Lo lắng vì lúa trổ đọt hành

Cuối tuần rồi, về thăm quê ở xã Quế Xuân 1 (Quế Sơn), Tư tui nghe bà con nông dân than phiền, vụ lúa đông xuân này chắc chắn thất thu vì tình trạng lúa non trổ đọt hành. Ông Đoàn Công Ngộ - một người dân trú thôn Trung Vĩnh cho biết, cuối tháng 12.2016 gia đình ông gieo sạ 2 sào lúa trên xứ đồng Vườn Hai bằng loại giống dài ngày Xi23. Giai đoạn đầu, thấy ruộng lúa phát triển tốt, ông Ngộ khấp khởi mừng và hy vọng sẽ có một mùa bội thu. Thế nhưng, khi cây lúa mới được 38 - 40 ngày tuổi, chưa kết thúc giai đoạn đẻ nhánh thì xảy ra hiện tượng khá lạ. Đó là, trong khoảng thời gian từ ngày 8 đến 10.2 dương lịch bỗng dưng cây lúa trổ lên cái đọt rất giống cọng hành rồi sau đó chừng một tuần cái đọt ấy bị tử. Ông Ngộ nói: “Tui làm nông đã hơn 40 năm nay nhưng vụ lúa này mới gặp hiện tượng đó. Loại giống lúa thuần Xi23 có thời gian sinh trưởng hơn 115 ngày, thông thường khi cây lúa được 65 - 70 ngày tuổi mới làm đòng và trổ bông. Vậy nhưng, chẳng hiểu sao lúc cây lúa chưa được 40 ngày tuổi thì lại xuất hiện tình trạng ấy. Mà, đâu phải một vài cây, cả 2 sào lúa của tui đều có ít nhất 40% diện tích trổ đọt hành bất thường”.

Không riêng gì ông Đoàn Công Ngộ, nhiều hộ dân khác ở quê Tư Ruộng cũng đang lo lắng vì lúa non trổ đọt hành. Ông Ngô Chí Cường - Phó Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Quế Xuân 1 cho hay, đông xuân 2016-2017 này nông dân trên địa bàn 9 thôn của xã tổ chức sản xuất tổng cộng 314ha lúa. Theo ông Cường, ngoài thôn Trung Vĩnh, hiện tượng lúa non trổ đọt hành cũng xuất hiện tại một số nơi khác của địa phương. Ông Cường nói: “Qua thống kê sơ bộ cho thấy, toàn xã đã có ít nhất 100 sào lúa nằm ven vườn nhà dân gieo sạ trà đầu vào ngày 30.12.2016 bị trổ đọt hành với tỷ lệ khá cao, còn ở ngoài đồng trống thì nhiều diện tích trổ đọt hành lác đác. Khi cây lúa đã trổ đọt hành, sau này sẽ không làm đòng, trổ bông theo chu kỳ sinh trưởng như bình thường nữa và hẳn nhiên năng suất sẽ tụt giảm”.

Để làm rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, Tư tôi liền liên hệ với thạc sĩ Nguyễn Thị Bích Lợi - Phó Trưởng phòng Kỹ thuật của Trung tâm Khuyến nông Quảng Nam. Bà Lợi cho biết, hiện tượng lúa trổ đọt hành không chỉ xảy ra tại vùng đông của huyện Quế Sơn mà còn xuất hiện rải rác ở nhiều địa phương khác trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. Bà Lợi cho hay, hiện tượng đó do muỗi năn hay còn gọi là muỗi hành gây ra. Loại muỗi này có tên khoa học là Orselia Oryzae thuộc bộ Diptera, họ Cecidomyiidae. Khi xuất hiện trên ruộng, muỗi năn sẽ di chuyển lên phần giữa của bẹ và thân lá lúa rồi xâm nhập vào đỉnh sinh trưởng. Tại đây, muỗi năn cắn phá và thải ra chất độc có trong nước miếng làm gốc bẹ lúa phồng to, bên trong rỗng. Sau đó đọt lúa phát triển bất thường thành ống như cọng hành có màu trắng nhạt, rộng khoảng 1cm, dài 10 - 30cm, đầu ống hành được bịt kín do mô lá tạo thành. Ống hành xuất hiện khoảng một tuần sau khi muỗi năn xâm nhập.

Tìm hiểu thêm, Tư tôi được biết muỗi năn chỉ gây hại cây lúa từ giai đoạn mạ non đến cuối đẻ nhánh, trước khi có đòng. Vì vậy, nếu nhà nông không dùng các loại thuốc đặc hiệu kịp thời thì qua giai đoạn đó mọi nỗ lực phòng chống đều vô ích. Các chuyên gia nông nghiệp cho rằng, khi ruộng lúa bị muỗi năn tấn công dẫn đến hiện tượng trổ đọt hành thì khả năng thất thoát năng suất có thể lên đến 50%.

TƯ RUỘNG