Lại một mùa thi...

Tôi cứ ngạc nhiên khi dường như cả xã hội và báo chí, truyền thông cứ mỗi năm lại xúm xít quan tâm đến từng chi tiết của cuộc thi THPT. Những loạt bài tường thuật nóng hổi đến từng điểm thi, từng diễn biến bên lề, cập nhật từng bài giải ngay khi buổi thi chưa kết thúc… Mọi thứ xôn xao ấy khiến cho một kỳ thi thường niên bỗng trở nên nghiêm trọng, vô hình khoác lên vai thí sinh một áp lực không đáng có, như là một cuộc chiến mất còn. Và điều cốt lõi đơn sơ của kỳ thi dường như bị bỏ quên.

Năm nay, trong vệt chủ đề ấy còn xuất hiện cả những câu chuyện thí sinh được tổ chức cho đi chùa cầu may, chuyện nhà sư nọ làm phép đến những cây bút cho thí sinh dùng… Một không khí mê tín phủ lên kỳ thi như thế, càng đẩy cuộc thi xa khỏi tính chất kiểm tra kiến thức thông thường.

Việc học và thi theo chương trình, theo năng lực, theo cái lẽ công bằng vốn có - điều tôi gọi là cốt lõi đơn sơ của kỳ thi - đã thành ra thứ yếu bên cạnh những lo lắng và kỳ vọng vòng ngoài như vậy. Tôi nghĩ rằng xã hội, mà trực tiếp là các bậc phụ huynh và ngành giáo dục, đã vô tình đánh lạc hướng mối quan tâm của chính mình cùng thí sinh về một giá trị căn bản trong việc học và thi: nắm vững kiến thức - thi cử công bằng.

Bởi xét về nội dung, thì kỳ thi THPT quốc gia cũng như các bài kiểm tra hàng kỳ, nơi học sinh thể hiện thu hoạch kiến thức của mình sau mỗi giai đoạn học tập. Khác chăng là kỳ tốt nghiệp này quan trọng hơn một chút, nó là cuộc thi cuối cùng của thời học sinh. Có thể lo lắng, hồi hộp, và một chút lưu luyến nên thơ của giờ chia tay thời trung học… Còn cái áp lực ganh đua điểm chác để chen chân vào đại học, không phải là con đường duy nhất, và nhất là không nên được quyết định chỉ bằng một hai ngày cố gắng và phó thác cho may rủi.

Vì vậy lại nói một điều đã cũ: Phải có một triết lý, một phương pháp sao cho mỗi học sinh sẵn sàng cho kỳ thi này bằng từng buổi đến trường, từng giờ lên lớp trong cả quãng đời học sinh, chứ không chỉ là một cuộc chạy nước rút bị thổi phồng lên như con ngáo ộp vào mỗi mùa hè như thế này.

Đó nghĩa là xây dựng tinh thần học tập và ý thức về đạo đức và công bằng trong việc học và thi, từng ngày một. Để cho kỳ thi THPT sẽ trở nên một cột mốc thi vị, một kỷ niệm với nhiều niềm hứng thú và rung động đối với mỗi người đi qua mái trường phổ thông, thay vì một nỗi lo sợ và sự bấu víu vào những thế lực phù phiếm để được an tâm bằng những cuộc lễ chùa, cầu khấn…

Vả lại, một sĩ tử bước vào đời bằng niềm tin mê muội và thụ động, liệu sẽ trở nên con người thế nào và xây dựng nên một xã hội tương lai nào? Tôi chắc là không có nhiều hàm lượng tự tôn và mến chuộng tri thức ở trong đó.