Mùa dưa gang xanh

(QNO) - Như một cái hẹn với đất trời, cuối tháng 3, đầu tháng 4 âm lịch cũng là thời điểm mùa dưa gang rộ khắp xứ Quảng. Ra chợ gặp dưa gang tươi, vẫn còn ít lông tơ mịn nơi đầu cuống, quả nào quả nấy căng bóng, chắc nịch, người ta đã mường tượng ra một bữa cơm “nhà nghèo” với đủ món giản dị mà ngon lành.

Dưa gang xanh.

Muốn cảm nhận được cái giòn, cái mát, cái ngọt của trái dưa tươi, chẳng cần cầu kì gì nhiều. Dưa rửa qua nước rồi để nguyên quả xắt mỏng, trộn vào chút rau thơm như hành, lá quế chấm nước mắm ớt tỏi là có ngay bữa con mát lành. Cầu kì hơn chút, má cắt đôi trái dưa, nạo bỏ ruột rồi xắt mỏng, ướp với muối bột để chừng giờ đồng hồ cho dưa tiết bớt nước rồi nhờ ba mạnh tay vắt thiệt ráo. Thêm lát thơm chín xắt mỏng trộn cùng nước mắm hoặc mắm nêm, gia thêm ớt tỏi và chút bột ngọt là có ngay món ngon.

Màu xanh và cái mát của ruộng dưa trong lúc ruộng lúa đã trơ gốc rạ hong nắng khiến những người dân nông thấy buổi trưa làm đồng dễ chịu hơn. Những hôm trời nóng quá, ba hay dặn má gói theo dăm quả dưa xanh dằn bụng. Dang mình giữa cái nắng gay gắt đầu hè để phơi rơm rạ hay thu hoạch đậu phộng, ba thích bữa ăn nhẹ là dưa gang chấm muối, cái mát giòn của dưa giúp bay đi cơn khát ngày hè.

Mùa dưa rộ, khắp các chợ lớn nhỏ xứ Quảng, đi đâu cũng gặp dưa muối. Chợ sẵn là vậy, nhưng các bà nội trợ ở quê vẫn thích mua về tự muối hơn, tiết kiệm chẳng đáng là bao nhưng được cái sẵn dưa trong nhà, mùa hè ăn cơm món nào cũng bắt. Dưa lựa quả đều nho nhỏ, ít ruột mua về rửa sạch, nấu nồi nước pha chút muối cho đến khi sôi, gắp từng quả dưa trụng vào rồi đặt sang một rổ khác. Khi cả dưa và nước muối đã nguội thì nén dưa vào hũ sành, chế nước muối ngập mặt, vót hai thanh tre chèn lên trên cho dưa khỏi nổi. Thông thường, nhà nào cũng làm 2 hũ, một muối lạt để dưa nhanh chua, chừng vài ngày có thể ăn được; một hũ mặn hơn để trữ dưa được lâu, dùng dần.

Dưa muối xào thịt.

Đừng tưởng dưa gang “nhà nghèo” chỉ hợp với những thực đơn giản dị, thử một lần ghé đũa vào đĩa ba chỉ kho dưa bạn sẽ khó lòng quên mùi vị món ăn đặc trưng quê nhà. Thịt heo ba chỉ xắt miếng bằng ngón tay, ướp gia vị thông thường chừng nửa tiếng. Khử dầu phụng với nén cho thơm, xào săn thịt sau đó bỏ dưa vào, um vung trên lửa nhỏ sao cho miếng dưa quyện với nước thịt kho vừa độ mà vẫn giữ được độ giòn. Người sành ăn, sang hơn nữa phối dưa với thịt quay, thôi thì miễn bàn đến chuyện nồi cơm bị vét không còn hột sém.

Dưa muối cũng “khéo” chọn mùa để hợp duyên cùng cá ngừ, thứ cá rộ vào mùa hè. Nồi cá ngừ kho dưa muối, ba mẹ muốn dành miếng cá ngon cho con, nhưng đám trẻ lại ghiền cái vị chua chua giòn giòn của dưa hơn cả, nên rốt cuộc dưa lại hết trước. Đây cũng là lý do khiến các bà nội trợ cất công sắm thêm hũ sành, để dành thêm chục ký dưa muối cho những ngày cuối vụ.

Gần gũi và ngon lành, giản dị và thân thương, bởi vậy dù xa quê bao nhiêu năm, người Quảng Nam vẫn không quên gói hương vị của dưa gang trong ký ức; để rồi mỗi mùa dưa lại tranh thủ dặn má muối thật nhiều gói gém gửi cho con để vơi bớt nỗi nhớ nhà…

NHƯ DIỆU