Khó tăng thu ngân sách

Chưa có quyết định chính thức, nhưng cơ quan thuế kiến nghị trước cuộc họp với Ban Kinh tế - ngân sách HĐND tỉnh sáng 17.11, thu ngân sách năm 2016 sẽ chỉ bằng dự toán trung ương giao (8.795 tỷ đồng). Con số này cũng đã vượt gần 2.500 tỷ đồng so với kế hoạch năm 2015 do HĐND tỉnh giao cho ngành thuế.

Vượt thu, chủ yếu từ ô tô

Thu ngân sách năm 2015 được “ấn định” phải đạt 6.200 tỷ đồng (trung ương giao), 6.350 tỷ đồng (HĐND tỉnh giao) sẽ vượt xa dự tính. Ngày 17.11, Cục Thuế Quảng Nam công bố trước Ban Kinh tế - ngân sách HĐND tỉnh, chỉ tính đến ngày 31.10.2015, tổng thu ngân sách trên địa bàn là 7.306 tỷ đồng (đạt 117,8% dự toán trung ương và 115% dự toán HĐND tỉnh giao). Con số thu này có khả năng tăng đến 8.000 tỷ đồng khi kết thúc năm 2015.

Khu vực công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh luôn áp đảo về số thuế nộp, dự kiến sẽ đạt khoảng 5.347 tỷ đồng (đạt 135,2% và tăng 48,1%). Trong khi khu vực doanh nghiệp nhà nước trung ương, thuế thu nhập cá nhân hay thu tiền sử dụng đất có khả năng vượt dự toán thì số thu từ doanh nghiệp nhà nước địa phương, FDI đều bị sụt giảm nghiêm trọng, không đủ khả năng để hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách. Ông Lê Mai Khắc Hưng - Phó cục trưởng Cục Thuế lý giải nguồn thu doanh nghiệp nhà nước địa phương sụt giảm là do thị trường xuất khẩu yến sào Hội An thiếu tính ổn định, gặp khá nhiều khó khăn, không thể cạnh tranh giá bán trên thị trường. Giá bán bình quân trong 10 tháng qua của yến sào Hội An chỉ 67 triệu đồng/kg, thấp hơn giá bán năm 2014 đến 22 triệu đồng/kg. Khu vực FDI thiếu hụt chủ yếu do việc cưỡng chế, thu hồi nợ 2 công ty khai thác vàng chưa hiệu quả. Bộ Tài chính giao thu nợ và phát sinh 2 đơn vị này khoảng 140 tỷ đồng, nhưng chỉ mới thu 4,5 tỷ đồng. Ngoài ra, do tác động của chính sách thuế giá trị gia tăng, nhiều mặt hàng (phân bón, thức ăn chăn nuôi, gia cầm và thức ăn cho vật nuôi khác) đã chuyển sang đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.  Tình trạng biển xâm thực đã khiến nhiều doanh nghiệp du lịch hụt lượng khách lưu trú và doanh nghiệp khác đã chuyển một phần năng lực sản xuất vào Quảng Ngãi nên doanh thu và lợi nhuận giảm.
Theo ông Hưng, xét tổng thể thì tốc độ thu ngân sách vượt khá cao, nhưng cơ cấu nguồn thu nội địa phụ thuộc rất lớn vào số thu của 2 công ty sản xuất, lắp ráp ô tô du lịch (KIA và Mazda) của Trường Hải. Tổng dự toán thu ngân sách năm 2015 của 2 công ty này 2.800 tỷ đồng, nhưng chỉ trong vòng 10 tháng qua đã thu khoảng 3.510 tỷ đồng, đạt 125,3% dự toán, vượt thu 710 tỷ đồng. Cơ cấu nguồn thu phụ thuộc quá nhiều vào Trường Hải thì khó bền vững, nhưng dựa vào đâu để tăng thu thì ngành thuế khó có thể tính toán được.

