Hoàn thiện quy định bồi thường, tái định cư

Từ năm 2014 đến nay, để thực hiện chính sách thu hồi đất, ngoài thực hiện nghiêm túc Luật Đất đai 2013, trên địa bàn tỉnh còn triển khai các quy định như Quyết định số 43 ngày 22.12.2014 ban hành quy định về BT-HT, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất; Quyết định số 02 ngày 15.1.2016 của UBND tỉnh về việc sửa đổi, bổ sung một số điều tại quy định về BT-HT, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn Quảng Nam ban hành kèm theo Quyết định số 43 và Quyết định số 19 ngày 5.9.2017 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều tại quy định về BT-HT, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh ban hành kèm theo Quyết định số 43 và Quyết định số 02. Tuy nhiên, quy định lần này sau khi được ban hành sẽ thay thế các quy định nêu trên.

Bãi bỏ nội dung trái quy định

Theo Sở TN-MT, tại quy định hiện hành của UBND tỉnh, riêng phần BT-HT cây trồng trên đất vượt quá mật độ sẽ được BT-HT tối đa không quá 1,5 lần, nhưng dự thảo quy định lần này được BT-HT tối đa không vượt quá 2 lần theo mật độ quy định của UBND tỉnh. Bộ Tư pháp cho rằng, việc BT đối với cây trồng theo quy định tại Điều 90 Luật Đất đai 2013 không quy định và giới hạn BT theo mật độ cây trồng mà BT theo hiện trạng thực tế.

Tuy nhiên, quan điểm của UBND tỉnh, ngoài nguyên tắc chung được quy định tại Điều 90, Luật Đất đai 2013, việc quy định mật độ trong BT đối với cây trồng, vật nuôi tại chính sách BT của UBND tỉnh là phù hợp với quy định chuyên ngành nông nghiệp, phù hợp với thực tiễn tại địa phương. Dự thảo quy định của UBND tỉnh cho phép BT không vượt quá 2 lần mật độ theo quy định để tránh tình trạng trục lợi chính sách.

Phó Giám đốc Sở TN-MT Nguyễn Trường Sơn cho rằng, khi dự thảo quy định chính sách mới các quy định của UBND tỉnh sẽ bãi bỏ vì trái với quy định pháp luật đất đai. Đơn cử như cách xác định loại đất để tính BT khi Nhà nước thu hồi đất, theo quy định hiện nay của tỉnh thì xác định loại đất theo hiện trạng sử dụng.

Tuy nhiên, dự thảo được sửa đổi, bổ sung theo đúng quy định pháp luật đất đai hiện hành, bãi bỏ việc xác định loại đất theo hiện trạng sử dụng đối với các trường hợp đã có giấy tờ về quyền sử dụng đất theo quy định, tránh tình trạng khiếu nại, khiếu kiện của các hộ gia đình, cá nhân nhưng không có cơ sở pháp lý để xem xét, giải quyết.

Theo Quyết định số 19 của UBND tỉnh, tổ chức làm nhiệm vụ BT, giải phóng mặt bằng (GPMB) rộng lớn hơn. Tuy nhiên, dự thảo quy định thay thế lần này theo hướng dẫn của Bộ TN-MT giới hạn tổ chức, đơn vị thực hiện công tác BT-HT, chỉ bao gồm tổ chức phát triển quỹ đất, Hội đồng BT-HT và TĐC và các đơn vị được UBND tỉnh giao nhiệm vụ thực hiện công tác BT-HT, GPMB.

Đảm bảo quyền lợi trong thu hồi đất

Sở TN-MT dự thảo quy định diện tích đất ở được giao tại khu TĐC không được phép lớn diện tích đã được thu hồi, BT-HT. Theo ông Nguyễn Trường Sơn, sở dĩ “đóng” lại quy định này vì thực tế khi thực hiện Quyết định số 19, nhiều trường hợp đã tách khẩu để được bố trí suất đất TĐC.

“Quy định đất TĐC không vượt quá diện tích đất ở thu hồi để đảm bảo tính công bằng cho trường hợp thu hồi đất. Bởi thực tế xảy ra tình trạng người thu hồi đất ít nhưng được bố trí TĐC diện tích lớn; ngược lại người thu hồi diện tích đất ở lớn nhưng bố trí TĐC diện tích nhỏ hơn” - ông Sơn nói.

Tuy nhiên, đại diện Sở Xây dựng cho rằng, không cần thiết phải quy định đất ở bố trí TĐC không được lớn hơn diện tích thu hồi, điều này sẽ khống chế nhiều trường hợp cặp vợ chồng sống chung trong một hộ gia đình bức xúc về chỗ ở.

Khi chính sách TĐC mở thông thoáng được nhân dân đồng tình rất cao, thể hiện tính nhân văn khi giải quyết an sinh xã hội; còn việc ngăn ngừa trường hợp trục lợi chính sách thì nên nghiên cứu ở biện pháp khác chứ không nên quy định “cứng”.

Đồng quan điểm về xử lý linh hoạt đất TĐC, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Trương Bốn cho biết, Nghị định 47 của Chính phủ quy định về TĐC trong trường hợp các cặp vợ chồng tách hộ thì không cần phải quy định bó hẹp đất TĐC.

Ông Thân Đức Sửu - Phó Giám đốc Sở Tài chính băn khoăn, nếu ban hành quyết định thay thế thì xử lý những dự án, công trình chuyển tiếp như thế nào, từ đây sẽ nảy sinh nhiều vấn đề khi áp dụng giữa quy định cũ - mới.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Quang cho rằng, về điều khoản thi hành chuyển tiếp các quy định cho phép điều chỉnh đơn giá BT. Với các dự án dở dang thực hiện theo phương án BT-HT đã phê duyệt.

Việc điều chỉnh cần có tính kế thừa nhưng phải xem xét thực tế. Theo quy định của Luật Đất đai, muốn thu hồi đất của người dân, Nhà nước phải phê duyệt giá đất TĐC và có sẵn quỹ đất bố trí TĐC trước, nhưng thực tế những năm qua, nhiều dự án, một số địa phương đã làm theo “quy trình ngược”.

 Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trí Thanh thống nhất cao với dự thảo quy định lần 3 của Sở TN-MT. Với các quy định về chính sách TĐC, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu Sở TN-MT tổng hợp và xem xét cơ chế mở để tạo điều kiện thuận lợi cho các trường hợp chính đáng được mua giá đất TĐC, nhà ở xã hội. Ngược lại chỉ xem xét bãi bỏ những quy định trái với quy định pháp luật đất đai hiện hành.