Củ khoai từ khá quen thuộc với nhà nông ở Quảng Nam. Cứ độ tầm tháng năm, tháng sáu âm lịch, bà con lại vun đất trồng đến tháng mười một, tháng Chạp âm lịch khi trời đổ mưa dầm, gió bấc, giá lạnh là thời điểm rộn ràng vào mùa thu hoạch khoai từ. Những ngày này, các ngả quê, chợ phố, từng rổ khoai từ đầy ngồn ngộn được bày bán.
Củ khoai từ mới thu hoạch hoặc mua về, lấy vài củ rửa sạch, cho vào nồi nước, thêm ít muối rồi nấu khoảng mười lăm phút là chín. Một ít muối đậu giã nhỏ đặt bên cạnh rổ khoai từ vẫn còn nóng hổi chẳng mấy chốc đã hết vèo. Rồi cả chén chè, đĩa xôi khoai từ còn nóng hổi. Tất cả những món quê kiểng ấy lại chính là những món quà vặt thú vị của một thời cơ cực, vất vả. Đặc biệt ai đã từng nếm đủ món sơn hào hải vị đắt tiền, nếu thử một lần húp chén canh khoai từ nấu cá tràu thì không gì tả được, nó làm lòng mình thật ấm áp và bao nhiêu mệt nhọc cũng dường như tan biến hết.
Canh khoai từ nấu cá tràu chế biến khá công phu. Muốn có nồi canh ngon nhất thiết phải chọn loại cá tràu đồng, thịt săn chắc, ăn béo và khá thơm. Cá tràu bắt được hay mua về thả vào trong thau nước, thay nước nhiều lần cho cá nhả bớt chất nhớt. Dùng lá tre vuốt hết chất nhớt trên thân cá, cẩn thận móc bỏ mang, ruột cá, cắt bỏ vây. Cá rửa sạch để ráo. Luộc cá vừa phải, để nguội sau đó gỡ tách thịt khỏi phần xương. Ướp cá với gia vị gồm dầu ăn, nghệ tươi giã nhuyễn, ớt bột, muối, tiêu, đường.
Với khoai từ, gọt bỏ lớp vỏ lụa, rửa sạch để ráo. Theo kinh nghiệm, muốn cho nồi canh sền sệt, ăn giống như súp, vị ngọt tan đều trong canh thì dùng dao đập dập khoai từ thành mớ bột nhuyễn.
Xương cá sau khi tách đem giã nhỏ, lọc lấy nước cốt. Khử dầu phụng um cá chín, bốc mùi thơm, nhanh tay cho nước cốt xương cá vào. Đợi nồi cá sôi vài dạo, chế thêm nước sao cho vừa ăn, nồi canh không đặc quá, cũng không loãng quá. Tiếp tục cho bột khoai từ đã giã nhuyễn vào, đun sôi, vừa đun vừa khuấy, đến khi nồi bột trở nên trong, thì cũng là lúc canh chín.
Canh khoai từ tuy nhọc công chế biến, nhưng bổ dưỡng, phù hợp với mọi thể trạng. Nhiều người có thói quen cho vào chén một ít cơm nóng, chan đầy canh vào, dùng đũa trộn đều, sao cho canh nhiều hơn cơm, cứ thế mà thưởng thức. Nhưng tuyệt nhất vẫn là múc tô canh khi còn nghi ngút khói, húp xoay quanh tô như húp cháo, ngon ơi là ngon! Chỉ cần ăn nguyên một tô là đã thấy no lòng.
THANH LY