Mùa đông nhớ mẹ

Xưa, những ngày mưa ở nhà không việc gì làm mẹ sẽ mang tơi đeo giỏ ra đồng. Mẹ đi bắt cua về rộng trong cái thùng đất to để cải thiện bữa cơm cho gia đình. Cơm mùa đông được ăn canh cua đồng nấu đu đủ xanh nêm lá gừng, mắm cua đồng giã lá é (hương nhu) trắng với muối bột ngọt ngon hết sẩy. Siêng hơn, mẹ còn ra tay chế biến món đặc sản bún riêu cua đãi cả nhà.

Ăn riết đâm ghiền; hôm nào trời mưa thấy mẹ nghỉ ở nhà may vá chị em tôi sẽ theo hỏi dẻm (hỏi gợi ý) vụ… bắt cua. Mẹ cười: cũng phải đợi vài ngày cho chúng nó lớn chứ con. Cua đâu sẵn có bắt hoài…

Hết đặc sản cua đồng tới đặc sản… bắp. Con đông, bắp bán ở chợ đắt tiền, mua biết bao nhiêu ăn cho đủ nên mẹ phải đạp xe lên vùng cao bẻ bắp mướn. Công xá không tính tiền mà quy ra bắp, rồi chở về hai bao bắp trái bự chảng.

Chịu khó tranh thủ đi hai chuyến là các con sẽ được mấy bữa “đại tiệc” bắp ê hề lớp nấu lớp nướng lớp rang ăn bỏ cả cơm. Tôi, “con sâu bắp” ngoại hạng nên rất khoái. Mỗi khi ngồi gặm bắp mẹ mang về lại mơ màng mau tới lúc đủ lớn khôn để được mẹ cho đi cùng lên vùng cao… bẻ bắp mướn.

Nói vậy chứ mùa đông không phải mẹ chỉ toàn lo chuyện vá may hay đi kiếm đồ ăn thức uống. Đó chỉ những việc phụ; thời gian chính mẹ vẫn lo đi kiếm tiền. Kiếm cách nào? Mẹ bày cái chảo to, hết chiên bánh cam (bánh rán làm từ bột nếp, hình nhỏ, tròn như trái cam) tới chiên chuối bán.

Sáng ra bán chợ; chiều ra gần trường học ngồi nhờ mái hiên nhà người quen chiên bán cho học trò. Nhiều hôm bán đắt, mẹ ham, ngồi bịn suốt bên lò than nóng giãy. Mùa đông mà mồ hôi mẹ ướt áo, mặt đỏ bừng. Đã vậy còn kêu: được ngồi gần lửa khỏi tốn tiền mua áo ấm, rồi cười tít mắt. Có hôm chiên nhiều nhưng thưa khách. Ba lo ế, mẹ phán tỉnh rụi: không sao, ế có lũ nhỏ ở nhà nó ăn…

Hàng quán gần trường dần mọc lên dày, nên tới mùa đông mẹ lại chuyển sang nghề khác. Mẹ nhận nguyên liệu về đan ghế, mành gia công cho công ty mỹ nghệ, nhận thêm hạt điều về bóc vỏ; rảnh nữa sẽ đi dạo xóm mua gom bắp/lá chuối hột, măng tre… về mang ra chợ bán kiếm chút lời. Ba thương, kêu mưa gió lạnh lẽo, hay nghỉ ở nhà ít hôm cho khỏe? Mẹ gạt hết mưa là tới Tết, không làm lấy đâu ra tiền…

*
*           *

Giờ mẹ đã già quá, mùa đông không thể ra đồng bắt cua, càng không thể đạp xe đi bẻ bắp mướn hay làm lụng mua bán kiếm tiền. Mỗi lần về thăm nhà nghe mẹ than: cái hồi cực khổ, mùa đông thèm được ngồi coi ti vi suốt ngày cho sướng. Giờ mới biết đi làm được mới sướng chứ ngồi chơi không, bắt con cái phục dịch mà sướng nỗi gì! Mẹ nói nghe thương…