Những ngày qua 18 hộ dân tại tổ 3 (thôn Lộc Đại, xã Quế Hiệp, Quế Sơn) bức xúc trước việc ông Nguyễn Hữu Phước – Giám đốc Nhà máy gạch tuynen Nam Châu đe dọa khi người dân ngăn cản không cho nhà máy vào khai thác đất trên diện tích chưa được thỏa thuận đền bù.
Theo đơn trình báo của ông Trần Phước Lữ - Tổ trưởng tổ 3 (thôn Lộc Đại) gửi UBND xã Quế Hiệp, năm 2012 UBND xã Quế Hiệp tổ chức họp dân thông báo là sẽ cải tạo đồng ruộng tại khu vực Đồng Gáo và Gò Ban (tổ 3), đồng thời thỏa thuận sẽ đền bù thiệt hại hoa màu trên mỗi mét vuông là 3 nghìn đồng và một mồ mả là 300 nghìn đồng. Ban đầu vài hộ dân đã đồng ý nhận tiền đền bù hoa màu, riêng những hộ có mồ mả còn phân vân vì cho rằng mức đền bù quá thấp. Tháng 3.2013, Nhà máy gạch Nam Châu bắt đầu khai thác một số diện tích đất nơi đây, sau đó tạm nghỉ, đến ngày 9.9.2014 nhà máy tiếp tục mang xe múc vào khai thác đất, người dân không cho nên công nhân bỏ về. Tuy nhiên, đến 14 giờ ngày 9.9.2014, đích thân ông Nguyễn Hữu Phước – Giám đốc Nhà máy gạch tuynen Nam Châu lái xe vào múc đất trên diện tích ruộng ông Nguyễn Hữu Bàn, bị ông Bàn ngăn cản vì hộ ông chưa chấp nhận mức tiền đền bù mồ mả, nhưng ông Phước trả lời là đất này đã được xã bán nên ông Bàn không có quyền ngăn cản. Sau đó ông Phước đuổi đánh ông Bàn, đồng thời điện hơn 10 công nhân từ nhà máy gạch mang gậy gộc xông vào làng gây náo loạn.
Theo đề án cải tạo đồng ruộng của UBND xã Quế Hiệp lập tháng 6.2013, quy mô của dự án bao gồm 2 khu vực là Đồng Gáo và Đồng Cung có diện tích 20,5ha (thuộc tổ 3, thôn Lộc Đại). Trong đó, quá trình cải tạo sẽ gắn liền với việc tận thu nguồn nguyên liệu đất sét dôi ra để làm nguyên liệu sản xuất gạch tuynen. Đặc biệt, việc khai thác chỉ được múc âm xuống độ sâu trung bình là 1,93m, khối lượng đất tận thu là 395.906m3 và được tiến hành theo trình tự cuốn chiếu làm đến đâu san lấp mặt bằng, cải tạo đồng ruộng, đầu tư xây dựng các công trình giao thông, thủy lợi bàn giao đưa vào sản xuất đến đó. Ngoài ra, hồ sơ cũng yêu cầu nhà máy phải múc gạt lớp tầng bề mặt (từ 0,2m – 0,5m) dồn về một khu vực quy định để san lấp hoàn thổ sau khi khai thác xong. Với diện tích cải tạo là 205.000m2 đồng nghĩa khối lượng mặt đất bóc tầng phủ để hoàn thổ khoảng 71.750m3.
Quy định là vậy nhưng thực tế hoàn toàn khác xa khi hầu hết hố nhà máy khai thác độ sâu đều trên 2m, thậm chí có nơi sâu đến 3m và không được san lấp. Bên cạnh đó, lớp đất phủ san bề mặt cũng được nhà máy tận thu mang về chứ không tập trung hoàn thổ như cam kết. Theo ông Trần Anh Toàn – Phó Chủ tịch UBND xã Quế Hiệp, dự án cải tạo đồng ruộng thôn Lộc Đại là chủ trương đã được huyện và tỉnh đồng ý phê duyệt, tuy nhiên việc ông Nguyễn Hữu Phước tự tiện mang xe múc vào khai thác mà không báo chính quyền xã và chưa có sự thống nhất với dân dẫn đến xô xát là sai hoàn toàn. Tuy nhiên, ông Toàn cũng cho rằng, một phần lỗi cũng thuộc về dân khi không chịu bàn giao mặt bằng để nhà máy thực hiện cam kết của mình là khai thác đến đâu hoàn thổ đến đó, dẫn đến việc khai thác manh mún, đứt đoạn.
Theo ông Trần Văn Nõa, Trưởng phòng tài nguyên - môi trường huyện Quế Sơn, năm 2012 khi xã gửi hồ sơ để huyện kiểm tra đề nghị Sở Tài nguyên - môi trường thẩm định phê duyệt dự án cải tạo ruộng đồng tại tổ 3 (thôn Lộc Đại). Tuy nhiên, qua thẩm định sở chỉ đồng ý cho cải tạo diện tích 14,5ha trong tổng số 20,5ha mà xã đã đề nghị, đồng thời yêu cầu UBND xã Quế Hiệp điều chỉnh lại hồ sơ thiết kế để huyện xem xét phê duyệt bàn giao mốc giới, nhưng đến nay Phòng Tài nguyên – môi trường vẫn chưa nhận được hồ sơ chỉnh sửa. “Theo quy định khi nào nhận được hồ sơ chỉnh sửa huyện mới có thể phê duyệt cấp phép khai thác nhưng đến nay vẫn chưa nhận được hồ sơ này, nên việc xã cho Nhà máy gạch tuynen Nam Châu vào khai thác đất bằng cách nào hoặc giấy phép ai cấp thì tôi chịu, cái này chỉ có xã mới biết được?” - ông Nõa nói. Tuy nhiên, khi đề cập vấn đề này, ông Trần Anh Toàn tỏ ra bất ngờ và trả lời “hiện chủ tịch xã đã đi học, chúng tôi sẽ kiểm tra lại điều này”.
VĨNH LỘC