Lùng bùng thủ tục đất đai - Bài cuối: Giám sát chặt, quản lý nghiêm

Cần “làm đến nơi đến chốn”

Sau các đợt giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (bìa đỏ), quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020 - 2023” tại các địa phương, đơn vị, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cho rằng Luật Đất đai năm 2013 và các nghị định, thông tư về công tác cấp bìa đỏ vẫn còn một số quy định chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, chưa phù hợp với tình hình quản lý đất đai qua các thời kỳ, nhất là với điều kiện về cơ sở dữ liệu đất đai, hồ sơ địa chính.

Bên cạnh đó, mặc dù bộ thủ tục hành chính về đất đai đã thường xuyên được rà soát, điều chỉnh, cập nhật nhưng vẫn chưa bao phủ hết các thủ tục cần thiết (quy trình thủ tục về xác minh nguồn gốc đất, quy trình đo đạc… chưa được quy định cụ thể).

Dù tỉnh đã ban hành quy trình nội bộ để phân rõ thẩm quyền giải quyết, đảm bảo công tác phối hợp giữa văn phòng đăng ký đất đai với UBND cấp huyện, phòng TNMT cấp huyện, địa chính cấp xã..., nhưng công tác phối hợp, trong thực tế vẫn còn rất lỏng lẻo.

Yêu cầu điều chuyển, cho thôi việc cán bộ thiếu trách nhiệm

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lê Văn Dũng yêu cầu Sở TN-MT có trách nhiệm rà soát, tham mưu UBND tỉnh tập trung củng cố bộ máy, có nguồn bổ sung lãnh đạo điều hành, tuyển dụng nhân sự đúng theo quy định pháp luật.

“Rà soát lại để bổ sung cơ sở vật chất cần thiết phục vụ làm việc, tháo gỡ những hạn chế trong phối hợp, nhất là giữa phòng TN-MT và chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai. Trách nhiệm của mỗi ngành phải minh bạch, nếu cán bộ, lãnh đạo các đơn vị không làm được thì điều chuyển, hoặc cho thôi việc. Cái nào khó, vướng, phải tham mưu lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND để có hướng xử lý, không thể để người dân không có quyền gì trên mảnh đất của mình” - đồng chí Lê Văn Dũng nói.

Về công tác chỉ đạo, điều hành, hướng dẫn chuyên môn, Đoàn Đại biểu Quốc hội cho rằng Sở TN-MT chưa tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo rà soát, phân loại, hướng dẫn giải quyết, trả lời dứt điểm đối với các trường hợp: người dân lấn chiếm đất trong thời gian dài nhưng chưa xử lý vi phạm; hồ sơ tái định cư không đảm bảo dẫn đến thiếu căn cứ để xem xét, cấp bìa đỏ; chưa thực hiện xong nghĩa vụ tài chính (bao gồm lỗi do người dân và lỗi do chủ đầu tư dự án)… nên chưa thể thực hiện việc cấp bìa đỏ cho người dân, để tình trạng này kéo dài trong nhiều năm, tại nhiều địa phương.

Chưa tham mưu chỉ đạo giải quyết tốt mối quan hệ phối hợp giữa UBND cấp huyện, phòng TNMT với chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai và giữa các cơ quan chuyên môn về đất đai với các ngành liên quan như thuế, bưu điện, các tổ chức tín dụng...

Trong khi đó, về công tác hướng dẫn chuyên môn, một số nội dung chưa được ngành chuyên môn hướng dẫn cụ thể như các hồ sơ biến động do mở rộng, mở mới đường và đường đất thay đổi thành đường bê tông mà không có các giấy tờ pháp lý như quyết định thu hồi đất, phương án mở đường… Có trường hợp cơ quan có thẩm quyền (thuộc Sở TN-MT) hướng dẫn khác nhau về cùng một nội dung nên các địa phương lúng túng khi thực hiện.

Đơn cử, Công văn số 114 ngày 15/8/2023 của Chi cục Quản lý đất đai gửi UBND huyện Núi Thành và Công văn số 454 ngày 1/8/2019 về việc hướng dẫn chuyên môn của Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh gửi Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai Núi Thành khác nhau về xác định cá nhân trực tiếp sản xuất đất nông nghiệp.

Tại các cuộc họp liên quan đến vấn đề này, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lê Văn Dũng chia sẻ với những áp lực, khó khăn của ngành chuyên môn và các địa phương, đồng thời nghiêm khắc phê bình đối với việc chậm trễ, trì trệ trong hệ thống.

“Là do chúng ta chưa làm đến nơi đến chốn, bộ máy quá trì trệ. Đây là ngành rất nhiều công việc, sát thực với dân, mỗi việc chúng ta làm đều tác động đến nhân dân. Hệ thống pháp luật còn nhiều chồng chéo, khó làm, nhưng chúng ta phải nhìn nhận những yếu tố chủ quan, hạn chế.

