Muối mè ngày mưa

Đứa em trên facebook đăng hình khoe bao muối mè mẹ mới gửi ra cho. Từ Thanh Hóa ra Hà Nội học đại học, ngoài tiền nong, những thứ mẹ  gửi mỗi lần nó về nhà hoặc có người quen về quê vẫn là những thức ăn bình dị nhà nông. Và luôn có trong đó một bao muối mè mẹ làm sẵn.

Cho đến bây giờ, trong những ngày mưa lụt, khi mẹ bận việc gì đó không đi chợ được, thì với gia đình tôi, cối muối mè vẫn là một thức ăn gần gũi, ngon và tiện lợi. Mè được cất kỹ trong thùng, sau khi đã cắt về phơi khô, đập ra ở cuối vụ. Thường thì ngoài việc đem ra chợ bán kiếm vài đồng, thêm việc biếu họ hàng vài ký, số mè còn lại, gia đình tôi đủ làm muối ăn trong cả mùa mưa, khi cần.

Lúc tôi còn là thằng bé nhỏ xíu, ốm nhách, lẽo đẽo chạy theo ba ra đồng, chạy theo mẹ xuống bếp. Những ngày mùa mưa cho đến bây giờ vẫn hằn sâu vào ký ức tôi, không phải bởi cái thiếu thốn, mà là sự ấm áp của tình thân. Khi những cơn gió chiều thổi lạc mất đi làn khói bếp, cái lạnh cũng bắt đầu len lỏi vào lớp áo mỏng của tôi. Mẹ ở nhà nấu cơm. Tôi theo ba ra đồng, với một sợi lạt ba vừa vót sẵn. Nước đã ngập đồng bãi, ngập cả những vồng khoai lang. Ba và tôi men theo lối bờ, lối mương, tìm những chú dế đồng vừa mất hang chui vào bụi cỏ trốn. Loanh quanh chừng một giờ đồng hồ, hai cha con đã có một xâu dế dài cho bữa tối.

   Bắt dế về đến nhà thì trời cũng vừa chạng vạng. Trời mùa mưa nhanh tối lắm. Và, vừa vào đến bếp, tôi đã cảm nhận ngay cái mùi thơm rất quen thuộc của mè khi rang lên. Mẹ đang rang trã mè trên bếp lửa củi. Có lẽ cho đến suốt đời tôi cũng không quên được cái mùi mè thơm dìu dịu ấy. Mặc cho ba với xâu dế bắt đầu làm những công đoạn cho món dế xào, tôi bám lấy trã mè rang của mẹ cho đến tận lúc nó được cho vào cối giã. Tôi thường lăng xăng giành giã mè, và không ít lần làm đổ. Chỉ cần vừa giã một chút, ruột mè đã phả ra mùi thơm ngầy ngậy, bùi bùi. Thêm một ít muối, một ít đường sau khi giã xong, tôi có ngay một món ăn đậm đà. Trong lúc chờ mẹ xào những chú dế ba vừa làm ruột và chân cánh, tôi thường bốc lấy một nắm muối mè bỏ vào miệng, vừa nhai từ từ, vừa cảm nhận vị mặn của muối, ngọt của đường, thơm ngầy ngậy của mè rang hòa vào nhau. Cái thú ăn trước ấy tuy không tốt nhưng nó cứ đi theo tôi suốt cả một thời thơ dại. Lửa củi nổ lách tách, khói ngược gió tung vào mắt mẹ, mắt tôi cay xè. Nhưng lòng tôi những ngày ấy dường như không biết buồn lo là chi. Cứ loay hoay với cối muối mè, với những câu chuyện về ruộng đồng mẹ kể bên bếp lửa. Mặc ngoài trời mưa gió thi nhau kéo về.

Không còn khó khăn như ngày xưa, nhưng mẹ tôi vẫn muốn nấu bữa cơm chiều bằng bếp lửa củi. Cối muối mè với không ít người trong xóm tôi giờ đã là ký ức. Riêng với gia đình tôi, bếp lửa lên chiều tối và cối muối mè trong bữa ăn ngày lạnh vẫn còn. Lại một mùa mưa nữa về…

NGUYỄN THÀNH GIANG