Mang thai ở tuổi vị thành niên: Khó kiểm soát

Chủ đề của ngày Dân số thế giới 11.7 năm nay đề cập tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên. Ở Quảng Nam, thời gian qua, mang thai ở lứa tuổi vị thành niên là một vấn đề “khó kiểm soát” trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS).

Thiếu kiến thức

Đầu năm 2013, báo Quảng Nam đã từng phản ánh tình trạng trẻ vị thành niên làm mẹ khi đang tuổi ô mai ở huyện Nông Sơn. Đây chưa phải là địa phương có nhiều trường hợp mang thai ở trẻ vị thành niên nhất trên toàn tỉnh. Hay như vụ  4 trẻ vị thành niên cùng mang bầu ở xã Tiên Phong, huyện Tiên Phước 2 năm trước vẫn còn như mới khi mà hệ lụy từ những sự vụ này vẫn còn dai dẳng. Gia đình “ngại” điều tiếng, việc giáo dục giới tính trong nhà trường vẫn còn mang tính manh nha, thử nghiệm, vô tình đưa trẻ đến con đường tự tìm hiểu ở “thế giới internet”, mà sai - đúng khó lường. Bác sĩ Đinh Minh Đức - Trưởng phòng CSSKSS vị thành niên, thuộc Trung tâm CSSKSS tỉnh nói: “Trung tâm CSSKSS làm nhiệm vụ chuyên môn như một hình thức dịch vụ, bên cạnh đó còn có công tác tư vấn CSSKSS. Tuy nhiên, số khách hàng đến với trung tâm còn rất ít. Cũng có thể đây là địa chỉ chính thống nên trẻ vị thành niên ngại đến. Từ đầu năm đến nay, chỉ có 2 trường hợp thực hiện kế hoạch hóa, phá thai an toàn ở lứa tuổi vị thành niên đến với trung tâm”. Bác sĩ Đức cũng cho biết, trung tâm không đưa ra lời khuyên đối với các trường hợp mang thai ở tuổi vị thành niên, mà chỉ thông báo về tình trạng sức khỏe để khách hàng tự đưa ra quyết định. “Với kinh nghiệm thực tế nhiều năm, tôi cho rằng các em hoàn toàn thiếu kiến thức về lứa tuổi, về CSSKSS và vấn đề tâm sinh lý, an toàn tình dục” - bác sĩ Đức nói.

Tư vấn học đường về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên.Ảnh: ANH TRÂM

Cũng theo bác sĩ Đức, về mặt sinh học, đối với lứa tuổi 17 - 18 đã có thể sinh đẻ, nhưng về mặt tâm sinh lý, các em chưa đủ kiến thức làm cha mẹ. Ngoài tổ chức các buổi tư vấn giáo dục CSSKSS theo định kỳ hàng năm, trung tâm còn tư vấn trực tiếp qua điện thoại đối với các khách hàng cho nhu cầu. Nhưng thực tế công tác tư vấn vẫn còn ít, các em cần có nhiều kiến thức hơn nữa. Hệ lụy từ việc làm mẹ ở tuổi ô mai ngoài xã hội vẫn còn diễn ra rất nhiều, khi mà trẻ vị thành niên thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, không áp dụng hoặc áp dụng không thường xuyên các biện pháp tránh thai. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng này vẫn là trẻ vị thành niên thiếu sự quan tâm của gia đình, nhà trường.

Cần sự chung tay

Ngày Dân số thế giới 11.7 năm nay, Liên hiệp quốc đưa ra chủ đề “Mang thai ở tuổi vị thành niên” với thông điệp: “Chúng ta cần đầu tư nhiều hơn vào trẻ em gái vì lợi ích của chính các em. Các em gái được học hành và khỏe mạnh sẽ có nhiều cơ hội để phát huy hết tiềm năng của mình đồng thời sẽ  có nhiều cơ hội để nhận các quyền mà mình được hưởng. Các em cũng có thể sẽ kết hôn muộn hơn và khả năng có thu nhập cao hơn. Các em có thể tự giúp mình và gia đình của mình thoát khỏi đói nghèo. Các em sẽ chính là động lực tạo ra những sự thay đổi cho cộng đồng và cho các thế hệ tương lai”.

Các khuyến cáo từ các chuyên gia cũng chỉ rõ, mang thai ở tuổi vị thành niên không chỉ đơn thuần là vấn đề sức khỏe, nó còn có nguyên nhân sâu xa từ đói nghèo, bất bình đẳng giới, bạo lực, tảo hôn, ép hôn... Việc mang thai có thể chỉ là tình cờ khi các em tò mò muốn thử nghiệm mà lại chưa có kiến thức phòng tránh thai. Rất nhiều trẻ em gái vị thành niên không được lựa chọn khi mang thai.

Các buổi tư vấn chuyên đề về sức khỏe sinh sản cho vị thành niên của Trung tâm CSSKSS tỉnh ít dần do không đủ kinh phí. Trong khi đó, trên địa bàn tỉnh hiện chỉ có 4 câu lạc bộ tư vấn sức khỏe sinh sản tại các trường THPT ở Tiên Phước, Tam Kỳ, Điện Bàn và Thăng Bình, nhưng hoạt động còn hạn chế. Để phòng chống tình trạng mang thai ở trẻ vị thành niên, bác sĩ khuyến cáo các bậc phụ huynh cần quan tâm và định hướng một cách tế nhị cho con em mình. Thêm vào đó, cần thực hiện đầu tư sớm một cách có chiến lược vào giáo dục, chăm sóc sức khỏe và cuộc sống của trẻ em gái vị thành niên, đồng thời bảo vệ các quyền con người cho các em. Việc này sẽ tạo ra vô số các tác động tích cực tới cuộc sống của các em, giúp làm giảm tình trạng mang thai ngoài ý muốn ở tuổi vị thành niên - một tình trạng có thể  dẫn tới nhiều nguy hiểm cho các em.

Thực hiện chương trình giáo dục giới tính toàn diện kết hợp với cung cấp dịch vụ CSSKSS cho tuổi vị thành niên cần sự chung tay của nhiều cơ quan chức năng hiện nay như Đoàn thanh niên, nhà trường, gia đình và các tổ chức xã hội khác. Theo khuyến cáo của Liên hiệp quốc về chiến lược phổ biến kiến thức CSSKSS cho trẻ vị thành niên, cần đảm bảo rằng các dịch vụ này được cung cấp tới vị thành niên một cách tế nhị, đảm bảo bí mật, không mang tính phán xét và không phân biệt đối xử, không hạn chế về mặt pháp lý và phù hợp với các quy định quốc tế.

ANH TRÂM