế nhị, nhẹ nhàng, phải chấp nhận thất thoát, làm ở khâu nào cũng là “đại sứ thân thiện” tránh làm ảnh hưởng không tốt đến mỹ cảm của khách về đất và người Hội An vốn thuần hậu, lịch lãm” - ông Sự nói.

Thực tế, quá trình thực hiện không ít nhân viên chưa thể hiện đúng chuẩn mực của một viên chức du lịch. Bên cạnh đó, trình độ giao tiếp, ứng xử đối với du khách vẫn còn cứng nhắc, thiếu kiềm chế…. Ông Nguyễn Phương Đông - Trưởng Văn phòng Hướng dẫn tham quan thừa nhận, hiện tại văn phòng luôn phải đối mặt với những khó khăn trong quá trình hoạt động tham quan. Ngoài đặc thù của khu phố cổ có nhiều hẻm, kiệt, khó kiểm soát hay sự luồn lách, trốn vé của một số doanh nghiệp, hướng dẫn viên… thì tình trạng cò mồi, bu bám, bán hàng rong, xe đẩy, lấn chiếm vỉa hè… đã làm giảm vẻ đẹp yên bình trầm mặc của khu phố cổ, ảnh hưởng đến việc tham quan của khách. Điều này cũng được ông Trần Lực - Phó giám đốc Công ty du lịch Saigontourist, chi nhánh Đà Nẵng nhìn nhận. “Các tuyến đường trong khu phố cổ vốn đã chật mà xe xích lô chở khách đi từng đoàn như vậy rất nguy hiểm, cần phải hạn chế hoặc quy hoạch xích lô chỉ đi ở những tuyến đường cố định, có thể là bên ngoài khu phố cổ. Rồi tình trạng xe máy của các hộ dân thỉnh thoảng vọt ra đường gây cho khách những suy nghĩ không tốt”- ông Lực phản ánh. Ngoài ra, cũng cần bổ sung thêm các kiểm soát viên biết ngoại ngữ “hiếm” như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… để có thể trực tiếp thuyết phục khách mua vé, nhất là khách đến từ các nước này. “Đã có tình trạng khách Trung Quốc vào tham quan phố cổ nhưng không chịu mua vé, nhân viên ngăn lại nhưng không thể giải thích được vì không biết tiếng Trung thành ra hai bên cứ đôi co qua lại làm khách bất bình” - ông Lực cho biết.

KHÁNH LINH

Trốn vé tham quan phố cổ

Từ đầu năm đến nay có 725 lượt hướng dẫn viên người ngoài địa phương không thực hiện việc mua vé tham quan khu phố cổ Hội An với số lượng lên đến 20.300 vé, trị giá hơn 2 tỷ đồng, trong đó có 13.800 lượt khách nội địa. Đội Kiểm tra liên ngành thương mại - dịch vụ - du lịch thành phố đã lập biên bản xử phạt 19 hướng dẫn viên vi phạm trên lĩnh vực này. Bà Nguyễn Thị Nhung – Phó Giám đốc Trung tâm VH-TT Hội An cho biết: “Ban ngày thì đội ngũ nhân viên chúng tôi dễ kiểm tra, giám sát nhưng ban đêm thật sự khó vì người ta chủ động trốn vé”. Thực tế, mỗi đêm bình quân có gần 1.000 du khách trong khu phố cổ nhưng số vé tham quan bán ra nhiều nhất cũng chỉ từ 100 đến 200 vé.

Qua đối chiếu với số liệu mà Tổng cục Du lịch vừa công bố, cứ 7,68 khách du lịch quốc tế đến Việt Nam thì có 1 khách đến với đô thị cổ Hội An. Tuy nhiên, trong 9 tháng đầu năm, hơn 60% khách nội địa đến Hội An nhưng không tham quan; cụ thể, trong hơn 1 triệu khách nội địa, chỉ hơn 400.000 lượt tham quan. “Tình trạng trên khiến cho việc lựa chọn phương án bán vé tham quan khu phố cổ càng trở nên cấp thiết” - bà Nhung nói.

Tôn vinh những vị khách mua vé tham quan đầu tiên trong năm mới.

Hiện nay, trong nhiều giải pháp nhằm kiểm soát vé tham quan hợp lý để vừa tạo được nguồn kinh phí phục vụ tôn tạo di tích phố cổ vừa không làm phiền du khách, giải pháp được quan tâm nhiều nhất là “passport du lịch” - thẻ tham quan phố cổ do TP.Hội An cấp.

Theo ông Võ Phùng - Giám đốc Trung Tâm VH-TT Hội An, thay vì bán vé như trước, trong “passport du lịch” sẽ “tích hợp” đầy đủ nội dung gồm giá vé theo quy định của UBND thành phố đối với khách tham quan, thông tin về các điểm tham quan du lịch, dịch vụ ở phố cổ Hội An. “Khi mua thẻ sẽ đánh một mã số, thẻ chỉ được quẹt 4 lần đối với khách trong nước, 6 lần đối với khách quốc tế. Khi khách đến di tích A quẹt một cái thì tự động nhập thông tin, cuối tháng tổng hợp. Thẻ không bán cho ai được hết, có thể chỉ có giá trị trong vòng 24 tiếng, sau 24 tiếng tự hủy” - ông Võ Phùng nói.

Đến thời điểm này, Hội An đang phối hợp với UNESCO Hà Nội và Tổ chức Lao động quốc tế ILO xây dựng phương án có tên gọi là “Hộ chiếu di sản kết hợp vé điện tử”. Với phương án dự kiến đưa vào thử nghiệm cuối năm nay, việc cập nhật đầy đủ thông tin sẽ đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của du khách khi mua vé tham quan, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi trong việc quản lý, theo dõi khách khi vào tham quan thông qua việc chuyển tải thông tin và hình ảnh của du khách bằng hệ thống máy tính, thẻ điện tử nhằm đơn giản hóa việc kiểm soát vé tại điểm di tích.

Ông Võ Văn Vân - Chủ tịch Hiệp hội du lịch Quảng Nam cho biết: “Hiệp hội đang tổ chức cuộc thi “Đồng hành với Di sản thế giới Hội An 2015” nhằm vận động khối doanh nghiệp và các cá nhân đưa ra sáng kiến truyền tải thông điệp tới khách du lịch về vé tham quan khu phố cổ Hội An cùng ý nghĩa của việc mua vé tham quan đối với việc bảo tồn, trùng tu di tích. Hy vọng, Hội An sẽ sớm áp dụng phương án bán vé tham quan phù hợp”.

QUỐC HẢI