Lập hồ sơ khoa học di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương

(QNO) - Ngày 25.1, UBND tỉnh Quảng Nam đã có công văn đề nghị Bộ Văn hoá - Thể thao và Du lịch thoả thuận lập hồ sơ khoa học di tích quốc gia đặc biệt Phật viện Đồng Dương tại xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình. Căn cứ Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hoá quy định về các tiêu chí xếp hạng di tích, Khu di tích Phật viện Đồng Dương hội đủ các giá trị đặc biệt tiêu biểu.

Di tích Phật viện Đồng Dương tại xã Bình Định Bắc, huyện Thăng Bình là một trung tâm Phật giáo lớn nhất của Vương quốc Chămpa, đồng thời là một trong những trung tâm tôn giáo lớn ở khu vực Đông Nam Á lúc bấy giờ.

Theo nội dung tấm bia phát hiện ở Đồng Dương; năm 875, Vua Indravarman II đã cho xây dựng một Tu viện Phật giáo và đền thờ vị Bồ tát bảo hộ cho vương triều là Laksmindra Lookesvara Svabhayada (dưới triều đại Indravarman II, kinh đô của Vương quốc Chămpa là Indrapura tại khu vực làng Đồng Dương ngày nay). Cuộc khai quật khảo cổ học năm 1902 cho thấy Khu di tích Phật viện Đồng Dương là một quần thể di tích được xây dựng có quy mô lớn, trong đó, Khu đền thờ chính và các tháp được phân bố trên một trục từ Tây sang Đông, dài khoảng 1.300m, riêng Khu đền thờ chính nằm trong khu vực hình chữ nhật, dài 326m, rộng 155m với nhiều công trình kiến trúc có chức năng khác nhau cùng nhiều hiện vật điêu khắc giá trị. Phần lớn các tác phẩm điêu khắc tìm thấy ở Đồng Dương mang những yếu tố Phật giáo, kết hợp nghệ thuật Ấn Độ giáo, cùng với sự sáng tạo độc đáo của những nghệ nhân bản địa, tạo nên phong cách Đồng Dương nổi tiếng trong nghệ thuật Chămpa từ giữa đến cuối thế kỷ IX, hình thành khu di tích quan trọng vào bậc nhất của kiến trúc Phật giáo Chămpa và được mệnh danh là “Toà tu viện giữa đô thành”. Đây là trung tâm nghiên cứu, dịch thuật kinh sách, đào tạo tăng sĩ của Phật giáo Chămpa, là quần thể kiến trúc, nghệ thuật đánh dấu sự phát triển rực rỡ Vương quốc Chămpa xưa; là địa điểm khảo cổ nổi bật của miền Trung và cả nước, được Bộ Văn hoá Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích quốc gia tại Quyết định số 16/2000/QĐ-VH ngày 21/9/2000.

ĐÔNG PHƯƠNG