Hiểu đúng về chất béo

Chất béo gồm hai loại chính: bão hòa và không bão hòa. Tất cả nguồn thực phẩm, đến từ thực vật và động vật, ít nhiều đều có một tỷ lệ gồm cả chất béo bão hòa và không bão hòa nhất định.

Ở nhiệt độ phòng bình thường, chất béo bão hòa sẽ ở dạng rắn (giống mỡ) và không bão hòa ở dạng lỏng (giống dầu). Cơ thể thực vật, động vật và con người gồm các mô có độ ổn định khác nhau đều cần cả chất béo bão hòa và không bão hòa để định hình cấu trúc và chức năng phù hợp. Nói đơn giản, bất kỳ mẩu thực phẩm ta ăn vào đều có chất béo bão hòa và không bão hòa.

Chất béo không hòa tan được trong nước. Cơ thể người được nuôi dưỡng và vận hành nhờ máu, gồm 90% là nước. Do đó, bản thân chất béo không tan được trong máu ngay mà cần hệ thống xử lý phức tạp hơn.

Cơ thể tạo ra một số protein có khả năng thu gom chất béo sau đó được hấp thụ vào một hệ thống ống mạch riêng. Để rồi từ đầu ra của hệ thống ống mạch này, máu tiếp nhận một cách từ từ, điều độ, đẩy chất béo đi nuôi khắp cơ thể, tùy nhu cầu của từng vị trí. Cuối cùng, ở đầu lọc quan trọng nhất của máu là gan, gan sẽ thu gom lại để thải ra ngoài nếu thấy không cần thiết hoặc dư thừa.

Tại sao ta hay có ác cảm với cholesterol và luôn tìm cách hạn chế cholesterol dù có thể bạn cũng chưa thật sự hiểu nó nằm ở đâu trong thực phẩm? Cholesterol cơ bản là một loại chất béo vô cùng quan trọng cho cơ thể. Lượng cholesterol được gan tổng hợp và điều chỉnh và theo lẽ thường nếu dư thừa nó sẽ theo phân thải ra ngoài. Nguồn cholesterol trong thực phẩm thực tế không cao.

Ở cuối đoạn tiêu hóa, vẫn còn đại tràng có khả năng tái hấp thụ cholesterol. Quá trình này luôn diễn ra đều đặn cả ngày, đảm bảo một tổng hòa tinh tế luôn giữ cho ta sự cân bằng. Vậy nên đừng ác cảm với chất béo. Bản thân chất béo có vai trò tối quan trọng trong việc duy trì cấu trúc, chức năng của cơ thể. Thí dụ có chất béo ta mới hấp thu được các vitamin có đặc tính tan trong dầu như A, E, D, K. Và có chất béo, ta mới có năng lượng qua nhiều giai đoạn khắc nghiệt của cuộc sống.

Cơ thể chúng ta luôn trung dung, chỉ có thái độ của ta có thể sẽ không được trung dung lắm. Đôi khi thậm chí không phân biệt đâu là cái mình cần và đâu là cái mình muốn. Quay lại việc ăn gì, lựa chọn nào là tốt cho chúng ta?

Tôi không khuyên bạn nhất thiết phải ăn thuần chay, hoặc cổ xúy việc ăn thịt là không đúng. Điều này thuần túy về mặt lối sống, việc chọn lựa nguồn thực phẩm nào là hoàn toàn thuộc về bạn.

Cơ thể mỗi chúng ta khác nhau và tác động của thực phẩm cũng sẽ khác biệt. Có người ăn uống không lành mạnh vẫn có vẻ khỏe nhưng có người ăn uống điều độ vẫn có bệnh. Không có đánh giá tuyệt đối nếu chưa có đủ thông tin.

Tôi chỉ muốn nhắn gửi điều quan trọng, việc lựa chọn các nguồn thực phẩm có tỷ lệ chất béo bão hòa cao sẽ có tác động đáng kể tới cơ thể bạn. Tỷ lệ chất béo bão hòa cao ngoài việc cung cấp nguồn năng lượng khổng lồ, kết hợp lối sống ít vận động dẫn tới nguy cơ béo phì tăng cao.

Quan trọng hơn, tỷ lệ chất béo bão hòa cao làm giảm khả năng xử lý của gan, hay đúng hơn là giảm khả năng thu gom các gói sản phẩm của chất béo trong vòng tuần hoàn của máu, dẫn đến tích tụ thành các tổ hợp béo xấu, lưu thông liên tục trong cơ thể. Đây là nguồn cơn của bệnh tật.

Môi trường sống hiện tại đã không còn trong lành như thuở ông bà ta, các gốc tự do vì nhiều nguyên nhân liên tục sản sinh ra các mạch máu. Bản chất chất béo là một hợp chất dễ bị oxy hóa. Gốc tự do sẽ oxy hóa và phá hủy các tổ hợp chất béo này gây hệ lụy nghiêm trọng cho cơ thể, buộc nó phải xử lý, thu gom tại chỗ nhờ các tế bào miễn dịch.

Tế bào miễn dịch như anh thợ sửa ổng nước, cứ thu gom, vá víu, sửa chữa. Dần dần theo năm tháng, hệ thống ống mạch máu sẽ chi chít vết vá rồi bít lại. Lúc này máu không lưu thông tốt, dẫn đến các bệnh về tim và đột quỵ và nhiều bệnh khác nữa. Có thể bạn chưa biết, bệnh về tim là bệnh gây chết người hàng đầu.

Chất béo bão hòa có nhiều hơn trong thịt cá, trứng, sữa và thực phẩm công nghiệp. Có một dạng chất béo tên là chất béo chuyển hóa (trans-fat), sẽ đặc biệt nguy hiểm nếu đến từ quy trình công nghiệp và có mặt trong hầu hết thực phẩm công nghiệp chế biến sẵn.

Tôi mong chờ một sự trung dung nào đó đến từ bạn, tránh xa các thực phẩm công nghiệp, đừng xem thịt cá là nguồn thực phẩm chính. Điều này, có nghĩa là bạn nên ưu tiên chọn rau củ quả nhiều hơn một chút cho bữa ăn của mình.