Có nhiều người được ăn cá liệt biển nhưng chắc có lẽ ít người biết được cái đặc tính rất riêng của loài cá này. Các loài cá khác khi bị bắt chỉ giãy giụa đành đạch chứ không hề phát ra âm thanh gì còn cá liệt lúc gỡ lưới, gỡ câu chúng lại kêu ẹc ẹc.
Đây là loài cá sinh sống gần bờ, thường tụ ở các cửa biển, kiếm ăn ở những lạch bùn thủy triều. Cá liệt thân dẹp, da trơn, đầy nhớt, lưng vây sắc nhọn và nhiều xương, thịt trắng săn chắc. Do chúng sống trong môi trường khá thuận lợi nên việc đánh bắt không mấy khó khăn, kể cả những tháng ngày biển động.
Cá liệt nấu món gì cũng ngon, canh chua càng hấp dẫn nhưng mới đây nhà tôi chế biến món cá liệt kho tiêu đãi bè bạn ai cũng gật đầu thay lời muốn nói. Những con cá liệt bầu của nhóm anh em chúng tôi câu tại vùng biển Cù Lao Chàm, Hội An mới độ giêng hai. Món cá liệt kho tiêu thì cũ rồi nhưng kho tiêu ăn bún lại mới rợi nên cách nấu cũng có chút khác so với kho tiêu dùng cơm.
Những con cá liệt bầu còn tươi rói đổ vào thau xâm xấp nước, rắc nhúm muối rửa sạch hết nhớt rồi vớt ra cho ráo nước, ướp sơ gia vị, nước mắm cho thấm cá rồi bắc nồi lên bếp khử dầu phụng um cho cá chín mới đổ nước sôi để nguội pha loãng với nước dừa xiêm vào.
Đợi cho nước sôi chừng 5, 7 phút tiếp tục cho vài muỗng tiêu, có cả tiêu hạt không giã để lúc ăn thỉnh thoảng được nhai thêm một hạt cho đậm đà khẩu vị. Khi cá đã chín, vặn nhỏ lửa bắt đầu rim cho đến lúc nước cá trong nồi sền sệt màu cánh gián thì chuyển chiếc nồi qua bếp cồn đặt giữa bàn ăn, để lửa liu riu đủ độ cho nước cá sủi tăm.
Những con cá liệt ngập chìm trong lòng nồi thấm đượm gia vị của bếp núc được gắp ra dĩa tỏa mùi thơm khó cưỡng. Nước cá liệt kho rim tiêu múc chan vào tô bún ăn kèm với rau sống càng tuyệt.
Không giống như các tô bún khác, bát bún cá liệt kho tiêu chỉ chan ít nước, trộn đều để tránh quá mặn. Vừa ăn bún, vừa đưa đũa gắp từng thớ thịt cá liệt trắng phau thấm vị cay, mặn thì còn gì hợp hơn với khẩu vị của người xứ Quảng.
Miền biển nào cũng có cá liệt nhưng không ít người sành ăn hải sản bảo cá liệt được đánh bắt ở vùng biển Cù Lao Chàm bao giờ cũng ngon hơn nơi khác. Lý giải điều lạ này, có người bảo cá ngon là do được sinh tồn trong vùng nước phù hợp với môi trường sống của chúng.
Những ngày chuyển mùa được ngồi bên nồi cá liệt kho tiêu bốc khói để thưởng thức món ẩm thực dân dã này, lòng càng thêm ấm áp. Ăn bát bún cá liệt kho tiêu ai cũng hít hà, trán lấm tấm mồ hôi nhưng lại tấm tắc khen ngon.