Lén lút khai thác cát trắng

Dọc hai bên đường cứu nạn cứu hộ ven biển từ TP.Tam Kỳ đến huyện Thăng Bình lại bùng phát nạn khai thác cát trắng lén lút vào ban đêm. Những lỗ hổng trong quản lý, kiểm tra, giám sát đã khiến tài nguyên khoáng sản bị “rút ruột”.

Việc khai thác cát trái phép đã ảnh hưởng đến rừng phòng hộ PASCA. Ảnh: H.P

Trộm cát, phá rừng

Đường cứu nạn cứu hộ ven biển từ TP.Tam Kỳ đến huyện Thăng Bình đang được thi công, chạy song song với tuyến Thanh niên ven biển. Dọc hai bên đường từ thôn Kim Đới (xã Tam Thăng) qua địa bàn xã Tam Phú (TP.Tam Kỳ) dài hơn 10km đã bị đào bới lấy đất cát trắng có điểm sâu hơn 10m. Từ đầu năm đến nay, chính quyền địa phương và lực lượng Công an TP.Tam Kỳ tổ chức mật phục, truy quét ở “điểm nóng” này, song nạn sa tặc vẫn tái diễn liên tục. Cứ vào khoảng nửa đêm, nhiều xe tải lớn nhỏ tắt đèn pha, tranh thủ dừng xe ở các vị trí thuận lợi xúc cát lên đem tiêu thụ cho các cơ sở cung cấp vật liệu xây dựng trên địa bàn, hoặc bán cho nhà máy cần nguyên liệu cát trắng. Chính vì cát “sốt giá”, dao động trên dưới 150 nghìn đồng/m3 nên nhiều đối tượng đã bất chấp khai thác trái phép.  

Sáng 12.8, có mặt tại đường cứu nạn cứu hộ ven biển qua địa phận thôn Kim Đới, chúng tôi thấy nhiều con đường mở trái phép từ vỉa hè chạy thẳng vào rừng phòng hộ PASCA. Lòng đường còn nguyên dấu xe cơ giới vừa rời khỏi hiện trường. Nhiều cây đào, cây keo có tuổi hàng chục năm đã bị bứng gốc. Trong khu rừng đã bị cày nát, biến dạng địa hình. Một số điểm lấy cát trắng đã ăn sát vào chân cống, bi bê tông vỉa hè, rất dễ gây ra hiện tượng sạt lở đường vào mùa mưa. Để hiện trường không bị nước ứ đọng thành ao, hồ gây khó cho công đoạn khai thác, các đối tượng đã tự tạo các đường thoát nước chảy trực tiếp vào chỗ thấp trũng trong rừng phòng hộ, vì thế các loại cây mới trồng đã trơ gốc, chết la liệt. Ông Châu Thanh Phong - Chủ tịch UBND xã Tam Thăng cho biết, tình hình khai thác cát trên địa bàn rất phức tạp, chính quyền đã cử lực lượng dân phòng và công an tuần tra thường xuyên vào ban đêm, nhưng các đối tượng vẫn hoạt động tinh vi. Việc khai thác cát trái phép đã ảnh hưởng đến rừng phòng hộ PASCA. Qua kiểm đếm, lực lượng kiểm lâm đã phát hiện gần 600 gốc cây bị triệt hạ. Sáu tháng đầu năm nay, chính quyền xử phạt hành chính 12 đối tượng với 47 triệu đồng về hành vi khai thác cát trái phép. “Hầu hết đều phát hiện tại bãi, chứ đối tượng lưu thông vận chuyển trên đường ĐT615, xã không có thẩm quyền xử lý. Nhiều vụ khi thấy lực lượng chức năng đến kiểm tra, truy quét, đối tượng đã nhanh tay bỏ cát tại chỗ nên không thể xử lý được” - ông Phong nói.

