Sau một năm ngành du lịch Hội An gần như điêu đứng do dịch Covid-19, đến con trâu cũng mất việc, thì việc có khách, đón khách trong ngày đầu năm mới mang đến niềm hy vọng cho bước phục hồi của tour trải nghiệm từng thu hút lượng lớn du khách nước ngoài. Và con trâu, những “siêu xe BMW, Lamborghini đồng ruộng” là cách gọi yêu mến, hài hước mà họ dành cho những chú trâu của mình không chỉ là “đầu cơ nghiệp” mà còn mang lại niềm vui cho họ khi ngành du lịch đang chịu cảnh đìu hiu.

Đã cận tết Tân Sửu, nhưng lão nông Phạm Nhì (thôn Võng Nhi, Cẩm Thanh, Hội An) vẫn lấm lem bùn đất ruộng đồng, song gương mặt sạm đen nắng gió vẫn tươi cười rạng rỡ. Ông Nhì đang chăm chút ruộng vườn, chăm chú trâu thật khỏe mạnh để đón khách đến trải nghiệm làm nông vào mồng 3 Tết.

Gần 10 năm gắn bó với nghề du lịch trải nghiệm, chưa bao giờ niềm vui khi báo tin có khách đến lại lớn như lúc này. Năm rồi dịch Covid-19, khách vắng, ruộng đồng đìu hiu…

“Tôi mong hết dịch, thì tour cưỡi trâu, cày ruộng, cấy lúa sẽ lại hút khách thôi. Mảnh ruộng ngày xưa nuôi cả nhà tôi, giờ chuyển sang phục vụ du lịch, nhưng du lịch thất bát thì quay lại nghề nông… Vì vậy tôi không bỏ đất hoang, vẫn cấy vẫn cày, chăm nom con trâu cẩn thận đợi ngày đón khách” - ông Nhì nói. 

Con trâu là bạn nhà nông, nhưng để “người bạn” này thân thiện với du khách thì không phải chuyện đơn giản. Những con trâu được chọn phải đảm bảo tiêu chí: nghe lời chủ, khỏe mạnh, không dị ứng với mùi dầu thơm, kem chống nắng và không bất thình lình nổi cơn húc người. Cả trăm con trâu mới chọn được một con đáp ứng đủ tiêu chí làm du lịch - theo ông Phạm Nhì.

“Trâu từ nhỏ đã quen lời dạy của chủ nên 4 khẩu lệnh” mà nó hiểu là “dí” (đi thẳng), “dờ” (dừng lại), “dí ra” (rẻ trái), “quá vô” (rẻ phải). Thông qua hướng dẫn viên chúng tôi chỉ cho du khách hiểu cách phất roi trước khi cưỡi hoặc cày để tránh trâu nhảy, đi sai đường. Không chỉ hướng dẫn tỉ mỉ cách cỡi trâu, chúng tôi cũng thường xuyên theo sát con trâu để khi xảy ra sự cố còn xử lý kịp thời, tránh gây lo sợ, hoảng loạn cho du khách. Từ bước đầu còn bỡ ngỡ, con trâu cũng dần quen “nghề” khiến du khách rất thích thú” - ông Phạm Nhì kể với giọng hồ hởi.

Với nhiều nông dân như ông Phạm Nhì, và trước đó là ông nội, cha của ông suốt đời chỉ biết gắn bó với mảnh ruộng, đàn trâu, không ai nghĩ rằng có lúc con trâu được “đổi vận”, không quá vất vả trên đồng cạn dưới đồng sâu như thế này nữa. Ông Nhì nhớ không biết bao lần, mất bao công sức đi chọn cho đúng con trâu hiền về làm bạn. Con trâu có xoáy ở trán, lại ngay ngắn giữa 2 sừng là tốt nhất vì điều này khẳng định con trâu đó thông minh, rất biết nghe lời chủ. Còn con trâu có xoáy ở vị trí khác thì không không đáng tin. Nên đàn trâu của ông Nhì “ăn điểm” với du khách nhờ vóc dánh mạnh khỏe, mắt lớn, trán vuông vức, lưng hơi cong gồ lên, hai tai sát sừng, hai gót chân sau không chụm vào nhau khi đứng… Những lão nông trong làng đôi khi nhớ ruộng nhớ đồng hay ra nhìn bầy trâu của ông thong dong gặm cỏ mỗi chiều…

Không chỉ quý con trâu mang lại sinh kế cho cả nhà, những nông dân như Phạm Nhì, Phạm Hò luôn xem con trâu là bạn bè, trâu được chăm sóc cẩn thận, thức ăn ngon, bổ dưỡng, được định kỳ thăm khám bởi bác sĩ thú y. Và những chú trâu ngoan ngoãn, luôn biết nghe lời chủ, mang lại niềm vui cho biết bao du khách đến từ những phương trời xa xôi.

