Kiểm soát an toàn thực phẩm: Cấp nào cũng khó!

Khó từ tuyến huyện, xã

Ông Nguyễn Xuân Vũ - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết, riêng ngành nông nghiệp khi kiểm tra an toàn thực phẩm (ATTP) ở các địa phương gặp rất nhiều khó khăn.

Đơn cử, huyện không thể nào thành lập đoàn kiểm tra về ATTP nông nghiệp vì ngay lãnh đạo phòng cũng không có chứng chỉ hoặc kiến thức để có thể xử lý vi phạm. Đây cũng là điều gặp phải ở hầu hết địa phương khi nguồn nhân lực được đào tạo đúng chuyên ngành làm công tác quản lý về ATTP hiện rất thấp, còn hạn chế về kỹ năng và kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm nghiệm, áp dụng chỉ tiêu kiểm soát ATTP.

Xử phạt nhiều cơ sở kinh doanh vi phạm về ATTP

Trong 10 tháng của năm 2023, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh đã xử phạt tổng số tiền hơn 335 triệu đồng từ các vi phạm về ATTP như không có Giấy xác nhận tập huấn kiến thức về ATTP; không bảo đảm ngăn ngừa nhiễm chéo giữa thực phẩm chưa qua chế biến và thực phẩm đã qua chế biến, vi phạm quy định về điều kiện bảo quản thực phẩm; các hành vi kinh doanh nhập lậu, thực phẩm giả, không rõ nguồn gốc...

Tính đến cuối tháng 10, Quảng Nam xảy ra 10 vụ ngộ độc thực phẩm. Hai vụ việc nổi trội nhất là ngộ độc cá chép làm chua tại huyện Phước Sơn gây tử vong 1 người; vụ ngộ độc bánh mì Phượng ở Hội An làm 313 người mắc. Sở Y tế nhận định, các vụ ngộ độc thực phẩm trên địa bàn tỉnh thời gian qua phần lớn do tập quán ăn uống của các hộ gia đình và tại các cơ sở kinh doanh ăn uống nhỏ lẻ. Các vụ ngộ độc này đã được điều tra, xử lý kịp thời, đúng quy định...

Hiện tại, Phòng NN&PTNT và Phòng Công Thương tuyến huyện thiếu nhân lực phụ trách về ATTP dẫn đến công tác bảo đảm ATTP địa phương còn nhiều hạn chế.

Bà Lê Thị Hồng Cẩm - Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh cho biết, ở tuyến huyện còn khó khăn về việc bố trí nhân sự làm công tác ATTP chưa đúng chuyên môn, chuyên trách. Điều này dẫn đến chất lượng các cuộc kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính về ATTP tại tuyến huyện, xã chưa được tiến hành thường xuyên, thậm chí bỏ sót.

Trong khi đó, số lượng các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm không thuộc diện cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm nhiều và thường xuyên biến động nên khó khăn cho công tác quản lý nhà nước cũng như việc triển khai thực hiện các quy định về ATTP của các hộ sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ.

Đặc biệt, việc quản lý cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố, cơ sở nhỏ lẻ kinh doanh thực phẩm theo mùa cũng như loại hình dịch vụ nấu ăn lưu động tự phát hiện có rất nhiều tiềm ẩn, nhiều nguy cơ mất ATTP nhưng vẫn chưa được kiểm soát.

Không chỉ khó quản lý các cơ sở kinh doanh trực tiếp, thương mại điện tử bùng nổ với các hình thức kinh doanh thực phẩm online trong khi quy định quản lý, xử lý và truy xuất đơn vị kinh doanh theo hình thức này vẫn không đầy đủ. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng không kiểm soát được các cơ sở kinh doanh này và chất lượng sản phẩm trên thị trường thông qua hình thức mua bán trực tuyến.

Cần có đầu mối chung

Tại cuộc làm việc của Ban chỉ đạo liên ngành về ATTP, đại diện các sở ngành đều nêu những khó khăn về nguồn nhân lực lẫn kinh phí để vận hành các cuộc thanh tra, kiểm tra.

Ông Văn Bá Sơn - Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL cho biết, trong năm 2023, môi trường du lịch gặp một số vụ ngộ độc thực phẩm gây ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh du lịch của Quảng Nam.

“Khi kiểm tra môi trường du lịch, chúng tôi rất xem trọng vấn đề vệ sinh ATTP của các cơ sở kinh doanh tại những địa điểm du lịch của tỉnh. Các vụ ngộ độc thực phẩm tại Hội An vừa qua đã ảnh hưởng lớn đến môi trường du lịch.

Trong khi đó, kiểm tra về ATTP đối với ngành du lịch rất khó vì chưa có quy định cụ thể, do vậy chúng ta cần có một đầu mối ở cấp tỉnh. Cũng cần thiết phải có cam kết giữa đơn vị kinh doanh thực phẩm, đơn vị cung ứng nguyên liệu, các nhà hàng, quán ăn tại các địa điểm du lịch” - ông Văn Bá Sơn nói.

Cùng với nhân lực, kinh phí hoạt động chương trình ATTP tại Quảng Nam còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động là điều được các các sở ngành nêu ra. Bên cạnh đó, bà Lê Thị Hồng Cẩm cho rằng, hiện nay mô hình quản lý ATTP chưa thống nhất đồng bộ từ Trung trương đến địa phương.

“Sự phân công trách nhiệm trong quản lý ATTP chưa rõ ràng, hầu như tất cả vụ ngộ độc, sự cố ATTP đều do Chi cục ATTP thuộc Sở Y tế xử lý, trong khi đó quản lý ATTP hiện nay do 3 ngành gồm: Y tế, NN&PTNT, Công Thương. Sự phối hợp trong công tác chia sẻ dữ liệu quản lý và báo cáo cũng gặp nhiều khó khăn khi ngành y tế chủ trì nhưng số liệu thì do các ngành quản lý cung cấp, do đó sẽ gặp nhiều trùng lắp” - bà Lê Thị Hồng Cẩm nói.

Đề nghị thành lập một cơ quan đầu mối để thống nhất quản lý nhà nước về ATTP trên địa bàn tỉnh theo Chỉ thi 17 của Ban Bí thư Trung ương về tăng cường đảm bảo an ninh, ATTP trong tình hình mới là điều được Sở Y tế đề xuất. Theo đó, hiện nay đã có một số tỉnh/thành thành lập Ban Quản lý ATTP hoặc Sở ATTP và đây chính là đầu mối để xử lý, kiểm soát về vấn đề ATTP trên địa bàn.