Nhiều năm qua, công tác tổ chức cán bộ của hệ thống văn phòng đăng ký đất đai từ huyện đến tỉnh chưa được quan tâm đúng mức. Tỉnh cũng ít kiểm tra, nhắc nhở, Ban Cán sự đảng UBND tỉnh chưa chỉ đạo cụ thể, để kéo dài quá lâu; cấp huyện thiếu đến 50% giám đốc, phó giám đốc ở các văn phòng đăng ký đất đai. Nếu khó phải tìm người, làm việc với các huyện để bổ sung nhân sự.

Công tác phối hợp giữa chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai với phòng TNMT cấp huyện và các ngành liên quan chưa chặt chẽ. Lĩnh vực hạn chế nhiều nhất là cấp bìa đỏ lần đầu và cấp giấy chứng nhận biến động ở cấp huyện, khối lượng hồ sơ chưa được giải quyết lớn, nếu giải quyết thì vẫn chậm trễ, cuối cùng dân là người thiệt thòi” - đồng chí Lê Văn Dũng nói.

Nhiều đề xuất, kiến nghị

Để kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm giải quyết hạn chế trong công tác cấp bìa đỏ cho người dân, tại các cuộc làm việc với Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, nhiều địa phương kiến nghị, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định hiện nay.

Cụ thể, quy định thời gian thực hiện thủ tục về cấp bìa đỏ lần đầu đối với quy trình tại UBND cấp xã là 15,5 ngày làm việc, bao gồm thời gian niêm yết công khai kết quả kiểm tra hồ sơ (15 ngày) chưa tính các thủ tục như tổ chức lấy ý kiến khu dân cư, họp hội đồng xác nhận nguồn gốc đất…, nên UBND cấp xã không thể hoàn thành kịp thời hạn.

Vì vậy, đề nghị tách bước niêm yết, xác nhận hồ sơ tại UBND cấp xã thành một quy trình riêng với thời gian giải quyết là 20 ngày, trong đó 15 ngày làm việc để niêm yết theo quy định và 5 ngày làm việc để giải quyết các công việc họp hội đồng tư vấn, lấy ý kiến khu dân cư...

Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cũng đề nghị ngành chuyên môn rà soát, bổ sung các quy trình phối hợp giải quyết hồ sơ chưa được quy định trong Quyết định số 1389 ngày 24/5/2021 của UBND tỉnh như: quy trình đăng ký, cấp bìa đỏ trong trường hợp diện tích tăng, hình dạng, kích thước thay đổi do đo đạc lại; quy trình công nhận lại hình dạng, kích thước thửa đất, tăng, giảm diện tích, chuyển đổi vị trí đất ở do người dân có nhu cầu...

Ngành chuyên môn cần hướng dẫn giải quyết, trả lời dứt điểm cho người dân về cấp bìa đỏ đối với các trường hợp người dân lấn chiếm đất trong thời gian dài nhưng chưa được xử lý (theo quy định có trường hợp vẫn được xem xét, cấp bìa đỏ); hồ sơ tái định cư không đảm bảo dẫn đến thiếu căn cứ để xem xét, cấp bìa đỏ...

Theo nhận định của Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh, thời gian qua nhiều địa phương chưa làm tốt công tác chỉ đạo phòng TN-MT, công chức địa chính cấp xã rà soát, thống kê các trường hợp tồn đọng về cấp bìa đỏ trong thời gian dài tại địa phương; chưa làm tốt công tác quản lý đất đai để xảy ra hành vi lấn chiếm và chưa thực hiện nghiêm việc xử lý vi phạm hành chính đối với các trường hợp này.

Một số địa phương từ chối thực hiện thủ tục hành chính cho người dân sai quy định (kể cả các hồ sơ có sai sót trong quá trình xác lập, chỉnh lý biến động trước đó thuộc trách nhiệm của cơ quan nhà nước); không thực hiện nghiêm quy định về công khai xin lỗi khi xảy ra trễ hẹn.

Về thực trạng này, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh đề nghị UBND cấp huyện cần tăng cường theo dõi việc thực hiện công tác quản lý đất đai tại địa phương; kịp thời luân chuyển, xử lý đối với công chức, công chức địa chính cấp xã có biểu hiện tiêu cực, có nhiều ý kiến phản ánh của người dân về việc nhũng nhiễu, cố ý kéo dài thời gian giải quyết thủ tục về cấp bìa đỏ trong quá trình thực thi nhiệm vụ; thực hiện tốt công tác xử lý vi phạm hành chính về đất đai theo thẩm quyền; tuyệt đối không tự ý dừng hoặc tạm dừng việc giải quyết thủ tục hành chính về cấp bìa đỏ cho người dân...