Mùa lạnh, phòng tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não không chỉ dễ xảy ra ở người lớn tuổi hoặc những ai bị cao huyết áp mà tuổi trung niên vẫn có tình trạng này. Nhất là khi thời tiết lạnh, mạch máu dễ co lại, cản trở khả năng tuần hoàn máu hoặc tăng huyết áp đột ngột gây vỡ tuần hoàn máu...

Đối tượng có nguy cơ

Theo các thống kê, hiện nay bệnh tai biến mạch máu não xếp thứ hai trong các nguyên nhân gây tử vong và nếu may mắn vượt qua cũng sẽ mang tật nguyền suốt đời. Ông Nguyễn Văn Q. (49 tuổi, Duy Xuyên) là một lao động khỏe mạnh, hoạt bát nhưng bất ngờ đột quỵ sau một buổi sáng thức dậy. Người nhà đưa tới bệnh viện cấp cứu, mạng sống được giữ lại nhưng ông bị liệt nửa người. Bác sĩ chẩn đoán ông bị đột quỵ nhồi máu não. Theo các chuyên gia thần kinh, đột quỵ (hay tai biến mạch máu não – gọi tắt là tai biến) là tình trạng não bị tổn thương khi mất đột ngột lưu lượng máu tới não do tắc mạch (nhồi máu não) hoặc vỡ mạch (xuất huyết não), dẫn tới giảm, mất chức năng hoặc chết các tế bào não, gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, hôn mê, rối loạn trí nhớ… và có thể tử vong. Điều đáng lưu ý là hiện nay, đối tượng bị tai biến đang ngày càng trẻ hóa.

Điều trị cho bệnh nhân tai biến mạch máu não tại Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh.Ảnh: T.A

Ngoài lý do bị nhiễm lạnh, mạch máu co, nhiều nguyên nhân khác cũng khiến huyết áp tăng cao quá mức như stress, tức giận, nóng đột ngột... cũng dẫn đến tai biến mạch máu não. Bệnh nhân bị tiểu đường, mỡ máu... có độ nhớt trong máu cao cũng có nguy cơ bị ứ tắc máu trong thành mạch, cản trở quá trình tuần hoàn. Bệnh này có thể gặp bất kỳ lúc nào, song trong tiết trời lạnh của mùa đông, mạch máu dễ co nên tình trạng đột quỵ xảy ra có phần nhiều hơn.

Tai biến không loại trừ ai, bởi có những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn mà hiện tại y học chưa thể kiểm soát hết. Tuy nhiên, những người có đặc điểm sau sẽ có nguy cơ bị tai biến: tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, rối loạn lipid máu (tăng mỡ máu), có bệnh mạch máu não, người béo phì, lối sống lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia. Ngoài ra, một số yếu tố sau cũng làm tăng nguy cơ bị tai biến như tuổi cao, những người trên 55 tuổi sẽ có nguy cơ bị tai biến. Tuổi càng cao càng dễ bị tai biến. Nam giới dễ bị tai biến hơn nữ giới. Về yếu tố di truyền: nếu gia đình bạn có người bị tai biến thì bạn có thêm 1 yếu tố nguy cơ bị bệnh này.

Phòng ngừa đột quỵ

Theo các chuyên gia, những người có nguy cơ cao nên áp dụng sớm những biện pháp phòng ngừa. Ngoài thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, năng tập thể dục, còn phải kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường huyết. Bệnh thường gặp ở người già trên 60 tuổi do khả năng thích nghi yếu, huyết áp dễ tăng cao. Theo thống kê của Hội thần kinh học quốc tế, tỷ lệ người bị tai biến hiện nay khoảng 0,2%. Bệnh tai biến mạch máu não diễn biến rất nhanh, tùy cơ địa từng người, nên ngay khi thấy những triệu chứng đầu tiên, người nhà  hãy đưa người bệnh vào viện. Khi người bệnh xuất hiện các dấu hiệu chân tay tê, huyết áp tăng cao gây đau đầu, ù tai, buồn nôn, gia đình tuyệt đối không được vác, gập bụng bệnh nhân mà phải vận chuyển nhẹ nhàng để nằm yên rồi gọi xe cấp cứu. Bệnh diễn biến nhanh, gây ra những hậu quả nguy hiểm và dễ tái phát nên các bác sĩ thường khuyến cáo mọi người nên phòng bệnh cẩn thận.

Bác sĩ Lê Thân (Bệnh viện Y học dân tộc tỉnh) cho biết, tai biến là bệnh nguy hiểm, song hoàn toàn có thể giảm được nguy cơ bệnh nếu biết cách phòng ngừa. Liệu pháp thay đổi lối sống (thực hiện chế độ ăn kiêng và hoạt động thể lực) là biện pháp quan trọng làm giảm nguy cơ bị vữa xơ động mạch nói chung và tai biến. Bên cạnh, các liệu pháp dinh dưỡng còn làm giảm lượng lipid máu, giảm huyết áp và giảm đường máu nếu bệnh nhân bị đái tháo đường.

Mùa lạnh, người dân (nhất là người già) phải luôn giữ ấm, đi ra ngoài cần đội mũ, tránh bị thay đổi nhiệt độ đột ngột. Điều quan trọng nhất là cần giữ huyết áp ổn định, tránh áp lực cao tác động lên thành mạch máu dẫn đến vỡ mạch máu. Mỗi người có một chỉ số huyết áp khác nhau nên cần nắm được số đo của mình và thông báo với bác sĩ khi cần. Khi huyết áp tăng trên 20% so với lúc bình thường thì bị coi là áp huyết cao. Theo bác sĩ Lê Thân, khi chưa bị bệnh này hoặc đã từng mắc ở thể nhẹ (đã bình phục nhưng vẫn còn cục máu đông nhỏ), mọi người có thể dùng các loại thực phẩm chức năng đông y chứa đinh lăng, bạch quả... để tăng cường hoạt huyết, giảm dần các cục máu đông và tránh tái phát.

Tâm An