Hè về lại nhớ mo cau

Lúc thấy bà cầm tàu cau đi vào sân trong đầu tôi đã hiện lên hình ảnh những chiếc quạt mo cau xinh xắn dễ thương vào mỗi mùa hè bà thường lấy ra phe phẩy tạo làn gió mát.

Những chiếc tàu cau rụng không đều nên sáng nào bà cũng ra vườn ngóng để nhặt. Hàng cau chừng chục cây được bố tôi trồng từ xửa xưa, thuở vừa mới cưới mẹ về. Bố bảo cũng chẳng tính toán làm kinh tế hay bán buôn gì mà nghĩ trồng cây để lấy quả dành cúng ngày lễ, tết, mùng một đầu tháng, ngày rằm và để bà ăn cho thêm vui tuổi già.

Hàng cau cao vút cứ thế vươn lên trên mảnh đất cằn cỗi đầy nắng gió. Lúc loại bỏ phần cuống và lá, bố nói với đàn con, áng chừng chiếc tàu cau này có thể làm được một cái quạt loại vừa, còn chiếc khác to hơn thì làm được hẳn hai cái: một lớn, một bé. Đàn con ngồi cạnh bố, dán chặt mắt vào những chiếc tàu cau rồi sờ vào tàu cau mát rượi, lòng lâng lâng vui sướng nghĩ về những chiếc quạt nhỏ xinh.

Tàu cau rụng xuống phải phơi nắng chừng một buổi cho bớt nặng và thêm dẻo dai bố mới làm quạt. Tạo hình quạt xong rồi thì mang ra nắng phơi tiếp khi nào khô cong mới thôi. Quạt phơi dưới nắng thường bị quăn mép, vểnh lên, bố lại dùng sức lấy cối đá đè lên cho phẳng phiu.

Vì nếu để nguyên như vậy trông không thẩm mỹ chút nào. Những chiếc quạt hoàn thành với nhiều kích thước khác nhau, xinh xắn bà xếp gọn gàng trên nóc tủ. Có chiếc bà cẩn thận “khoác áo” bằng những đường diềm chỉ đỏ thú vị. Khi mất điện chúng là “bảo bối” cho cả nhà dùng. Anh em tôi bé thì dùng quạt bé, còn bà và bố mẹ dùng quạt lớn hơn.

Tôi nhớ những tháng ngày ở quê vào những năm 1990, nguồn điện không phải dồi dào như bây giờ, nhất là mùa nắng nóng. Những cơn gió Lào thổi bỏng rát. Đêm, mẹ lấy manh chiếu cũ, trải giữa sân gạch, cả nhà quây quần bên nhau, mỗi người cầm một chiếc quạt phe phẩy.

Lại nhớ bài thơ “Bàn tay mẹ” của Tạ Hữu Yên: “Trời nóng bức gió từ tay mẹ con ngủ ngon/ Trời giá rét cũng từ tay mẹ ủ ấm con/ Bàn tay mẹ vì chúng con/ Từ tay mẹ con lớn khôn” .

Ngoài làm quạt, tàu cau còn là dụng cụ bất ly thân của lũ trẻ nhà nghèo nghịch ngợm. Hồi đó không đứa nào là không biết trò chơi kéo mo cau. Một đứa ngồi, một đứa kéo, rồi luân phiên nhau kéo đi khắp đường làng hay tới những đồi cát thoai thoải.

Thương những lần mải miết chơi mà không hay mo cau bị thủng dẫn đến quần cũng thủng theo. Trở về nhà canh cánh với nỗi sợ bị bố mẹ mắng. Thương cả những giấc ngủ mộng mị vẫn thấy mình cười khanh khách trong trò chơi ngày xưa. Để rồi nước mắt chợt rơi tự lúc nào không hay khi nhận ra tuổi thơ đã lùi về xa lắc…

Thoắt cái, mới đó tôi đã xa quê hai mươi năm có lẻ, xa những mùa hè bỏng rát với gió Lào xào xạc. Quê nhà hôm nay đã thay da đổi thịt. Bà tôi cũng trở về với cát bụi. Nỗi nhớ quê nhà khiến lòng tôi bâng khuâng nhớ bà, hình ảnh bà lỉnh kỉnh từ vườn vào với chiếc tàu cau rụng. Thương, thương thật nhiều mo cau tuổi thơ tôi!