Lại bất an do nổ mìn lấy đá

Việc nổ mìn khai thác đá ở núi Chà Ró (thị trấn Phú Thịnh, Phú Ninh) gần đây đã làm xáo trộn đời sống sinh hoạt, gây bất an cho người dân địa phương.

Khu vực khai thác đá của công ty. Ảnh: T.H

Nỗi lo

Năm 2005, UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác đá cho Công ty TNHH Thái Bình (trụ sở đóng tại xã Tam An, huyện Phú Ninh) tại khu vực núi đá Chà Ró. Tuy nhiên, thời gian qua, việc nổ mìn phá đá tại đây đã gây nhiều bức xúc cho người dân. Bà Mai Thị Trợ (trú khối phố Tân Phú, thị trấn Phú Thạnh) cho biết: “Nhà tôi cách mỏ đá hơn 200m, luôn phải sống trong cảnh thắc thỏm âu lo. Trưa đi làm đồng về, đang dọn cơm ăn là bắt đầu nghe tiếng kẻng báo động nổ mìn của đơn vị khai thác đá. Nhiều lúc tiếng nổ long trời lở đất, hoảng sợ quá đành chạy vào nhà tắm tạm lánh cho an toàn”. Vừa dứt lời, bà Trợ chỉ tay vào mảng tường đã bị nứt một đường dài và vào mái nhà đã bị thay mới 5 tấm ngói mà theo bà là do ảnh hưởng của việc nổ mìn. Cùng cảnh ngộ, bà Nguyễn Thị Nhàn (khối phố Nam Đông, thị trấn Phú Thịnh) nói: “Trong lúc nổ mìn, căn nhà cấp 4 của tôi rung lắc mạnh, cảm giác như đổ sụp bất cứ lúc nào. Nguy hiểm hơn, những mảnh đá trong núi còn bay đến tận nhà, đến ruộng sản xuất của dân”.

Ngoài bị “tra tấn” bởi tiếng nổ mìn, đá văng vào nhà ở, nhiều người dân ở đây còn bức xúc trước tình trạng bụi đất, đá phủ vào khu dân cư. Vì vậy, người dân đã có đơn khiếu nại tập thể và kéo lên công ty yêu cầu khắc phục hậu quả. Có thời điểm, người dân đến cản trở thi công tại núi Chà Ró. Sự vụ nghiêm trọng đến mức chính quyền huyện Phú Ninh phải tổ chức đối thoại với dân. Chiều 3.12, đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh (gồm Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh, Phòng Khoáng sản (Sở Tài nguyên - môi trường), đại diện Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường - Công an tỉnh, Sở Công Thương) đến kiểm tra hiện trường và làm việc với lãnh đạo công ty. Theo ghi nhận của chúng tôi, địa điểm khai thác mỏ đá cách một số ngôi nhà khoảng hơn 200m, mảng tường nhà dân có dấu hiệu rạn nứt. Đá khai thác văng tứ tung trên các con đường và vào tận nhà dân. Chúng tôi quan sát tại khu vực mỏ, công ty không hề có bảng cấm, hoặc chỉ dẫn lối đi an toàn trong thời gian nổ mìn, không có đường cản và thông báo cụ thể ngày giờ nổ mìn…

Bán đất trái phép

Làm việc với đoàn kiểm tra của tỉnh, Công ty TNHH Thái Bình thừa nhận, công tác bảo vệ môi trường còn những hạn chế như quy trình nổ mìn đôi khi không đúng giờ quy định do bị trục trặc về kỹ thuật, đường nội bộ để vận chuyển đá sơ sài, lượng cây xanh trồng chung quanh khu vực mỏ chưa đảm bảo về độ cao và mật độ. Vị trí khai thác gần một hộ dân đang sinh sống nên ảnh hưởng đến độ rung và tiếng ồn. Năm 2011, công ty không có báo cáo kết quả giám sát môi trường… Ông Trần Minh Thế - Giám đốc Công ty TNHH Thái Bình cho biết: “Toàn bộ khu vực núi Chà Ró thuộc đất rừng Chương trình 327, quỹ đất công ích 5% của xã và đất đã có “bìa đỏ”. Trước đây, UBND huyện phê duyệt phương án đền bù cụ thể ở 3 khu vực khai thác, chế biến và vật liệu nổ. Theo quy định, đất thuộc Chương trình 327 chỉ hỗ trợ về cây cối chứ không bồi thường về đất. Riêng trường hợp hơn 20 hộ dân khiếu nại, công ty chỉ hỗ trợ khó khăn cho họ chứ không nói là hỗ trợ về đất đai. Tuy nhiên, đến nay mọi việc chúng tôi đã thỏa thuận xong và hoạt động thi công mỏ vẫn diễn ra bình thường”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ gây ô nhiễm về môi trường, Công ty TNHH Thái Bình còn bị ngành chức năng của huyện Phú Ninh “thổi còi” do khai thác rồi đem bán đất tận thu, trong khi chưa được sự cho phép của cấp có thẩm quyền. Báo cáo số 73/ BC-TNMT của Phòng TN-MT huyện Phú Ninh khẳng định, Công ty TNHH Thái Bình đã tự ý bóc, vận chuyển 38.890m3 đất tầng phủ của núi Chà Ró chở đi nơi khác tiêu thụ trái với quy định để thu lợi nhuận. Văn bản này cũng nêu, việc sử dụng diện tích đất thuê để khai thác, chế biến mỏ của công ty “có vấn đề”, như phạm vi ranh giới, các mốc giới tại hiện trường không rõ nguồn gốc, chưa có cơ sở để đánh giá diện tích đang sử dụng cụ thể; xây dựng bờ kè khu vực chế biến đá còn tạm bợ, chưa kiên cố, có nhiều khả năng sạt lở, trôi đất đá ra khu đất sản xuất của người dân khi xảy ra mưa lớn; bể lọc nước thải môi trường không đảm bảo… Giải thích vì sao công ty tự ý đem đất bán trái phép, ông Trần Minh Thế cho rằng, do trước đây, khi thăm dò, phê duyệt phương án khai thác mỏ chỉ toàn là... đá.

Như vậy, việc nổ mìn khai thác đá của Công ty TNHH Thái Bình đã gây bất an, làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của một số người dân. Trong khi chờ đợi kết luận chính thức của đoàn kiểm tra, đề nghị ngành chức năng cần cương quyết xử lý những sai phạm của công ty nhằm lập lại trật tự kỷ cương, kỷ luật trong hoạt động khai thác, quản lý khoáng sản theo đúng tinh thần Chỉ thị số 08  của Tỉnh ủy và Chỉ thị số 12 của UBND tỉnh.

TRẦN HỮU