Lợi dụng niềm tin

Mỗi lần vào trang cá nhân facebook, tôi đều có cảm giác khó chịu khi nhìn thấy những dòng gạ gẫm mua các loại sản phẩm mỹ nghệ sau một bài viết về phong thủy ứng với tuổi và năm sinh của mình. Cảm giác khó chịu vì hình dung đang có một “bóng ma” nào đó sau thông tin cá nhân của tôi; và đặc biệt khó chịu vì hình ảnh các nhà sư đang cung kính lễ Phật đã bị lợi dụng đính kèm vào bài viết. Có lẽ nhà cung cấp sản phẩm nghĩ rằng, đưa hình ảnh các nhà sư vào bài quảng cáo thì tạo thêm niềm tin, có nhiều khách hàng, đặc biệt là những phật tử. Nhưng chiêu trò đó, trong nhiều trường hợp có thể vi phạm pháp luật về hình ảnh cá nhân, mặt khác cũng lòi ra sự gian dối của người bán những sản phẩm chủ yếu có công dụng mang lại niềm tin an lành cho người dùng. Vì vậy, đôi khi những bài quảng cáo đó bị “ép phê ngược” như cảm giác của tôi khi nhìn thấy nó...

Buôn bán, kinh doanh phải có nhiều mánh lới thì chẳng trách làm gì, nhưng lợi dụng cả niềm tin tâm linh, tôn giáo để thu lợi thì thật là lố bịch. Mà xu hướng này đang có dấu hiệu bùng phát và tinh vi. Cách đây chưa lâu, dư luận hoài nghi những dự án chùa chiền có dấu hiệu “buôn tăng bán Phật”, lợi dụng cơ chế chính sách của Nhà nước để thu lợi từ dự án tâm linh, thậm chí là để rửa tiền... Những bàn tay trần tục đã lợi dụng, dựng nên những công trình chùa chiền chạy theo con số kỷ lục, làm người dân hiểu sai lệch về giá trị văn hóa tâm linh. Đằng sau những công trình ấy là khoản hời về đất đai, về sự hỗ trợ của cơ chế, về những “giọt dầu” đóng góp công đức của người dân được chi tiêu thiếu minh bạch...

Những ngày tháng Giêng này, lướt qua vài tờ báo sẽ thấy không khí lễ hội ở nhiều nơi đang tưng bừng, tràn ngập. Và cũng như những năm trước, cảnh “nhí nhố” vẫn diễn ra như một phần tất yếu của lễ hội. Người ta vẫn tranh nhau giành lộc ấn đền Trần, vẫn rải tiền lẻ ở các đền thờ, bàn Phật. Phía sau không khí lễ hội cũng thấy xuất hiện bóng dáng của các “con buôn” môi giới tiến nghi lễ cầu tài lộc, thăng quan tiến chức... Hôm qua báo chí tiếp tục đưa tin Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam lên tiếng về việc dâng sao giải hạn có thu tiền trong các chùa là không đúng với tinh thần Phật giáo; yêu cầu tăng ni không làm dịch vụ và trục lợi từ hoạt động này.

Nhiều người nhận định, đời sống văn hóa của người dân đang “nghèo” đi dù các hoạt động tâm linh, tôn giáo, lễ hội diễn ra tràn lan. Hiện cả nước có khoảng 8.000 lễ hội, song có nhiều lễ hội na ná nhau, được phục dựng bởi kiến thức của đôi ba “nhà văn hóa” thì lại trở thành thảm họa, nhất là việc phục dựng các lễ hội kèm theo những chi tiết đánh vào niềm tin trần tục của con người. Trong đó, yếu tố xã hội hóa lễ hội trong nhiều trường hợp đã bị lợi dụng... Các hiện tượng này xảy ra thường xuyên cho thấy có sự đứt gãy về văn hóa, khủng hoảng về niềm tin tâm linh và là biểu hiện của một môi trường xã hội không lành mạnh. Đây cũng chính là kẽ hở để những “nhà làm văn hóa, tâm linh” lợi dụng, thu lợi bất minh...

C.B.L