Tăng thu thuế chủ yếu nhờ vào sự phát triển của 2 công ty sản xuất, lắp ráp ô tô du lịch Trường Hải. Ảnh: T.D

Không dễ tăng thu

Theo Cục Thuế Quảng Nam, dự kiến Bộ Tài chính sẽ giao thu nội địa năm 2016 khoảng 8.795 tỷ đồng. Cụ thể, thu từ 2 công ty ô tô du lịch của Trường Hải 4.590 tỷ đồng, sử dụng đất 500 tỷ đồng, các nhà máy thủy điện 475 tỷ đồng, thu từ các doanh nghiệp còn lại và nguồn thu khác 3.230 tỷ đồng. Nếu loại trừ những nguồn thu có tính chất đặc thù như năm 2015 (161 tỷ đồng), thì dự toán thu nội địa (không bao gồm tiền sử dụng đất năm 2016) đã tăng 15,3% so với thực hiện năm 2015.

Quyết định chính thức cho dự toán ngân sách năm 2016 sẽ được công bố trong vòng một tháng tới. Số thu ngân sách buộc phải gia tăng là điều chắc chắn, nhưng phân tích các nguồn thu năm 2016, ngành thuế sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực để thực hiện được dự toán, nên cơ quan này đề nghị chỉ nên dừng ở mức dự toán như Bộ Tài chính giao là 8.795 tỷ đồng. Con số này đã tăng lên gần 2.500 tỷ đồng so với dự toán năm 2015. Thống kê nhiều năm cho thấy tăng thu ngân sách đáng kể đều nhờ vào thu thuế ô tô. Năm 2015 số thu từ ô tô tăng đột biến nhờ sản lượng tiêu thụ ô tô cao so với các năm qua. Tuy nhiên, sản xuất và tiêu thụ ô tô du lịch chịu tác động rất lớn của thị trường nên khó có khả năng dự báo. Khả năng cạnh tranh về giá, thị phần ô tô ngày càng trở nên căng thẳng hơn cho doanh nghiệp sản xuất ô tô trong nước khi thị trường đã xuất hiện nhiều dòng xe ô tô du lịch xuất xứ từ khối ASEAN. Đó là chưa kể Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt được thông qua có hiệu lực từ ngày 1.7.2016 sẽ giảm thuế dòng xe ô tô có dung tích xi lanh từ 2.000cm3 trở xuống, dự báo sẽ ảnh hưởng trực tiếp làm hụt thu nội địa, khó có nguồn thu nào khác để bù đắp. Trong khi đó, dự toán thu ngân sách Bộ Tài chính giao lại chưa tính đến yếu tố sửa đổi, điều chỉnh, giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với dòng xe này khi các dòng xe do Trường Hải sản xuất chủ yếu có dung tích xi lanh từ 2.000cm3 trở xuống, chiếm trên 90% tổng lượng xe du lịch bán ra.

Trong khi đó, các nhà máy thủy điện đang đối mặt với thiếu nước. Năng lực sản xuất phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thời tiết, công suất phát điện trong điều kiện bình thường ổn định theo thiết kế, năng lực sản xuất không có sự tăng trưởng. Còn số lượng doanh nghiệp nhà nước địa phương giảm dần do cổ phần hóa, tỷ trọng vốn chuyển dần sang khu vực ngoài quốc doanh, nên khả năng nộp thuế có xu hướng ngày càng giảm dần và năng lực sản xuất của doanh nghiệp FDI chưa có dấu hiệu tăng trưởng... Tất cả yếu tố bất lợi này tác động đến khả năng tăng thu. Ông Nguyễn Đức, Trưởng ban Kinh tế - ngân sách HĐND tỉnh cho rằng sẽ ủng hộ ngành thuế với đề nghị mức thu này, trình HĐND tỉnh xem xét. Cơ quan thuế cần rà soát các khoản thu, khai thác các nguồn thu xây dựng vãng lai, tài nguyên, khoáng sản và nên tham mưu việc sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách.

TRỊNH DŨNG