Khám phá tượng gỗ của già Cơlâu Bh'lao

Nghệ thuật điêu khắc ở gươl là một trong những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Cơ Tu, nhưng hiện nay ở xã vùng cao Tr’Hy (huyện Tây Giang) chỉ còn lại nghệ nhân già Cơlâu Bh’lao lưu giữ những bí quyết đó…

Đến nhà nghệ nhân Cơlâu Bh’lao và gươl tại thôn Voòng (xã Tr’Hy), mới thấy hết tâm huyết và niềm đam mê mà ông gửi gắm vào từng tác phẩm. Đặc biệt những nước màu mà già Cơlâu Bh’lao dùng trang trí được lấy hoàn toàn từ cây lá, củ quả, đá tự nhiên ở trong rừng. Để có được những nguyên liệu ấy, Cơlâu Bh’lao phải lặn lội vào tận rừng sâu, lội suối, băng rừng nhiều ngày mới tìm được. Màu trắng được lấy từ mủ của loại cây cao su dây. Màu vàng là nhựa cây bứa. Loại cây này nếu đem chặt ngang thân sẽ cho ra mủ màu vàng. Còn cây củ nâu là nguyên liệu để chế ra 2 màu. Chặt củ nâu, sẽ có nhựa màu đỏ, nếu đem nhựa này trộn với nhọ nồi sẽ cho ra màu đen. Màu xanh dương được làm từ cây tà râm, loại cây vốn được trồng làm thuốc nhuộm. Sau khi hái lá, giã nát sẽ có nước màu xanh dương... Các nước màu này đòi hỏi người dùng tốn kém thời gian công sức, lại không thể để lâu mà dùng chừng nào thì làm chừng ấy. Ông cho biết: “Sau này tuy có sơn màu công nghiệp, không tốn công sức nhưng dùng màu tự nhiên vẫn đẹp và độc đáo hơn. Cho dù mình chưa điêu luyện, tinh xảo trong nghệ thuật điêu khắc nhưng những gì tổ tiên người Cơ Tu sáng tạo ra thì con cháu hôm nay phải giữ nguyên bản”.

Nghệ nhân Cơlâu Bh’lao bên các tác phẩm điêu khắc đoạt giải B tại “Trại sáng tác” nhân kỷ niệm 10 năm ngày thành lập huyện Tây Giang.

Vì vậy, hơn 100 tác phẩm nghệ thuật gắn liền với gươl Voòng của làng được nghệ nhân Cơlâu Bh’lao thực hiện trở nên hấp dẫn cũng là nhờ chất màu tự nhiên ấy. Nghệ thuật với Cơlâu Bh’lao không phải là một cái gì quá cao xa, đơn giản chỉ là niềm say mê được vẽ, được chạm khắc. Chất liệu, màu sắc tự nhiên và đề tài bình dị được tái hiện từ mọi sinh hoạt của cuộc sống đời thường nhưng có sức lôi cuốn lạ kỳ, sống dậy trong từng cảm xúc của người xem.

Nghệ nhân Cơlâu Bh’lao bên 2 tác phẩm điêu khắc vừa hoàn thành tại nhà vào giữa tháng 12.2013. Ảnh: S.G.P

Ở tuổi 72, già Cơlâu Bh’lao là nghệ nhân duy nhất ở vùng núi Tây Giang còn lưu giữ nét văn hóa truyền thống độc đáo của người Cơ Tu - điêu khắc ở gươl. Nhìn đôi mắt đăm chiêu và bàn tay run run của ông khi chạm vào từng thớ gỗ, tưởng như ông đang muốn gửi gắm nhiều tâm sự. Chừng như Cơlâu Bh’lao đang đợi một bàn tay trẻ tài hoa từ những chàng trai Cơ Tu để giữ lửa làng nghề.

SƠN GIA PHÚC