Mai vàng miền nắng ấm

Vượng khí đất phương Nam được biểu hiện bởi mai vàng và nắng ấm. Khi những cơn gió “chỉ hiu hiu rét cho vừa nhớ thương” thổi về là lúc những chùm hoa so đũa nở rộ, trắng muốt vườn sau. Khi từng mảng lục bình kéo dài như một đoàn quân trôi theo ngọn thủy triều trên những dòng kênh ăm ắp phù sa, cũng là lúc mai vàng kết nụ.

Ở Nam Bộ hầu như mai có mặt khắp mọi nơi. Mai mọc từ bờ kênh, góc vườn, cho đến sân nhà, trước ngõ. Mai nhiều đến nỗi người ta trồng để thay rào giậu; bởi thế nên ít ai có đủ thời gian mà chăm chút như những cây cảnh của những nhà vườn chuyên canh. Nếu có dịp đạp xe đi dạo trên những con đường làng quê vào những ngày giáp tết, bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên trước vẻ đẹp thiên nhiên kỳ thú của miền sông nước bao la này.

Người dân Nam Bộ rất yêu hoa. Đất đai màu mỡ, nơi đây hình như không thiếu một loài hoa dân dã nào, nhưng chiếm phần lớn vẫn là hoa vạn thọ. Hầu như nhà nào cũng có. Trước ngõ, bên mái hiên và cả vệ đường nơi đâu cũng rực rỡ một màu hoa. Xen lẫn trong những tấm thảm hoa vàng vạn thọ là màu huyết dụ của những đóa mào gà sung mãn. Đôi lúc bạn cũng phải “hoa mắt” trước vẻ đẹp muôn màu của loài cúc dại, cúc đại đóa, thược dược, hồng nhung… trồng trong những chiếc giỏ nan tre, hay xếp từng hàng trong sân, trước ngõ đợi mang ra chợ những ngày giáp tết.

Nhưng hấp dẫn hơn hết vẫn là những hàng mai thẳng tắp, trụi lá chi chít búp chen mấy nụ chồi non biêng biếc, lại điểm xuyết thêm vài ba bông hoa hàm tiếu e ấp trước gió xuân. Người dân Nam Bộ có thói quen bao đời nay: hễ đến khoảng rằm tháng chạp dù cho có bận trăm công nghìn việc họ vẫn nhín chút thì giờ trảy lá để mai kịp trổ hoa đúng ba ngày Tết. Hoa mai miền Trung thường nở trong sương mù, trong mưa phùn và gió bấc nên cánh hoa mỏng, mềm như lụa, màu vàng ươm, lung linh trước gió như cánh bướm mỏng chập chờn. Còn hoa mai miền Nam cánh nhiều và dày hơn, nhụy hoa màu vàng hoe nhờ thổ nhưỡng phì nhiêu và được sưởi ấm bởi nắng hanh vàng trong suốt thời kỳ đơm hoa.

Mai là loài hoa vương giả. Từ ngàn xưa, hoa đã được các văn nhân thi sĩ làm đề tài cảm hứng sáng tác. Cao Bá Quát với tính khí ngang tàng, “dọc ngang nào biết trên đầu có ai” đã viết câu tán dương: Nhất sinh đê thủ bái mai hoa! (Một đời chỉ biết cúi đầu trước hoa mai). Nguyễn Trung Ngạn, một nhà thơ, chí sĩ đời Trần cũng đã ví hoa mai như là một loài “hải hạc” (hạc biển) vốn không ưa hợp quần qua câu: “Dã mai cốt cách phi nguyên tục/ Hải hạc phong tư, tự bất quần” (Cốt cách của mai rừng vốn không thô tục/ Phong tư của loài hạc biển tự nó không thích họp đàn). Ấy vậy mà loài hoa vương giả kia lại là hằng sản khắp chốn điền trang vùng sông nước Cửu Long trù phú này.

Vào một ngày đầu xuân Kỷ Dậu xưa, khi chiến bào còn nồng mùi thuốc súng, Quang Trung đã vội gửi vào Thuận Hóa cho người vợ trẻ Ngọc Hân một cành đào để sưởi ấm đương buổi cô đơn. Còn những ngày giáp Tết hôm nay, người dân Nam Bộ đã hào phóng gửi ra miền Bắc những chậu mai vàng rực rỡ, mang theo chút nắng ấm miền sông nước Cửu Long để sưởi ấm cho Hồng Hà đang vào những ngày cuối đông giá rét, như để  thể hiện một tự tình dân tộc.

HẢI TRÌNH