Món cá rầm mùa lụt

(QNO) - Vào mùa mưa lũ, những xóm làng ven sông Thu Bồn - Vu Gia quê tôi thường tất bật với cảnh "chạy" lụt. Nhưng, năm nào không có lũ thì người dân quê lại lo đồng đất không có phù sa bồi đắp, cây lúa và hoa màu thiếu dưỡng chất, thường bị chuột và dịch bệnh… Nước lụt không về thì những người làm "nghề hạ bạc" trên sông nước cũng mất đi nguồn thu nhập đáng kể từ việc chài lưới, đánh bắt cá tôm. Cái thú của người dân thường xuyên sống chung với lũ lụt quê tôi là đánh bắt và thưởng thức món cá rầm kho lá nghệ, lá nén ăn với cơm nóng ngon phải biết.

Kéo tủ bắt cá khi lũ lên đồng. Ảnh: L.N

Theo những lão ngư nhiều kinh nghiệm, cá rầm là những bầy cá con do cá gáy, cá trảnh, cá chày… ở thượng nguồn theo con nước xuôi về, lên đồng đẻ trứng đã nở ra. Khi nước lấp xấp băng đồng trong trận lụt đầu tiên, cá bố mẹ vượt lên đồng cỏ, vào các ao hồ tìm nơi đẻ trứng. Thời điểm ấy, cả làng vui như hội. Người mang nơm, kẻ kéo lưới, kéo tủ (vó) rủ nhau ra đồng bắt cá. Đám trẻ con cũng í ới lon ton theo chân người lớn đi bắt cá "ức nước". Nhiều con cá gáy, cá trảnh to cả gang tay, bụng mang trứng căng tròn, giãy đành đạch sau khi bị bắt đưa lên bãi cỏ. Trước đây, tôm cá nhiều nên số cá bị bắt cũng không là gì so với lượng cá bố mẹ "vượt cạn" trên đồng ruộng trong lụt đầu mùa.

Lụt đầu mùa rút, trứng cá trên đồng ruộng, ao hồ bắt đầu nở ra cá con, quen gọi là cá rầm. Vài tuần sau có lụt tiếp theo, những bầy cá rầm ngược dòng nước lụt để về nguồn. Khi ấy, những con cá rầm đã to bằng mút đũa và nhiều vô kể, bơi theo từng đàn. Cả làng lại gọi nhau đi bắt cá rầm.

Cá rầm mùa lụt ở miền Trung. Ảnh internet

Bắt cá rầm mùa lụt thông dụng nhất là kéo vó mắt lưới nhỏ như màn tuyn, nhiều mẻ vó kéo lên được hơn cả chén. Nếu không cất vó thì dùng nhá làm bằng ống tre, có hom, bỏ cám đã rang thơm vào nhử. Hay dùng đăng đó bắt cá rầm vừa hiệu quả lại được thêm nhiều loại tôm cá khác. Mùa lụt, cá tôm bắt về không chạy chợ được thì bán rẻ cho bà con trong xóm nên nhà nào cũng được thưởng thức món cá rầm "đặc sản lũ" quê hương.

Món ngon từ cá rầm kho. Ảnh: L.N

Cá rầm chế biến nhiều cách, nhưng món ngon nhớ lâu là cá rầm kho lá nghệ tươi. Mua vài chén cá rầm về, các mẹ, các chị chuẩn bị ít lá nghệ non, hành tím, dầu, mắm, muối, nghệ bột, tiêu, ớt… Cá rầm rửa sạch, để ráo nước, cho vào nồi. Ướp cá với bột nghệ, hành tím cắt nhỏ, mắm, muối, hạt nêm, ớt, ít đường và ít dầu ăn để một lúc cho cá thấm các gia vị. Lá nghệ rửa sạch, tước bỏ cọng, thái nhỏ. Bắc nồi cá lên bếp, kho liu riu nhỏ lửa rồi bỏ lá nghệ thái nhỏ vào, rắc ít tiêu bột lên, đến khi cá săn lại thì đã thành món cá rầm kho lá nghệ như ý. Vị cá rầm quyện với vị lá nghệ, vị cay cay của tiêu, ớt, vị béo của dầu và cả vị nhẫn nhẫn của ruột cá non. Món này ăn với cơm nóng ngon "bá cháy". Với đàn ông trai tráng trong làng, đó là món nhâm nhi khoái khẩu trong khi chờ dọn lụt.

Những năm gần đây, lũ lụt trên các sông quê tôi lên xuống thất thường, cá tôm trên sông bị khai thác cạn kiệt nên những mùa lụt bắt cá rầm cũng dần thưa vắng. Ôi, nhớ lắm con cá sinh ra từ gốc rạ quê mùa nước lụt băng đồng!

LÊ PHƯỚC LAN NHI