Ông Trần Văn Khoa – Giám đốc điều hành Công ty TNHH Jack Tran Tours cho biết, sản phẩm du lịch từ con trâu này công ty bắt đầu xây dựng từ năm 2010 và thịnh hành từ 2015 trở lại đây. Mùa du lịch những năm trước, công ty liên kết đến 20 hộ có trâu, có ruộng ở Cẩm Thanh, Cẩm Hà, Cẩm Châu. Du khách sẵn sàng bỏ vài chục đô la để tham gia trải nghiệm trong 5 tiếng đồng hồ và có những phản hồi rất tích cực. Nhờ cách làm du lịch hay, sáng tạo mà nông dân nâng có thu nhập cao từ con trâu, mảnh ruộng của họ.

Theo ông Phạm Hò (nông dân thôn Võng Nhi), nông nghiệp ngày nay thay đổi theo hướng hiện đại nên công việc của con trâu, cái cày được thay bằng máy móc. Nếu không có sản phẩm du lịch trải nghiệm độc đáo với con trâu, cái cày thì tập quán canh tác này dần mất đi và con trâu cũng trở nên vô dụng đối với người nông dân.

“Trước đây, nông dân nuôi trâu chỉ để lấy ức kéo cày, hoặc để sinh sản, lấy phân bón ruộng. Nhưng khi “chuyển” con trâu sang làm du lịch, thu nhập của nông dân chúng tôi cũng thấm khá hơn” - ông Nhì nói. Nhờ sản phẩm du lịch trải nghiệm “cỡi trâu – cày ruộng” khá độc đáo này mà chỉ 700m2 đất đã giúp ông Phạm Nhì thu tiền triệu mỗi tháng. Nếu so với việc trồng lúa thì thu nhập cao hơn cả chục lần.

Và có một thực tế là khi Hội An lên cơn “sốt” đất, nhiều nông dân bán ruộng đồng cho doanh nghiệp xây villa, khách sạn, homestay nên những nét làng của Hội An theo đó dần nhạt nhòa. Ông Nhì cùng với nhiều người khác quyết giữ lại mảnh ruộng của tổ tiên, làm du lịch vừa có thu nhập ổn, vừa giữ không gian xanh, yên bình như ngàn xưa của Hội An.

Theo ông Trần Văn Khoa, sản phẩm du lịch trải nghiệm cho du khách cưỡi trâu, cày ruộng, cấy lúa đã mang đến những trải nghiệm thú vị cho du khách đến từ châu Âu, Mỹ, Úc và cả châu Á. Đây nét văn hóa nông nghiệp độc đáo mà ở đất nước họ đã mất từ hàng trăm năm trước.

“Hiện nay ở Hội An, rất nhiều doanh nghiệp du lịch đã có sản phẩm này trong tour du lịch. Điều này chứng minh sự cuốn hút của mô hình du lịch trải nghiệm nói chung và hình ảnh con trâu, cái cày trong nông nghiêp đối với du khách trên thế giới, nông nghiệp đã tạo ra giá trị kinh tế và gìn giữ nét văn hóa bản địa” – ông Trần Văn Khoa nói.

Những ngày này, những người mong chờ dịch Covid-19 lắng dịu, du khách trở lại như ông Trần Văn Khoa, ông Phạm Nhì, Phạm Hò… hay hàng trăm ngàn cư dân Hội An chỉ lấy du lịch làm sinh kế thì những âm thanh cười đùa vui vẻ của du khách trên lưng những chú trâu lành nghề, trên những đám ruộng xanh tốt ở Cẩm Thanh ngày nào làm lòng họ nôn nao.

Du khách Tây vô cùng thích thú với cách gọi tên mà ông Trần Văn Khoa dành cho những con trâu là BMW, những chú bò là Lamborghini (hiệu những siêu xe)… Có những người vượt hàng ngàn cây số từ khắp nơi trên thế giới đến với Hội An, chỉ để cỡi những chú trâu và sục chân vào bùn lầy trên đồng ruộng Cẩm Thanh, bởi đơn giản nó mang lại niềm vui, được trải qua những giây phút thật yên bình trong một thế giới lúc nào cũng tiềm ẩn âu lo…

Trên trang Tripadvisor của Jack Tran Hoi An Eco  -Tour có đến hàng ngàn chia sẻ của du khách khắp nơi trên thế giới về những trải nghiệm thú vị khi tham gia sản phẩm du lịch cưỡi trâu, cày ruộng.

“Trải nghiệm trồng lúa và cày cùng trâu là điểm nổi bật trong chuyến đến Việt Nam của chúng tôi. Công việc của người nông dân Hội An cho chúng biết cách trồng, chăm sóc lúa và sự thay đổi của hoạt động này trong mấy mươi năm qua. Đặc biệt, trâu không chỉ để cày ruộng mà chúng như thành viên trong gia đình, rất thân thiện. Tôi nghĩ hoạt động mang tính giáo dục cao, sẽ hữu ích đối với gia đình có trẻ nhỏ”. (Karsyw, du khách người Mỹ)