Làng tôi...

Không phải ngẫu nhiên làng có cái tên như thế. Nhiều thế hệ trong làng đã chứng kiến bao lần di dời lập làng mới nhưng tên làng cũ vẫn được lưu giữ. Trước ngày giải phóng, tên làng có từ mảnh đất xa xôi của vùng Tây Giang, lấy tên của một con suối nhỏ. Trên đỉnh suối là ngọn đồi cao, có đất bằng phẳng, tộc người đoàn kết chặt chẽ, là nơi được chọn tổ chức Đại hội Đoàn kết các dân tộc thời chiến tranh. Sau ngày độc lập, theo yêu cầu của Đảng, người dân trong làng rời đất cũ, rời nơi chôn nhau cắt rốn xuống lập nghiệp vùng Đông Giang, xây dựng cuộc sống mới. Tên làng từ những cuộc di dân không bị mất đi mà tồn tại khắp núi rừng từ những lần chọn đất lập làng đến bây giờ.

Làng Bhơ Hôồng đã sản sinh, nuôi nấng biết bao thế hệ đồng bào Cơ Tu nơi đây để góp phần nhân lực cho cách mạng, cho đất nước. Chính cái nôi của làng đã làm rạng rỡ thêm công danh nhiều thế hệ các tộc họ trong làng. Dù họ đã mất đi hay vẫn còn sinh sống gắn kết với làng thì niềm tin mãnh liệt vào đất làng vẫn theo họ những lúc cúng đất bái làng, hiến trâu dâng máu ơn trời mỗi dịp xuân về giáp năm, hội mùa lúa mới…

Đã hơn mười sáu mùa xuân xa làng, mỗi lần trở về lòng cứ nôn nao vui sướng khi được tắm lại dòng sông tuổi thơ hôm nào dưới chân cầu bắc ngang vào làng; hay đi trên những cung đường cũ thân quen theo đuổi nhau mỗi khi bước chân đến trường, quần áo lấm lem bụi đất; vào những bụi cây mít, cây xoài, cây dừa tìm lại vết khắc tên từng đứa chằng chịt kín cả thân cây khi còn thơ dại…

Làng bao giờ cũng được chọn nơi đất cao, dễ thoát nước, có lối ra vào và dễ kiểm soát người lạ vào làng hay rút vào rừng mỗi khi có biến cố bên ngoài. Nội tôi từng kể, ngày xưa khi làng còn trên vùng cao giáp biên giới, có trường hợp xảy ra nạn “trả đầu”. Lúc đêm khuya, chợt xuất hiện người từ làng khác đến xâm nhập làng, nhờ có hàng rào báo động, người dân trong làng nhanh chóng theo đường phía sau làng chạy vào rừng, những người lạ không ai dám đuổi theo vì sợ chông thò đặt sẵn mắc mưu.

Ở làng tôi bây giờ nằm trên đất bằng được thời ông nội tôi đổi mua với người bản địa. Làng tựa lưng vào đỉnh núi cao, phía trước hai bên sườn làng có con sông và con suối chảy đảm bảo nguồn nước tắm và sinh hoạt quanh năm. Làng  không như ngày xưa phải canh phòng người lạ vào làng, thay vào đó là mở cổng làng đón khách thập phương đến cùng ăn, ở, sinh hoạt với người dân nơi đây. Mỗi dịp xuân về, làng tôi là nơi diễn ra các sự kiện lớn do xã và huyện đăng cai tổ chức, người dân trong làng được đào tạo làm hướng dẫn viên chuyên nghiệp đưa đón khách khám phá cuộc sống của làng. Văn hóa bản địa trở thành điểm thu hút mọi người đến nghiên cứu, chiêm ngưỡng, khám phá thỏa thích và để lại nhiều bài viết hay về con người và mảnh đất nơi đây.