Khó thu hồi nợ bảo hiểm xã hội

Đến hết tháng 9.2016, số nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) là hơn 177 tỷ đồng nhưng việc thu hồi rất khó khăn. Đáng chú ý, không chỉ nợ BHXH, doanh nghiệp còn chiếm dụng tiền trích đóng từ người lao động (trừ theo tiền lương) nộp cho BHXH.

Chây ì

Doanh nghiệp (DN) nợ các khoản BHXH trong thời gian dài và lờ các cam kết trả nợ là câu chuyện khá quen thuộc trên địa bàn tỉnh. Những chế tài bắt buộc DN phải thực hiện trách nhiệm đối với người lao động dường như vẫn chưa đủ sức răn đe, nên nợ cứ dây dưa. Dù cơ quan chức năng thường xuyên tổ chức các đợt  thanh tra, kiểm tra nhưng hầu hết DN đều đổ lỗi do làm ăn khó khăn nên chậm đóng hoặc không đóng BHXH. Trước năm 2016, BHXH tỉnh có chức năng khởi kiện DN nợ BHXH ra tòa dân sự, nhờ đó thu hồi được một số nợ. Nhưng từ tháng 1.2016 trở đi, chức năng này chuyển qua tổ chức công đoàn thì chưa có đơn vị nào bị khởi kiện. Lý do cấp trung ương chưa có hướng dẫn thực hiện cụ thể về vấn đề trên đối với tổ chức công đoàn.

Đợt thanh tra liên ngành của tỉnh về thực hiện pháp luật lao động tại DN do Sở LĐ-TB&XH chủ trì vào tháng 7.2016 yêu cầu DN trả nợ đúng lộ trình cam kết. Sau đó, ngành BHXH  tổ chức làm việc với Công ty CP nhà Việt Nam Vinahouse, Công ty TNHH MTV Con Đường Xanh Quảng Nam nhưng hai DN này vẫn lờ các cam kết đã ký. Đến tháng 9.2016, số tiền nợ BHXH của Công ty TNHH MTV Con Đường Xanh Quảng Nam lên đến hơn 8,6 tỷ đồng trong hơn 7 tháng của 1.388 lao động. Công ty CP nhà Việt Nam Vinahouse nợ hơn 769 triệu đồng trong hơn 15 tháng của 53 lao động. Cơ quan BHXH tỉnh đã nhiều lần liên hệ lại với 2 DN này nhưng vẫn không nhận được câu trả lời dứt điểm về thời gian trả nợ.

Công ty TNHH MTV Con Đường Xanh Quảng Nam vẫn chưa chuyển trả nợ BHXH cho người lao động của công ty.Ảnh: D.L

Trong tháng 10.2016, Thanh tra Sở LĐ-TB&XH cùng các ngành Công an, BHXH, Liên đoàn Lao động tỉnh thành lập đoàn thanh tra chuyên đề về thực hiện pháp luật BHXH, làm việc tại 20 DN có nợ đọng BHXH kéo dài nhằm thu hồi nợ nhưng không đạt được kết quả. Theo ông Nguyễn Ngọc Bá - Trưởng phòng Khai thác, thu hồi nợ (BHXH tỉnh), tổng số tiền mà 20 DN nợ là hơn 15 tỷ đồng. Sau khi Sở LĐ-TB&XH có quyết định thanh tra gửi đến các DN kéo dài đến hết đợt thanh tra, DN chuyển trả cho cơ quan BHXH được hơn 4,2 tỷ đồng.

Chiếm dụng tiền BHXH

Trong số 20 DN nằm trong đợt thanh tra nêu trên, có những DN đã trích từ lương phần tiền đóng BHXH của người lao động nhưng không chịu nộp về cơ quan BHXH. Bao gồm: Công ty TNHH Việt Lý Miền Trung (KCN Điện Nam - Điện Ngọc, TX.Điện Bàn) có số nợ hơn 329 triệu đồng, trong đó phần của người lao động mà DN đã thu là hơn 91 triệu đồng. Công ty TNHH Dịch vụ du lịch - xây dựng dân dụng, trang trí nội thất và thương mại Kim Vinh (phường Điện Dương, TX.Điện Bàn) nợ hơn 292 triệu đồng, trong đó phần của người lao động là hơn 114 triệu đồng. Công ty TNHH MTV Mai Linh Tam Kỳ (TP.Tam Kỳ) nợ hơn 721 triệu đồng, trong đó phần trích đóng của người lao động là hơn 249 triệu đồng. Công ty TNHH MTV may Minh Phương (KCN Thuận Yên, TP.Tam Kỳ) nợ hơn 1,1 tỷ đồng, trong đó phần của người lao động là hơn 299 triệu đồng… Theo đó, đoàn thanh tra đã yêu cầu các đơn vị phải chuyển trả phần của người lao động ngay trong tháng 10.2016.

Ông Bá cho biết: “Trong số tiền nợ này, phần của người lao động đóng hơn 1,6 tỷ đồng mà DN đã trích trừ vào tiền lương nhưng không chịu chuyển trả đến cơ quan BHXH. Đây là hành vi chiếm dụng tiền của người lao động bất hợp pháp cần được xử lý nghiêm. Hiện nay, chế tài xử phạt đối với hành vi nợ kéo dài hoặc trốn đóng BHXH còn chưa mạnh. Đáng chú ý, chế tài mới được quy định tại Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đã lùi thời gian thi hành nên chưa đủ tính răn đe đối với DN”.

Theo cơ quan BHXH, đến thời điểm này, phần nợ BHXH mà DN đã thu của người lao động vẫn chưa được chuyển trả đủ. BHXH tỉnh sẽ tiếp tục theo dõi, đôn đốc các DN trên thực hiện trách nhiệm đối với người lao động. Riêng phần nợ thuộc trách nhiệm của DN, các DN có cam kết trả dứt điểm nợ đến tháng 12.2016, sau thời gian này đoàn thanh tra sẽ tiến hành phúc tra để xử phạt theo quy định.

LÊ DIỄM