Khi chính quyền xã Tam Thăng tăng cường lực lượng truy quét, đối tượng đã dạt về xã Tam Phú hoạt động lén lút vào ban đêm. Ông Nguyễn Đức Vương - Chủ tịch UBND xã Tam Phú cho biết, từ khi sa tặc bùng phát mạnh trên đường cứu nạn cứu hộ, có thời điểm cán bộ cơ sở mất ăn mất ngủ. Hiện tại tình hình tạm yên ắng, nhưng chỉ cần lơ là, đối tượng sẵn sàng huy động xe tải các loại vận chuyển cát trắng ra ngoài tiêu thụ.

“Thổi còi” nhiều doanh nghiệp

Hiện nay, hàng loạt dự án, công trình trọng điểm tiếp tục thi công qua địa bàn tỉnh nên nhu cầu về nguồn nguyên vật liệu cát sỏi phục vụ cho xây dựng rất lớn. Ngoài việc khai thác cát sỏi trái phép dưới sông, nhiều đối tượng cũng trộm cát dọc đường cứu nạn cứu hộ ven biển gây thất thoát tài nguyên, ô nhiễm môi trường, vượt tầm kiểm soát của chính quyền địa phương. Đáng nói, nhiều địa phương đã cho phép cá nhân, đơn vị khai thác cát vượt thẩm quyền. Điển hình như, thời gian qua chính quyền xã Duy Hòa (Duy Xuyên) đã ký hợp đồng cho cá nhân khai thác cát không đúng thẩm quyền, để tình trạng lập bến bãi kinh doanh cát, sỏi trái phép trên địa bàn. Công ty TNHH Xây dựng và kinh doanh tổng hợp Việt Linh để tình trạng công nhân của công ty bán đất dư thừa trái phép từ thi công dự án xây dựng khu thể thao xã (do công ty thực hiện) cho dự án cầu Giao Thủy. Cho nên, UBND tỉnh buộc phải yêu cầu chính quyền huyện Duy Xuyên không đề nghị cho công ty này xin cấp phép hoạt động khoáng sản và các dự án có thu hồi, tận thu khoáng sản trên địa bàn của huyện.

Hiện trường một khu vực khai thác cát trái phép sát đường cứu nạn cứu hộ ven biển qua xã Tam Thăng. Ảnh: H.P

Mới đây, Bộ Tài nguyên - môi trường đã kiểm tra thực địa thực trạng khai thác cát lòng sông, đồng thời có văn bản yêu cầu tỉnh xử lý nghiêm hành vi tổ chức khai thác cát sông trái phép của Công ty TNHH Phúc Thịnh Đạt tại khu vực thôn Chiêm Sơn, xã Duy Trinh (Duy Xuyên) và xã Điện Quang (Điện Bàn) sau đó bán cho Công ty CP Nhân Bình. Theo đó, truy thu nộp ngân sách nhà nước giá trị khối lượng cát khai thác trái phép đã tiêu thụ cho Nhà nước theo quy định; buộc công ty phải thực hiện hoàn thổ, phục hồi môi trường đối với khu vực đã khai thác… Trong khi đó, ở một báo cáo về công tác thanh tra cát trắng gần đây, ngành thanh tra tỉnh đánh giá, tình trạng khai thác cát trắng trên địa bàn các huyện Quế Sơn, Thăng Bình và Núi Thành diễn ra vô cùng phức tạp. Các tổ chức cá nhân đã khai thác trái phép, mua bán hóa đơn, trốn thuế tài nguyên, không nộp phí bảo vệ môi trường với số lượng và giá trị lớn.

Trước tình trạng cát sỏi nổi trôi, Bộ Tài nguyên - môi trường vừa yêu cầu UBND tỉnh khẩn trương rà soát, khoanh định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh, trong đó có các khu vực khai thác cát sông; rà soát, bổ sung hoặc lập mới quy hoạch khai thác, chế biến khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh, trong đó chỉ quy hoạch bến bãi tập kết cát sông cho các doanh nghiệp có giấy phép khai thác cát.

TRẦN HỮU