Hướng mới ngừa tăng huyết áp, tim mạch

Đề tài “Nghiên cứu các yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng cơ quan tim mạch của tiền tăng huyết áp ở người trưởng thành tỉnh Quảng Nam” (ThS-BS. Tô Mười - Bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi phía Bắc Quảng Nam chủ nhiệm, Sở KH-CN nghiệm thu) đã mở ra hướng phòng tránh nguy cơ tiền tăng huyết áp và dự phòng các biến chứng tim mạch.

Theo dõi tình trạng huyết áp cho người cao tuổi. Ảnh: Internet

Nhận diện nguy cơ

Theo ThS-BS. Tô Mười, tiền tăng huyết áp (THA) là nguy cơ có xu hướng tiến triển thành THA cùng các biến chứng thường gặp như bệnh lý nhồi máu não, xuất huyết não, thiếu máu cơ tim, tổn thương nhu mô thận, suy tim, bệnh tim mạch, tổn thương đáy mắt, gây ra hội chứng chuyển hóa. Việc phát hiện sớm tiền THA tại cộng đồng và các tác động của nó lên cơ quan đích là rất quan trọng để đề ra các phương pháp điều trị và dự phòng các biến chứng tim mạch xảy ra. Điều trị tiền THA chủ yếu là thay đổi lối sống, làm chậm hoặc ngăn ngừa sự tiến triển thành THA thường là không dùng thuốc trừ khi có nhiều yếu tố nguy cơ khác phối hợp như suy tim, bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não, đái tháo đường, suy thận… Đó là kinh nghiệm được đúc kết từ khảo sát, nghiên cứu trên 3.000 người dân bất kỳ trên địa bàn tỉnh ở độ tuổi từ 25 đến 85 (có 1.400 nam giới, hơn 1.600 nữ giới). Theo nhóm nghiên cứu, tỷ lệ tiền THA trong cộng đồng chiếm hơn 30% và tỷ lệ tiền THA tăng theo độ tuổi, ở độ tuổi từ 60 trở lên, nguy cơ này cao gấp 1,6 lần so với độ tuổi từ 60 trở xuống. Về giới tính, tiền THA ở nam giới gấp đôi nữ giới...

Cũng theo ThS-BS. Tô Mười, tiền THA ảnh hưởng lên cơ quan đích là tim, thần kinh, thận. Về tim, tiền THA ảnh hưởng đến tim như dày thất trái, phân suất tổng máu thấp, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim xung huyết. Tiền THA ảnh hưởng tới thần kinh sau thời gian dài có thể chia thành nhóm biến chứng ở võng mạc và hệ thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến mạch máu (tổn thương động mạch cảnh, tổn thương tiểu động mạch đáy mắt), nhồi máu não, nhồi máu cơ tim. Ảnh hưởng tới thận như tổn thương mạch máu thận, rối loạn chức năng ống thận, tổn thương cầu thận… Bên cạnh đó, trong các yếu tố nguy cơ của tiền THA, trừ yếu tố độ tuổi và tiền sử gia đình có người THA, các yếu tố còn lại như rượu bia, hút thuốc lá, ăn mặn, ít hoạt động thể lực, stress, rối loạn mỡ máu, chỉ số cơ thể, bệnh đái tháo đường là có thể can thiệp được, các nguy cơ này có thể kiểm soát được nếu người dân hiểu đúng và biết cách phòng tránh. “Để giảm nguy cơ tiền THA, người dân cần tích cực vận động thể thao, duy trì tập thể dục đều đặn 45 - 60 phút hằng ngày; giữ cân nặng chuẩn, tức giảm cân giữ cơ thể lý tưởng chỉ số khối dưới 23kg/cm2; hạn chế ăn mặn (giảm natri chế độ ăn uống lượng hấp thu thấp hơn 100mmol/ngày. Cần hạn chế thuốc lá và bỏ thuốc, kiểm soát uống rượu bia, có chế độ ăn kiêng phong phú với trái cây, rau. Đặc biệt, có các biện pháp giảm áp lực, căng thẳng trong đời sống” - ThS-BS. Tô Mười khuyến cáo.

Thiết thực

ThS-BS. Lê Viết Nho - Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam, thành viên hội đồng nghiệm thu đề tài Sở KH-CN nhận định, nghiên cứu đã giúp cảnh báo cộng đồng về việc phòng tránh nguy cơ của tiền THA. Qua đó giúp nhà hoạch định chính sách điều chỉnh chiến lược chăm sóc sức khỏe nhân dân; giúp ngành y tế triển khai công tác truyền thông, giải pháp chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những khảo sát, thu thập, nghiên cứu được từ đề tài là cơ sở dữ liệu rất tốt cho những nghiên cứu tiếp theo. Tuy nhiên, tiền THA và THA vốn là hai giai đoạn khác nhau, hậu quả và biến chứng cũng khác nhau nên nhóm nghiên cứu cần tiếp tục hoàn thiện, làm rõ triệu chứng và hậu quả của tiền THA để tăng chức năng cảnh báo sớm. Bởi lẽ lâu nay THA được nói nhiều nhưng tiền THA hầu như chưa được chú trọng. Việc đưa ra những luận cứ khoa học xác đáng về tiền THA là hết sức cấp thiết đối với thực trạng bệnh THA. Theo một số nhà chuyên môn khác, từ kết quả nghiên cứu, cần xây dựng chương trình truyền thông cộng đồng về nguy cơ của tiền THA và cách thức phòng tránh. Cùng với đó, cần duy trì nghiên cứu, có bảng theo dõi tình trạng sức khỏe lâu dài của một nhóm đối tượng đã được nghiên cứu để có những dữ liệu, cơ sở khoa học, phục vụ cho nền y học và công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân…

Ông Phạm Viết Tích - Giám đốc Sở KH-CN cho rằng, đây là nghiên cứu mới trong ngành y, không chỉ phục vụ công tác nghiên cứu sau này mà còn là cẩm nang phục vụ tuyên truyền chăm sóc sức khỏe nhân dân. Nhóm nghiên cứu đã thu thập, khảo sát tại 7 huyện/thành phố, tại 28 xã nên dữ liệu thu được hết sức có giá trị. Song cần có nhận định, đánh giá thực trạng chung của tiền THA với các yếu tố xã hội, vùng miền, dinh dưỡng, tâm lý, việc làm… tác động đến tiền THA để có những khuyến cáo khoa học hơn. Việc tìm ra được một hệ thống giải pháp đồng bộ từ những nghiên cứu, chính sách phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, chăm sóc sức khỏe nhân dân của ngành y tế, soạn thảo cẩm nang của tiền THA để tuyên truyền rộng rãi trong nhân dân, tránh được các nguy cơ, có như vậy mới đi sâu vào thực chất của đề tài. Ông Tích cũng cho rằng, từ kết quả của đề tài, có thể tiếp tục đề xuất một số dự án để phòng tránh tình trạng tiền THA dễ biến chứng thành THA, phục vụ công cuộc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

HOÀNG LIÊN